خصولتی بشوید؛ اما دولتی نشوید!
دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف در اردیبهشت 96 میزبان یکی از مهمترین رویداد‌های خود یعنی سمینار کار آفرینی در صنعت نفت و گاز بود. انرژی امروز با همکاری انجمن SPE شریف، سخنان و اتفاقات مهم این همایش را بررسی کرده است.
در این مراسم که با استقبال دانشجویان برگزار شد دانشکده مهندسی شیمی و نفت شریف میزبان دکتر جعفر توفیقی دبیر ستاد فناوری و نوآوری در صنایع نفت، گاز و ذغال سنگ معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، مهندس محمدحسن پیوندی مدیرعامل شرکت تاپیکو،مهندس ایروانی مدیرعامل شرکت انرژی دانا، دکتر طهماسبی مدیرعامل شرکت سیالات حفاری پارس و نیز مهندس موسوی رهپیما ریاست انجمن مهندسی شیمی ایران بود. این همایش با هدف بررسی چشم‌انداز کارآفرینی و بیم و امید‌های این حوزه و نقش شرکت‌های دانش بنیان در این زمینه برگزار شد.
در ادامه گزارش جامع سیدعلی مدنی و محمد متین باقری طادی، اعضای انجمن SPE شریف (کادر اجرایی و برگزارکننده مراسم) ازمراسم را می‌خوانیم:
سخنرانی ابتدایی
ابتدای مراسم ریاست دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه شریف به سخنرانی پرداخت. دکتر عبدخدایی ضمن خوش‌آمدگویی به حضار از سهم کم شرکت‌های دانش بنیان که در زمینه نفت و گاز فعالیت می‌کنند درمیان 2500 شرکت دانش بنیان انتقاد کردند و ایشان با اشاره به 6000 دانشجوی فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکده و وجود پتانسیل بالای کشور در زمینه نفت و گاز خواستار بازبینی در وضع موجود شدند. پس از سخنرانی ایشان گزارشی از فعالیت‌های SPE دانشگاه صنعتی شریف در 2 سال اخیر خدمت حضار ارائه شد.
سپس دکتر توفیقی در ابتدای بیاناتشان به این مسئله اذعان کردند که از حجم فعالیت‌های انجمن SPE شگفت زده شدند و اینگونه فعالیت‌ها را مصداق نوعی کار آفرینی فکری و عملی دانستند. او در خاطرنشان کرد که:` کار آفرینی در کشور‌هایی رخ می‌دهد که دارای مسئله شناسی و صنعت شناسی مناسبی باشند و آن را در اختیار مردم قرار دهند و کشوری که نتواند مسئله خودش را تشخیص دهد و یا آن را در اختیار بخش خصوصی قرار ندهند کار آفرینی موفقی نخواهند داشت. لازمه شکوفایی ذهن‌های کارآفرین شناخت کمبود‌ها و شناسایی آنها به مردم است و کارآفرینی در صنعت نفت و گاز از این جهت حائز اهمیت است که می‌تواند ایجادگر شکوفایی در دیگر حوزه‌ها گردد.
دبیر سوخت ستاد فناوری و نوآوری ضمن معرفی مراحل ایجاد یک صنعت گفت که باید برای بقای صنعت پایش تکنولوژی داشته باشیم و با ایجاد واحد‌های تحقیق و توسعه در صنعت به دنبال بهره وری و بهینه سازی باشیم ؛ او در ادامه می‌افزاید: `تکنولوژی ایستا نیست.نفت ما در حال سنگین شدن است، اما تکنولوژی پالایشگاه‌های ما مربوط به 40 سال پیش است! باید به زنجیره ارزش بدهیم چه در صنایع بالادستی و چه در حوزه پایین دستی؛خام فروشی و تحلیل تکنولوژی به دست خارجی‌ها موجب ایجاد زنجیره ارزش ناقص می‌شود که به طبع آن فرصت‌های شغلی در کشور از بین می‌رود `.
