ابراز نگرانی اتاق تهران درباره فرونشست پایتخت
فعالان اقتصادی در جلسه‌ای تخصصی، به بررسی ریسک بالا و خطر فرونشست زمین در پنج منطقه تهران پرداختند.
به گزارش خبرنگار حوزه توسعه پایدار انرژی امروز، به نقل از اتاق بازرگانی تهران، شهروندان پایتخت‌نشین در طول چند هفته گذشته، شاهد نشست زمین در چندین نقطه از تهران بودند و این اتفاقات، زنگ خطر فرونشست زمین در کلانشهر تهران را بلندتر از گذشته به صدا درآورد . بحران فرونشست زمین به دلیل کاهش شدید منابع آب زیرزمینی، باعث شد تا کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران دست به کار شود و این موضوع را در دستور جلسه نشست اخیر خود قرار دهد.
تهران در سال 36 سانتی‌متر پایین می‌رود
نگرانی‌ها از فرونشست زمین در تهران تا حدی است که به گفته کاوه زرگران، رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که سرعت سالانه نشست زمین در دشت تهران در برخی نقاط به ۳۶ سانتی‌متر در سال رسیده است.
به گفته وی، برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، از دلایل اصلی ایجاد فرونشست در بیشتر دشت‌های کشور اعلام شده و گزارش‌ها حاکی از آن است که هم‌اکنون دشت کبودرآهنگ همدان، ورامین، نظرآباد، دشت تهران، دشت مشهد و نیشابور، دشت‌های استان کرمان، اصفهان و قزوین در شرایط بحرانی ایجاد فروچاله‌ها و فرونشست قرار دارند.
زرگران گفت: به طور نمونه در دشت کبودرآهنگ همدان طی دوره ۲۸ ساله معادل ۴۱.۸۹ متر و افت متوسط سالانه طی این دوره آماره معادل ۱.۵۰ متر نشست رخ داده است.
وی با استناد به برخی گزارش‌های مطالعاتی، تصریح کرد: گستره نشست دشت شهریار بیشترین سرعت را تجربه کرده و بخش‌هایی از مناطق ۱۶ تا ۲۰ تهران را در برگرفته و در معرض ریسک بالا قرار داده است.
رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران افزود: سالانه دو متر سطح آب‌های زیرزمینی نزدیک به ۶۰ دشت اصلی در مرکز ایران افت می‌کند و این در حالی است که وجود چاه‌های غیرمجاز در کنار استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، این بحران را تشدید کرده است.
آماری از چاه‌های غیرمجاز استان نداریم
به گفته زرگران، در حال حاضر تعداد ۱۵ هزار حلقه چاه عمیق در استان تهران گزارش شده و آماری از چاه‌های غیرمجاز استان در دسترس نیست.
رییس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق تهران در خصوص فرونشست زمین در استان تهران گفت: جنوب تهران به طور جدی با مخاطرات نشست زمین مواجه است و بررسی‌ها و گزارش‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که در میان مناطق ۲۲ گانه تهران، در مناطق شمالی و به طور کلی در شهر تهران دو عامل برای فرونشست وجود دارد که عامل اول فرسودگی تاسیسات شهری از جمله فرسودگی لوله‌های آب و نشت آب و در نتیجه نشست زمین ناشی از این عامل است و عامل دیگر حفاری‌های صورت گرفته از جمله شبکه مترو است که در چند ماه گذشته با چند مورد از این فرونشست‌ها در شهر تهران مواجه بودیم. اما در سایر مناطق که عمدتا در جنوب تهران واقع است، به دلیل افت آب‌های زیرزمینی، و آثار تکتونیکی آن نشست زمین خطری جدی محسوب می‌شود و باید به آن توجهی فوق‌العاده کرد.
به گفته زرگران، طبق بررسی‌ها، مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ شهرداری تهران و شهرهای اسلامشهر، شهریار، چهاردانگه، نسیم شهر، صباشهر و کهریزک تحت تاثیر فرونشست دشت تهران قرار دارند.
وی ادامه داد: در منطقه وسیعی از جنوب غرب تهران به مساحت حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع، پدیده نشست زمین رخ داده و این نشست کردن همچنان ادامه دارد و این در حالی است که حداکثر میزان نشست در برخی از مناطق دشت تهران نیز ۳۶ سانتی‌متر گزارش شده است.
وی افزود: خروجی‌های راه‌آهن تهران-جنوب و تهران- تبریز، شاخه‌های جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر حضرت امام خمینی، و همچنین بخش‌هایی از خطوط مترو در مرکز شهر و نیز بخشی از فرودگاه مهرآباد تهران، در این محدوده مخاطره‌آمیز قرار می‌گیرد.
رییس کمیسیون کشاورزی و آب تهران با اشاره به اهمیت پدیده فرونشست در دشت تهران گفت: در کل، حدود ۱۲۰ کیلومتر خط راه‌آهن و ۲۵ کیلومتر از خطوط مترو، حدود ۲۰۰ کیلومتر اتوبان‌های بین‌شهری، حدود ۲۳۰۰ کیلومتر راه‌ها و معابر شهری و بین‌شهری اصلی و فرعی، ۲ انبار مواد نفتی و سوختی و ۴۴ جایگاه پمپ بنزین و ۱۵ جایگاه پمپ گاز، ۷ ایستگاه گاز، ۳۰ کیلومتر طول لوله نفت و نیز بیش از ۷۰ کیلومتر خطوط فشار قوی و بیش از ۲۰۰ کیلومتر خطوط اصلی گاز در محدوده فرونشست تهران قرار دارد.
وقتی حق‌النظاره چاه‌های مجاز مجانی می‌شود
در ادامه این نشست جواد میبدی، مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو گفت: متاسفانه برخی اقدامات مجلس شورای اسلامی در دوره‌های گذشته منجر به تشدید این بحران شد؛ به طوری که در سال ۸۴ با تصویب قانونی، حق‌النظاره از صاحبان چاه‌های مجاز را مجانی کرد.
میبدی به پروژه‌های مربوط به وزارت نیرو در خصوص کاهش فرونشست در کشور اشاره کرد و گفت: پروژه حفر چاه پیزومتری در دشت‌های کشور، نصب تجهیزات اندازه‌گیری منابع آب برای پیزومترها و چاه‌های اکتشافی دشت‌های کشور با هدف تکمیل شبکه پایش، تهیه بیلان و بهنگام سازی بانک اطلاعاتی محدوده مطالعاتی کشور، ایجاد و استقرار بازار محلی آب در کشور، خرید چاه‌های کم بازده کشاورزی ساماندهی شرکت‌های حفاری از آن جمله بوده است.
وی ادامه داد: جایگزینی پساب با چاه‌های کشاورزی در دشت‌های ممنوعه، تقویت و استقرار گروه‌های گشت و بازرسی، تهیه و نصب کنتور حجمی و هوشمند آب و برق، اطلاع‌رسانی و ایجاد سامانه کنترل و نظارت و مسلوب‌المنفعه نمودن و انسداد چاه‌های فاقد پروانه و مضر به مصالح عموم از جمله دیگر اقدامات وزارت نیرو در این خصوص بوده است.
