آغاز ساخت بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی دنیا

ساخت بزرگترین مجموعه پالایشی میعانات گازی دنیا، نوسازی پالایشگاه‌های کنونی، ارتقای کیفیت سوخت و گسترش دامنه توزیع سوخت یورو4 دستاوردهای دولت یازدهم با هدف افزایش ظرفیت پالایشی کشور بود.

کنون ظرفیت پالایشی کشور روزانه حدود یک میلیون و 800 هزار لیتر است که بر اساس برنامه ششم توسعه باید به سه میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

برای تحقق این هدف، اصلاح و نوسازی پالایشگاه‌های موجود و ساخت و راه اندازی طرح‌های جدید پالایشی در دستور کار قرار گرفته است که از جمله آنها می‌توان به پالایشگاه ستاره خلیج فارس، مجموعه پالایشی سیراف، شیراز، جاسک و آناهیتا اشاره کرد.

پالایشگاه ستاره خلیج فارس به ظرفیت روزانه 360 هزار بشکه و مجموعه پالایشی سیراف به ظرفیت 480 هزار بشکه به‌عنوان مهمترین طرح‌های پالایشی به شمار می‌روند.

 ساخت بزرگترین طرح پالایشی میعانات گازی دنیا

طرح فراگیر پالایشی سیراف با ظرفیت 480 هزار بشکه در روز به عنوان بزرگ ترین پالایشگاه میعانات گازی در دنیا شناخته می‌شود.

این طرح با هدف جلوگیری از خام فروشی میعانات گازی، ایجاد ارزش افزوده، اشتغالزایی و تضمین تولید حداکثری از میدان گازی پارس جنوبی در قالب هشت پالایشگاه میعانات گازی مستقل هر یک به ظرفیت 60 هزار بشکه در روز با الگوی فرایندی مشابه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی (سایت2- کنگان) ساخته می‌شود.

ساخت این پالایشگاه از خرداد 1394 کلنگ زنی شد.

محصولات اصلی پالایشگاه‌های سیراف شامل گاز مایع تصفیه شده، نفتای سبک و سنگین تصفیه شده، سوخت جت و نفت گاز (مطابق با استاندارد یورو5) است که ظرفیت تولید سالیانه‌ آنها در مجموع هشت پالایشگاه حدود 20 میلیون تن در سال می‌شود.

با بهره برداری از پالایشگاه‌های سیراف، ظرفیت خوراک مایع که می‌تواند در صنعت پتروشیمی کشور استفاده شود، حدود 130 درصد افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، مجموع خوراک گاز و مایع پتروشیمی‌های کشور معادل 151 میلیون و 400 هزار بشکه معادل نفت خام اعلام شده است. بنابراین مجموعه پالایشگاهی سیراف می‌تواند به ظرفیت خوراک گاز و مایع پتروشیمی‌های کشور 57 درصد بیفزاید.

تولید 20 میلیون تن در سال محصولات پالایشی و افزایش 22 درصدی ظرفیت پالایشی کشور، ایجاد سالیانه 13 میلیارد دلار درآمد ناخالص حاصل از فروش محصولات پالایشی و ارایه حدود یک میلیارد و 500 میلیون دلار (معادل 57 هزار میلیارد ریال) کالا و خدمات برای سازندگان، مشاوران و پیمانکاران داخلی نیز از اهداف دیگر این طرح به شمار می‌رود.

ایجاد 17 هزار شغل در دوران ساخت که 2 هزار مورد آن اشتغالزایی مستقیم در دوران بهره برداری است، افزایش 130 درصدی ظرفیت خوراک مایع پتروشیمی در کشور و رشد 57 درصدی مجموع ظرفیت خوراک گاز و مایع پتروشیمی در کشور از دیگر اهداف این طرح محسوب می‌شود.

 راه‌اندازی بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی خاورمیانه

پالایشگاه 360 هزار بشکه‌ای ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگ ترین پالایشگاه در دست ساخت میعانات گازی منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود که مرحله نخست آن در اردیبهشت ماه امسال افتتاح شد.

در گام نخست، ظرفیت تولید روزانه 12 میلیون لیتر بنزین است که اکنون در مرحله تثبیت تولید قرار دارد.

تکمیل و راه اندازی این پالایشگاه به دلایل مختلف بارها به تاخیر افتاد اما در نهایت توسط دولت یازدهم راه اندازی شد. دولت یازدهم با تمرکز بر توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس که در سال‌های گذشته دچار سومدیریت و کمبود نقدینگی شده بود و از ناتوانی در تامین تجهیزات به دلیل مانع تحریم رنج می‌برد، یکی پس از دیگری موانع توسعه بزرگترین پالایشگاه تولید کننده بنزین کشور را برطرف کرد.

این پالایشگاه از ظرفیت تولید روزانه 36 میلیون لیتر بنزین و 14 میلیون لیتر گازوییل با استاندارد یورو4 اتحادیه اروپا برخوردار است.

