منشاء آلودگی نفتی خزر کجاست؟
رئیس گروه مدیریت مناطق ساحلی مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت: در سال 88 حدود 14 تن و در سال 91 بالغ بر 25 تن نفت وارد سواحل ما شده است.
نخستین هشدارها دریای خزر و محیط زیست آن را مورد تهدید قرار میدهد نفت است، زیرا وقتی در سواحلی که چاه نفت نمیبینیم گلوله‌های نفتی در اندازه تناژ وجود دارد، میتوان گفت این دریا در معرض آلودگی شدید نفتی قرار دارد.
به گزارش انرژی امروز به نقل از مارین تایمز، عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات آب با بیان اینکه مسوولان دوست دارند بگویند آذربایجان نقش به‌سزایی در آلودگی نفتی دریای خزر دارد، گفت: این در حالی است که ما می‌دانیم قزاقستان بیشترین برداشت نفتی را از این دریا دارد و ترکمنستان هم استخراج قابل توجهی از منابع نفتی در این دریا دارد بنابراین به راحتی نمیتوان یک کشور را مسوول آلودگی نفتی دریای خزر دانست.
دکتر همایون خوشروان با اشاره به اینکه علاوه بر استخراج نفتی که سهم قابل ملاحظه‌ای در آلودگی دریای خزر دارد، انتقالات نفت نیز موجب آلودگی می‌شود، خاطرنشان کرد: بیشترین آلودگی حاصل از استخراج و انتقال (حمل و نقل) نفت، در سواحل ایران مشاهده می‌شود زیرا همانطور که قبلا گفته شده است دریای خزر مانند کاسهای است که سمت عمیق آن در ایران قرار دارد بنابراین آلودگی‌ها از شمال به جنوب این دریا یعنی ایران حرکت می‌کند.
وی اظهار کرد: در سال 88 حدود 14 تن و در سال 91 بالغ بر 25 تن نفت وارد سواحل ما شده است که ما میخواستیم نمونههای مختلف را در سالهای مختلف با هم مقایسه کنیم تا بتوانیم دریابیم چه کشوری منبع این آلودگی است اما هیچ نهادی با ما همکاری نکرد و آرشیو این آلودگی‌ها را برای آنالیز و مقایسه در اختیار ما قرار ندادند و گفتند این نمونهها محرمانه است.
وی بابیان اینکه هفت تا هشت مرکز علمی قوی درسواحل مازندران و گیلان وجود دارد ولی این پایش‌ها صورت نگرفته است، افزود: این در حالی است که با آنالیز ترکیبات درون خود نفت میتوان ثابت کرد که این نفت برای کدام کشور است.
رئیس گروه مدیریت مناطق ساحلی مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر در همین رابطه افزود: اگر خاطرتان باشد از حدود 20 سال گذشته در خبرها میشنیدیم که گاهی حجم عظیمی از آلودگی‌های نفتی به شکل گلوله‌ها به صورت واضح دیده می‌شد و هنوز هم گاهی این اتفاق رخ میدهد بنابراین تلاش برای ردیابی نفت در جانداران و رسوبات دریایی کاری فانتزی است زیرا نفت به این وضوح در ساحل دیده می‌شود تا جایی که در چند سال اخیر حجم گلوله‌های نفتی که در سواحل دیده می شد به اندازه تناژ بود.
خوشروان تصریح کرد: در نتیجه نخستین هشدارها که دریای خزر و محیط زیست آن را مورد تهدید قرار میدهد نفت است، زیرا وقتی در سواحلی که چاه نفت نمیبینیم تا این اندازه گلوله نفتی وجود دارد، میتوان گفت این دریا در معرض آلودگی قرار دارد.
خوشروان با بیان اینکه این گلوله‌های نفتی می‌توانند بسیار کوچک باشند تا به اندازه مشت یک انسان بالغ، اظهار کرد: این آلودگی‌ها در گیلان بیشتر از مازندران است که با اقدامات مثبت اداره بندر جمعاوری شده است، تا جایی که این گلوله‌های نفتی جزو غنایم نفتی بود که در آسفالت سازی کنار سواحل از آنها استفاده کردند.
وی افزود: در مجلس، ادارات بنادر و دریانوردی، شرکت ملی نفت و… پرسیده شده که متولی این کار کیست اما از آنجایی که مستندات علمی در این زمینه داده نشده نمیتوان به صورت دقیق کشوری را مقصر دانست با این وجود خیلی‌ها انگشت اتهام را به سمت آذربایجان گرفتند زیرا معتقدند که شرکت BP که در این کشور فعالیت می‌کند لوازم استخراج قدیمی به کار می‌برد.
رئیس گروه مدیریت مناطق ساحلی مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر اظهار کرد: علاوه بر این آلودگی نفتی، انواع آلاینده‌های دیگر در خزر دیده می‌شود که همه آنها به حد وفور وجود دارد مثلا اگر پدیده انباشتگی را در اینترنت جست و جو کنید مثال برای آن دریای خزر است علاوه بر آن کودهای کشاورزی، فاضلاب های شهری، پلاستیک‌ها، فلزات سنگین، آب توازن کشتیها و … نیز از آلاینده‌های خزر هستند.
وی گفت: پلاستیک‌ها از لحاظ فیزیکی هم باعث تغیر اکوسیستم می‌شوند علاوه بر این آلودگی نفتی و کود کشاورزی و فلزات سنگین و… می‌توانند در پلاستیک‌ها تجمع و به زنجیزه غذایی بالاتر سرایت کنند و تغییرات اکوسیستمی را رقم زنند.
خوشروان افزود: بحث رادیواکتیویته و زباله‌های عظیم نیز یکی دیگر از آلاینده‌های دریای خزر است که درباره آنها اطلاعات بسیار محدودکننده داریم و کشورها در این رابطه به مجامع جهانی اطلاعات و آمار نمیدهند.
به گفته خوشروان، یک درصد آلاینده‌های کل دریاهای جهان را آلاینده‌های نفتی تشکیل می‌دهند اما این موضوع برای کشور ما که در خلیج‌فارس ذخایر نفتی زیادی داریم و به همیان نسبت استخراج و انتقال داریم آلودگی نفتی مهم‌تر است البته در دریای خزر نیز به دلیل بسته بودن دریا و فعالیت کشورهای دیگر و انتقال آن آلودگی به ایران مهم جلوه می‌کند.