او با اشاره به 2000 شرکت فعال در زمینه تولید تجهیزات صنعت نفت و گاز در کشور به پتانسیل این مراکز در دانش بنیان شدن اشاره کردند و ضعف این شرکت‌ها را در طراحی و کپی برداری دانست.
دکتر توفیقی در پایان سخنانش لازمه تغییروضع موجود را تغییر در فرهنگ صنعت نفت و گاز دانستند و ایجاد زمینه‌های کار آفرینی را پیش نیاز جلوگیری از مهاجرت نخبگان دانست.
سخنرانی ریاست انجمن مهندسی شیمی ایران و مدیرعامل فومن شیمی
اما بخش دوم و در واقع اصلی برنامه میزگردی با حضور 4 تن از کارآفرینان موفق حوزه نفت و گاز بود. این بخش با سخنان مهندس رهپیما (ریاست انجمن مهندسی شیمی ایران و مدیرعامل فومن شیمی) آغاز شد. او در ابتدا گفت: کار تولیدی هرچند خیلی سخت است ولی بسیار لذت بخش است .بنده از ابتدای ورود به دانشگاه سعی کردم وارد بازار کار شوم و با پیگیری علاقه ام، پول را به خدمت خودم در بیاورم ونه خودم را به خدمت پول. اولین زمینه ای که کار میکردم ساخت گیریس بود و 18 ساعت در روز کار میکردم. از لحاظ من کیفیت محصول بسیار مهم است ما باتولید روغن ترمز باکیفیت توانستیم خارجی‌ها را به ترک بازار ایران وادار کنیم. سال 82 با فروش بخشی از سهم خود از فومن شیمی اقدام به تاسیس دانشکده مهندسی شیمی فومن کردم و آن را وقف دانشگاه تهران کردم. از انجام کار کوچک مایوس نشوید . همه بزرگان از کار کوچک شروع می‌کنند.
رهپیما در پایان اضافه کرد: هیچ مدیری نمی تواند سطح شرکت خود را از دانش خود فراتر ببرد ؛اگر می‌خواهید کارآفرینی موفق شوید باید پل‌های پشت سر را بشکنید و دل را به دریا بزنید.
سخنرانی مدیرعامل شرکت تاپیکو
در ادامه مراسم این بار مهندس پیوندی(مدیرعامل شرکت تاپیکو) به بیان نظرات خوش در این حوزه پرداخت؛ او گفت: از ویژگی‌های برجسته کار آفرینان بزرگ عقب نشینی نکردن در هیچ زمینه ای و اعتماد به نفس بالاست. ما اگر حتی در زمان و مکان مناسبی هم نباشیم می‌توانیم کار آفرین باشیم .تلاش کنید تا پتانسیل‌ها و ظرفیت‌هایتان را عرضه کنید .درمدت حضورم در شریف افرادی را می‌دیدم که تنها به کارت دانشجوییشان دل بسته اند در صورتی که ظرفیت‌های شما بیش از اینهاست. ما نباید با ترس ازقبول مسئولیت امتناع کنیم. امروزه یکی از مشکلات ما در زمینه کارآفرینی نفت و گاز خام فروشی است. همانظور که دکتر توفیقی فرمودند این از فرصت‌های ما می‌کاهد. تنها 6 تا 7 درصد هیدروکربور استخراجی ما در پالایشگاه‌هایمان مصرف می‌شود و مابقی آن یا سوزانده و یا صادر میگردد. تفکر ما ایراد دارد به خاطر اینکه افراد سر جای خود نیستند. این ایده عدم فروش خام منابع باید در سطح کلان مملکت مطرح شود. به نظر من اقتصاد کشور ما به جای نفت باید بر مبنای آب باشد. متاسفانه ما برای پس از تحریم‌ها برنامه نداریم.
