خانههای گنبدی آفریقا برای مبارزه با تغییرات اقلیم
میلیونها خانه در منطقه ساحل در غرب آفریقا، در وضعیتی تهدیدکننده به سر میبرند. جنگلزدایی و تغییرات اقلیم، تلفات زیادی بر منابع تامین چوب وارد کرده است، این چوبها از قدیمالایام برای ساخت سقف خانهها استفاده میشد و اینک با کمبود این چوبها، ساکنان این منطقه مجبور هستند از ورقههای فلزی وارداتی استفاده کنند.
به گزارش سیانان، این ورقهها آنقدر گران هستند که هر کس توان خرید آن را نداشته و نیز از سویی با توجه به اقلیم خاص منطقه، اصلا مناسب چنین آب و هوایی نیستند، فقرا در زمستان از سرما یخ میزنند و در تابستان از گرما آبپز.
ابتکاری از دوران باستان در قرن 21
اما ابتکاری خلاقانه برگرفته از تمدن باستانی حبشه باعث شد که مردم این ناحیه بتوانند با کمترین هزینه، خانهای در خور بسازند.
سازمان مردم نهاد La Voute گروهی از بناها و خانهسازها را آموزش میدهد تا بتوانند خانهای از مصالح برگرفته از زمین بسازند و این ابتکار باستانی، نقشی عمیق در ساخت این خانهها دارد.
تکنیک حبشهای ساخت خانه، از آجر و ملات زمینهای اطراف استفاده میکند، و بر روی فنداسیون صخرهای ساخته میشود. این خانه را میتوان در عرض 15 روز ساخت و آنقدر راحت هست که میتوان ساختمانهای متعددی از خانههای رعیتی تا مساجد را بر همین اساس بنا کرد.
سازمان مردم نهاد La Voute، در پنج کشور آفریقای غربی شامل بورکینو فاسو، مالی، سنگال، بنین و غنا بر روی این پروژه کار میکند و حدود 20 هزار نفر را تاکنون در این خانههای حبشهای اسکان داده است.
توماس گرینر، بنایی فرانسوی و بنیانگذار این سازمان مردم نهاد، میگوید: ما ثابت کردیم این طرح کاملا عملی است و نیم میلیارد آفریقایی در زیر سقفهای آهنی زندگی میکنند و هدف ما تغییر سبک زندگی آنهاست».
این خانهها فقط از نظر هزینه قابل توجه نیستند، بلکه از نظر تطابق با آب و هوا هم بسیار مهم هستند.
نیک نوتال سخنگوی چهارچوب میثاق تغییرات اقلیم سازمان ملل، UNFCCC، میگوید: ساختمانهای گنبدی حبشهای، عایق حرارتی بسیار خوبی هستند، خانهها را در روز خنک و در شب گرم نگه میدارند.
یک سقف، یک تخصص، یک بازار
La Voute باور دارد که موفقیت طولانی مدت آن بستگی به ایجاد یک بازار پایدار دارد که بر پایه شعار «یک سقف، یک تخصص، یک بازار» بنا شده باشد.
این سازمان مردم نهاد، بیش از 500 بنّا را در این خصوص آموزش داده است. این نیروی کار جدید میتواند پاسخگوی نیاز رو به افزایشی باشد که در این زمینه به وجود آمده است و نیز نسلی جدید به وجود میآورد که آموزشهای زندگی پایدار را دیدهاند.
یک سوم بازار ساخت و ساز امروزه کاملا مستقل است و این درصد در حال افزایش است. این سازمان مردم نهاد بر این باور است که آنها به اندازه کافی ظرفیتها را گسترش دادهاند و این متعلق به تمام مردم این اجتماعات است.
این مدل بازاری که La Voute گسترش داده است باعث نمیشود که این خانهها غیرقابل دسترسی برای فقرا باشد. آنها هزینه ساخت این نوع خانهها را حدود 150 دلار میدانند، و گاه خود افراد در کار ساخت خانه مشارکت میکنند و یا برای پرداخت دستمزد بنّا، از مبادله پایاپای استفاده میکنند.
سازمان مردم نهاد La Voute در ارزیابی که انجام داده است به این نتیجه رسیده است که تاثیرات اقتصادی این نوع خانهسازیها میتواند به بیش از دو میلیون دلار برسد و این رقم در حال افزایش هم هست.
تاثیرات کلان
La Voute حالا قصد دارد هم نیروی کار بیشتری آموزش دهد و هم مقیاس این نوع ساخت و سازها را افزایش دهد.
این صنعت نوپا فعلا در سال رشدی معادل 30 درصد دارد و گردانندگان آن به رشد 50 درصدی آن نیز میاندیشند. آنها بر این باورند که تا سال 2030، میتوانند برای یک میلیون نفر از مردم آفریقا خانههایی اینچنینی بسازند. و اگر قادر باشند چنین کاری انجام دهند میتواند تاثیر شگرف و کلانی برا اقتصاد منطقه داشته باشند و استانداردهای سکونت در این مناطق را بالا ببرند.
این سازمان مردم نهاد لابیهایی با دولتها محلی برقرار کرده است و امیدوار به رشد 70 میلیون دلاری تا سال 2030 هستند.
این چنین رشدی تاثیر بسیار عمیق بر تغییرات اقلیم نیز خواهد داشت، چون خواهد توانست وضعیت تهدید کننده خانههای در این مناطق را تعدیل کند. این خانهها حبشهای فقط از مصالح محلی استفاده میکنند و رد پای کربن این مصالح بسیار کم است. چوب و پوشالی برای ساخت این خانهها استفاده نمیشود و در نتیجه جنگلهای منطقه حفظ خواهند شد. از هیچ سیستم حمل و نقلی هم برای حمل مصالح این خانهها استفاده نخواهد شد در نتیجه تولید CO2 هم وجود نخواهد داشت. هزینههای کم، اقتصاد رو به رشد و کمک به مهار تغییرات اقلیم، دستآورد خانههای باستانی حبشهای است.
در ایران این بناها تخریب میشوند
به گزارش انرژی امروز، در این گزارش از خانههای باستانی حبشه سخن گفته شده که بهصورت طاق هستند و در زمستان هوای داخل خانهها را گرم و در تابستان آن را خنک نگه میدارند. این نوع سیستم خانهسازی بر پایه همان سنت خانهسازی در ایران قدیم نیز هست. گنبدها و طاقهایی که در خانههای قدیمی ایران به کار گرفته میشد و امروز به فراموشی سپرده شده است.
این نوع ساختمانسازی کاملا با شرایط محیط زیست ایران مطابقت داشته و بدون استفاده از وسایل سرمایشی در تابستان، فضای بسیار خنکی در داخل منازل ایجاد کرده و در زمستان با کمترین میزان استفاده از وسایل گرمایش، راحتی و آسودگی را به ارمغان میآورد.
متاسفانه امروزه شاهد تخریب چنین منازلی و ساخت منازل با سبک و سیاق جدید و مدرن هستیم، بدون آنکه هیچ توجهی به نوع اقلیم منطقهای که این منازل در آنها ساخته میشود داشته باشند.