علاوه بر بنزین و گازوییل محصولات دیگری مانند 2 هزار تن در روز گازمایع، سه میلیون لیتر سوخت هواپیما و 130 تن گوگرد تولید و عرضه می‌شود.

با وارد مدار شدن سایر فازهای پالایشگاه ستاره، ایران پس از ١٠۵ سال از واردات بنزین خودکفا می‌شود و در سال 1397 به جمع صادرکنندگان بنزین می‌پیوندد.

با بهره برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس با تولید روزانه 36 میلیون لیتر بنزین با کیفیت یورو4 و 5، تولید بنزین در کشور به بیش از ١٠٠ میلیون لیتر در روز می‌رسد که افزون بر قطع واردات بنزین، امکان صادرات این فرآورده و افزایش کیفیت سوخت مصرفی داخل نیز فراهم می‌شود.

 نوسازی و اصلاح پالایشگاه‌های کشور

پالایشگاه‌های نفت در ایران روزانه حدود یک میلیون و 800 هزار بشکه نفت خام را پالایش می‌کنند که بر اساس گزارش‌ها، بیشتر آنها به دلیل کیفیت پایین محصولات، زیانده اند؛ بر این اساس، برنامه‌های متعددی توسط وزارت نفت برای نوسازی و افزایش کارایی این پالایشگاه اجرا شده که به دلیل تحریم، پیشرفت زیادی نداشته است.

اما پس از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، با شرکت‌های ژاپنی، کره‌ای و اروپایی در این باره مذاکراتی صورت گرفت که چندی پیش به امضای قرارداد‌هایی برای نوسازی پالایشگاه‌های آباددان و اصفهان منجر شد.

بر اساس گزارش‌ها، اصلاح 9 پالایشگاه کشور نیازمند 14 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است که مصرف مازوت در پالایشگاه‌ها را از 26 درصد فعلی به هفت درصد کاهش خواهد داد.

بر این اساس، پالایشگاه آبادان به عنوان قدیمی ترین پالایشگاه کشور قرار است با تامین مالی (فاینانس) دو میلیارد و 700 میلیون یورویی چین و دانش فنی(لایسنس) شرکت‌های دانمارکی، فرانسوی و ایتالیایی نوسازی شود.

قرارداد اجرای طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان با سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری «٣٠ بهمن ماه» پارسال به امضا رسید و بزرگترین سرمایه‌گذاری دوران برجام را برای اجرای طرح توسعه و تثبیت ظرفیت، نصیب پالایشگاه آبادان کرد.

پالایشگاه آبادان در حال حاضر با ظرفیت پالایش۴٠٠ هزار بشکه در روز مشغول به کار است، که ٢۵٠ هزار بشکه از ظرفیت ۴٠٠ هزار بشکه در سه واحد تقطیر با قدمت بیش از ٧٠ سال پالایش می‌شود. طرح تثبیت ظرفیت و بهبود کیفیت فرآورده‌های پالایشگاه آبادان شامل واحد تقطیر ٢١٠ هزار بشکه‌ای در روز است که جایگزین واحدهای تقطیر قدیمی خواهد شد و ظرفیت کل پالایش بعد از احداث این واحد به میزان ٣۶٠ هزار بشکه در روز تثبیت خواهد شد.

 رکوردشکنی در صادرات فرآورده‌های نفتی

برای نخستین بار در طول تاریخ ١٠٠ ساله نفت ایران، صادرات فرآورده‌های نفتی به رقم بی سابقه ۴۵٠ هزار بشکه در روز رسید.

بر اساس پیش‌بینی‌ها با توجه به افزایش شبکه گازرسانی و اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، صادرات فرآورده‌های نفتی ایران تا سال آینده از مرز ۶٠٠ هزار بشکه در روز خواهد گذشت و ایران صادرکننده همه فرآورده‌های نفتی « نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره، گاز مایع، سوخت هواپیما، بنزین » خواهد شد.

با اجرای طرح‌های بازسازی و نوسازی پالایشگاه‌ها، اصلاح الگوی مصرف سوخت در کشور و اصلاح زیرساخت‌های صادراتی، بزودی شاهد صادرات ٣۵ درصد از محصولات پالایشگاه‌های کشور خواهیم بود. همچنین چشم انداز صادراتی کشور نشان می‌دهد با بهره‌برداری و اجرای طرح‌های پالایشی، کشور تا سال ١۴٠۴ به یکی از صادرکنندگان بزرگ فرآورده‌های نفتی در منطقه با صادرات روزانه بیش از یک میلیون و ۵٠٠ هزار بشکه فرآورده نفتی تبدیل می‌شود.

نکته قابل توجه این است که ایران تا سال ٩٢ واردکننده فرآورده‌های نفتی بود اما پس از سه سال به صادرکننده فرآورده‌های نفتی تبدیل شد.

