ثبات بازار نفت از طریق شفاف‌سازی

بازار بین المللی نفت همواره درگیر بی ثباتی و نوسان قیمت ها بوده و شاید یکی از دلایل این عدم ثبات، بلاتکلیفی در تعیین سطوح عرضه و تقاضا در بازه های زمانی  کوتاه مدت و بلندمدت بوده است. یکی از گزینه ­هایی که از آن طریق می ­توان بر این بی ثباتی فائق آمد، شفاف ­سازی و تدوین اطلاعات دقیق و به هنگام از صنعت نفت است که بتواند به درستی، صحت و سقم اصول متعارف بازار را منعکس کند.

در دهه 1990 و برای نخستین بار، ضرورت وجود چنین طرحی توسط چند کشور تولیدکننده نفت که از اوضاع نابسامان بازار نگران بودند احساس شد. به همین دلیل، در هفتمین مجمع وزرای انرژی در سال 2000 در ریاض، اعضای شرکت کننده خواستار اقدامی موثر در این زمینه شدند. یک سال بعد، طرح مشترک داده های نفتی (JUDI)، توسط شش سازمان بانفوذ جهانی یعنی APEC، Eurostat، IEA، OLADE، OPEC و UNSD به صورت آزمایشی به مرحله اجرا درآمد و در نهایت در سال 2002 این طرح به طور رسمی کار خود را آغاز نمود. اما بسیار زودتر از آنچه که تصور می ­شد طرح با استقبال مواجه شد. طی یک سال بیش از 70 کشور که 90 درصد بازار عرضه و تقاضای نفت را در اختیار داشتند در این طرح مشارکت نمودند. از آن زمان به بعد، JUDI روز به روز قویتر شده و در حال حاضر به صورت جامع با مجامع نفتی و گازی دنیا در تعامل است. برای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد JODI و اهداف آن، بولتن اوپک مصاحبه ای با فواد ال زایر، رئیس سابق بخش خدمات داده‌های اوپک و کسی که سال ها با این طرح سروکار داشته، ترتیب داده است:

اگر امکان دارد در چند جمله JUDI را برای خوانندگان ما معرفی کنید؟

JUDI یک طرح جهانی است که در اواخر دهه 1990، هنگامی که وزرای انرژی کشورهای نفتی فقدان شفاف ­سازی و آمار معتبر نفتی را به عنوان عنصری حیاتی در توازن نوسانات قیمت نفت احساس کردند، شکل گرفت. از این رو سازمان ­های بین ­المللی تصمیم گرفتند در قالب یک طرح مشترک و از طریق ارتقای شفافیت بازار و تسهیل روند تصمیم ­گیری بهینه، اعتماد سرمایه ­گذاران را جلب نموده و ثبات و امنیت را به بازار انرژی برگردانند.

در حدود 15 سال از شکل گیری JUDI می ­گذرد، برخی از دستاوردهای مهم این طرح طی این مدت چه بوده است؟

بسیار خوشحالم که در این مدت طولانی با این طرح همکاری داشتم. به عقیده من یکی از بهترین اتفاقاتی که در این دوران رخ داد در سال 2003 و هنگامی بود که JUDI از یک طرح آزمایشی به طرحی دائمی تبدیل شد و بسیاری از کشورها ضرورت وجود چنین امر مهمی را درک کردند. دومین اتفاق مهمی که طی این دوران رخ داد در سال 2005 و زمانی بود که طی مراسمی در عربستان، داده های نفتی JUDI به صورت رسمی در اختیار تمامی کشورها قرار گرفت؛ و سومین اتفاق مهم در سال 2014 و هنگامی بود که مرکز داده‌های گازی JUDI در روسیه و در شهر مسکو آغاز به کار کرد. امیدوارم که دستاوردهای بسیار مهم و خوشایندی در مسیر رو به رشد JUDI حاصل شود.

فکر می کنید JUDI توانسته به اهداف مهم خود دست یابد یا نیاز است اقدامات دیگری نیز انجام شود؟

مهمترین هدفی که وزرای انرژی در جستجوی آن بودند کاهش بی ­ثباتی بازار نفت از طریق افزایش شفاف ­سازی و تسهیل تصمیم گیری های مناسب و به هنگامی بود که اعتماد سرمایه گذاران را جلب نموده و بتواند امنیت و ثبات انرژی را تضمین نماید. من فکر می کنم JUDI توانسته به خوبی از عهده انجام وظایفش برآید.

در پانزدهمین مجمع بین المللی انرژی، سپتامبر 2016 در الجزایر، اعضای JUDI توانستند به نتایجی دور از انتظار دست یابند. به نظر شما مهم ترین دستاورد این نشست ­ها چیست؟

برگزاری این مجامع یکی از مهم ترین ارکان دستور کار JUDI است که به سران کشورهای عضو این طرح امکان می دهد هر دو سال یک بار با یکدیگر ملاقات داشته و بتوانند از آخرین دستاوردها و اقدامات انجام گرفته توسط دیگر کشورهای عضو مطلع شده و در مواقع لزوم، با اتخاذ تدابیر و راهکارهای بهینه به ثبات بازار انرژی کمک شایان توجهی نمایند.

با گذشت سالیان متمادی از شکل ­گیری JUDI، و با وجود چالش­ های گوناگونی که در حال حاضر صنعت جهانی انرژی با آنها مواجه است، آینده توسعه این طرح را چگونه ارزیابی می ­کنید؟

صنعت جهانی انرژی در حال رشد و تکاپو ست، به همین دلیل دسترسی به اطلاعات دقیق و به موقع انرژی برای کاهش بی ثباتی، حمایت از تصمیم گیری های مناسب و تضمین ثبات بازار از اصولی ­ترین نیازهای این حوزه است. تردیدی ندارم که JUDI با تمام توان برای مرتفع ساختن این نیازها تلاش کرده و به قطب اطلاعات جهانی انرژی تبدیل خواهد شد.