سخنرانی مدیرعامل سیالات حفاری پارس
دکتر طهماسبی (مدیرعمامل شرکت سیالات حفاری پارس) به عنوان سومین نفر پشت تریبون قرار گرفت. او ضمن بیان شرحی از نحوه تحصیلشان در انگلستان از علاقه مندی خویش به حوزه سیال حفاری گفتند و آن را محرکی برای ورودشان به این حوزه دانستند.
وی در ادامه بیان کرد: در ابتدای کار تنها در حوزه تحقیق و نوشتن مقالاتی در زمینه سیال حفاری مشغول بودم .اولین آزمایشگاه ما یک اتاق 6 متری بود اما امروزه دارای تنها آزمایشگاه با گواهی ISO 17025 در خاور میانه هستیم وتنها شرکت صنعتی دانش بنیان در صنعت سیال حفاری هستیم. یک کارآفرین باید فروتن باشد مثل آقای ایروانی . کارآفرینی فراتر از پول است. صنعت نفت وگاز ایران به شدت دولتی است.کارآفرینی در این زمینه بسیار دشوار است. 60 درصد بازار صنعت نفت و گاز ایران در دست شرکت ملی حفاری است. دولت باید کنار بکشد تا فضای بهینه برای کار آفرینی ایجاد شود.دولت باید جاده صاف کن باشد نه رقیب و نباید چوب لای چرخ کار آفرینی بکند!.
سخنرانی مدیرعامل شرکت دانا انرژی
این بار نوبت به مهندس ایروانی رسید تا به بیان نظرات خویش در مورد کارآفرینی در صنعت نفت و گاز بپردازد.
او در ادامه بیانات دیگرمدیران گفت: اینجانب ابتدا در کنار برادرم در صنعت خودرو مشغول بودم؛ سپس با تشویق دکتر اسلامی وارد صنغت نفت شدم .ما از سال 1379 با آزمون و خظا کارمان را شروع کردیم. من معتقدم اگر کسی ایمان داشته باشد ،حتما می‌تواند. فکر کنم با احتساب شرکت‌های مثل PEDEX در کنار ملی حفاری تنها چیزی حدود فقط 10 درصد نفت ما خصوصی است.هر کس از من درباره کارآفرینی سوال کند پیشنهاد من ورود به حوزه نفت و گاز است ؛ ما 100 سال است که نفت و گاز داریم ولی هنوز عقب افتاده ایم! موضوع ازدیاد برداشت زمینه ای است که ما در آن غفلت کرده ایم و تازه داریم در این رمینه توسعه می‌یابیم. در زمینه‌های EOR و IOR پتانسیل و ظرقیت و جای کار زیاد داریم. به نظرم کشور ما بیشتر گازی است تا نفتی!.
وی افزود: مهندس پیوندی نیروی انسانی را مزیت کشور ما نسبت به خارجی‌ها دانستند و خاطر نشان کردند که باید سطح مسئولیت پذیری خود را بالا ببریم و به جوانان اعتماد کنیم. ما مانند عربستان نیستیم ؛ ما برخلاف آنها از صنعت اشتغال می‌خواهیم و ما باید به نیروی کار خود متکی باشیم.
پرسش و پاسخ
در بخش پایانی مراسم فرصت به پرسش و پاسخ دانشجویان و کارآفرینان رسید . در پاسخ به انتخاب بین خصوصی‌ها و دولتی‌ها در ارائه طرح‌های نو ، دکتر طهماسبی گفت: «توصیه اکید می‌کنم که با دولت کار نکنید. اگر قرار به کوچک کردن دولت باشد نباید به سراغش رفت».
مهندس ایروانی هم ضمن تایید سخنان دکتر طهماسبی اضافه کرد: «کار کردن با دولتی‌ها مثل یک ویروس است که آدم را گرفتار می‌کند؛حتی خصولتی‌ها بهتر از دولتی‌ها هستند!».