 افزایش توزیع بنزین یورو ۴ در کلانشهرهای کشور

میانگین مصرف بنزین در سال 1395 روزانه نزدیک به 74 میلیون و 600 هزار لیتر بوده که حدود 22 میلیون لیتر از آن بنزین یورو 4 بوده است.

زنجیره توزیع بنزین و گازوئیل یورو۴ در هشت کلانشهر تهران، مشهد، کرج، اهواز، اصفهان، تبریز، اراک و شیراز در دولت یازدهم تکمیل شد.

علاوه بر این هشت کلانشهر، شهرهای اطراف اصفهان، آبادان، خرمشهر و قم هم به این جرگه پیوستند و با بهره‌برداری از طرح توسعه پالایشگاه‌های بندرعباس و لاوان، همه شهرهای مسیر بندرعباس تا تهران بنزین و نفت‌ گاز یورو ۴ دریافت می‌کنند و زنجیره توزیع ٢٠ شهر کشور تکمیل خواهد شد.

تولید بنزین یورو ۴ در سال 95 به ظرفیت تولید حدود 27 هزار لیتر در روز رسید که روزانه ٢٢ میلیون لیتر بنزین یورو۴ در هشت کلانشهر کشور توزیع می‌شد.

پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس کل شهرهای بالای ١٠٠ هزار نفر جمعیت تحت پوشش بنزین یورو ۴ قرار گیرند.

پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس، بهره‌برداری از واحدهای جدید بنزین سازی پالایشگاه‌های بندرعباس و لاوان تا بهار سال آینده 16.5 میلیون لیتر بنزین یورو ۴ به تولیدات کشور افزوده شود که با احتساب ٢۴ میلیون لیتر بنزین یورو۴ فعلی به طور قطع ٨٠ درصد بنزین توزیعی کشور یورو ۴ خواهد شد که باید برای توزیع دقیق آن برنامه‌ریزی صورت گیرد.

با تحقق این امر شرکت‌های ملی پخش فرآورده‌های نفتی و خط لوله و مخابرات نفت ایران باید برای رساندن بنزین به شهرهایی نظیر همدان، سنندج و غیره بیشتر تلاش کنند.

 صرفه‌جویی ٩ میلیون لیتری گازوئیل با طرح پیمایش

طرح «تخصیص سهمیه گازوئیل به ازای پیمایش» که از مهر ماه سال 94 با استفاده از ظرفیت‌های سامانه هوشمند سوخت عملیاتی شد.

میزان مصرف گازوییل با اجرای طرح پیمایش(تخصیص گازوئیل براساس مسافت و بار) هفت میلیون لیتر کاهش یافته و به حدود 43 میلیون لیتر در روز رسیده است.

به گفته منصور ریاحی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اجرای این طرح به میزان سه میلیارد لیتر سوخت به ارزش 31 هزار میلیارد ریال صرفه جویی شده است

پیش از اجرای طرح ارائه‌ سوخت در ازای پیمایش تعداد کامیون‌های با عمر بیشتر از ٣۵ سال فعال در ناوگان ایران ١٢٧ هزار دستگاه بود که با اجرای این طرح این رقم به ۵٢ هزار دستگاه کاهش یافت.

این کامیون‌ها در هر ١٠٠ کیلومتر پیمایش مصرف سوخت ۶٠ لیتر را به ثبت می‌رسانند و از این‌رو خروج هر یک از آنها از ناوگان می‌تواند صرفه‌جویی قابل توجهی به وجود آورد.

بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در ١٠ سال درآمد جمع‌ شده به ١٠ میلیارد دلار می‌رسد و طبق ماده ١٢ قانون رفع موانع تولید 2 میلیارد و 700 میلیون دلار از این رقم به افراد جامعه نیز باز گردد.

 اجرای طرح ایجاد شرکت‌های زنجیره‌ای توزیع فرآورده‌های نفتی

طرح ایجاد جایگاه‌های زنجیره‌ای صاحب نام یاهمان برند سازی،ازجمله موضوعات مهمی است که وزارت نفت مدتهاست پیاده سازی آن را در دستور کار قرارداده و گام‌های اولیه‌ای نیز به منظوراجرای آن برداشته است.

از زمان مطرح شدن طرح برندینگ از سوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به عنوان دستگاه متولی اجرای آن، شکل گیری برند سازی به عنوان الگوی جدیدی درکشور برای عرضه کیفی و رقابتی سوخت محل توجه از سوی بخش‌های مختلف قرارگرفته است، به طوری که برخی که اجرای آن را میدانی رقابتی برای عرضه کیفی ترسوخت به مشتریان می‌دانند از چنین الگویی استقبال کرده اند.

بر اساس این طرح، عرضه‌کنندگان سوخت برای ارائه با کیفیت آن به مشتریان درکنار ارائه مطلوب خدماتی دیگر، در فضایی رقابتی قرار گیرند.