توجه توامان هاشمی به صنعت و محیط زیست
دکتر داریوش کریمی| معاون حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست| سردبیر ماهنامه «مدیریت سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر»
قبل از هر چیز رحلت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی را به مردم صلح‌دوست و قدردان ایران تسلیت عرض می‌کنم. ایشان به‌واقع یکی از استوانه‌های انقلاب اسلامی بودند. آقای هاشمی شخصیتی کم‌نظیر در تاریخ انقالب اسلامی بودند که بسیاری از پیشرفت‌های کشورمان در این سال‌ها و از طرفی حسن‌هم‌جواری ایران با کشورهای منطقه و جهان، چه در زمان جنگ و چه بعد از جنگ، مدیون شرایط و سیاست‌هایی بود که آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به کار برده بودند.
ایشان چه در زمان جنگ که فرماندهی کل قوا را برعهده داشتند و چه پس از جنگ، و در زمان ریاست‌جمهوری و در زمان ریاست بر مجمع تشخیص مصلت نظام نقش بسیار تاثیرگذاری در پیشبرد اهداف انقلاب داشتند. طبعا با این اوصاف، رحلت ایشان ضایعه‌ای سنگینی برای نظام خواهد بود.
البته فرآیند انقلاب، فرایند پویایی است و شخصیت‌ها هرچه تاثیر گذار باشند، جایگاهشان در این فرآیند هم تاثیرگذارتر خواهد بود.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نقش بسیار قابل توجهی در پیشرفت کشور در حوزه‌های صنعتی، انرژی و محیط زیست داشتند. ایشان چه در مقطع جنگ برای تامین منابع لازم برای آن و چه پس از جنگ برای تامین منابع مورد نیاز کشور برای بازسازی خرابی‌ها و زیرساخت‌های ویران‌شده به‌جامانده از جنگ نقشی محوری داشتند.
با توجه به اینکه ایران به طور تاریخی به منابع سوخت‌های فسیلی وابسته است، می‌توان نقش آقای هاشمی را از دو منظر در این رابطه بررسی کرد.
در مورد اول، در مقام اجرایی در دوران جنگ و بعد از جنگ در مقام ریاست‌جمهوری و رییس مجمع تشخیص مصلت نظام، نقش آقای هاشمی در تامین منابع مورد نیاز برای بازسازی مخروبه‌های جنگ هم بسیار تعیین‌کننده بود. با توجه به اتکای کشور به منابع سوخت‌های فسیلی، ایشان در توسعه صنعت نفت پیشرو بودند. از این رو بعد از 20 سال، پایه‌گذاری بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌هایی که امروز شاهد آن هستیم میراث آقای هاشمی است. طرح‌هایی چون رساندن ظرفیت تولید نفت ایران به ظرفیت واقعی آن، اجرای نقش سازنده و مهم ایران در اوپک و سهمی که ایران در توسعه انرژی و صنعت جهان دارد همگی یادگاران اقدامات آقای هاشمی است. در طول دوران کاری آقای هاشمی، ایران توانست نقش و جایگاه خود را در اوپک بازیابد و نیز توانستند در اکتشافات نفتی جدید بخصوص در حوزه نفت شمال تاثیرگذار باشند.
در مورد دوم، در دورانی است که آقای هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلت نظام بودند. در این دوران ایران در مسیر توسعه به مفهوم وسیع قرار گرفت. در این دوران آقای هاشمی در حوزه ایجاد قوانین حمایتی از صنایع و بخش انرژی جهان نقش بسیار مهمی بازی کردند. ایشان اهمیت بسیاری به طرح‌های توسعه و تولید انرژی از منابعی غیر از انرژی‌های فسیلی می‌دادند. منابعی چون سدسازی و توسعه برق‌آبی، توسعه نیروگاه‌های گازی و در بحث انرژی‌های نو نمی‌توان از نقش تاثیرگذار آقای هاشمی به‌راحتی عبور کرد.
از سویی آقای هاشمی رفسنجانی نقش مهمی در ابلاغ سیاست‌های کلی محیط زیست کشور توسط مقام معظم رهبری داشتند. در این مورد نقش تعیین‌کننده آقای رفسنجانی را در دیگران نمی‌توان دید. مخصوصا در مجمع تشخیص مصلت نظام، این نقش بسیار چشم‌گیر بود و با تلاش‌های ایشان این سیاست‌ها به تصویب رسید.
باید تاکید کنم که رویکرد موثر ایشان در زمینه محیط زیست، نشان از شناخت درست ایشان از تعاملات جهان و معادلات حاکم بر آن داشت. ایشان به معنی واقعی دریافته بودند که جهان بدون محیط زیست، امکان پویایی و پیشرفت را نخواهد داشت.
نکته بعدی که ایشان به واقع به آن واقف بودند، مسله تغییرات اقلیم و چالش‌های جهان با آن بود. ایشان به این نتیجه رسیده بودند که جهان ناگزیر از جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های پاک است. ازاین‌رو، این رویکرد را همواره در توسعه کشور درنظر داشتند و حامی حرکت کشور به سمت انرژی‌های پاک بودند.
لازم است بند مربوط به این موضوع در سیاست‌های کلی محیط زیست کشور را یادآور شوم که استفاده از انرژی‌های پاک، اصلاح الگوی مصرف و ترویج استفاده از سوخت پاک در حمل‌ونقل عمومی و سبز و نیز خودروهای برقی و… همه مورد توجه آقای رفسنجانی بود.
همه این رویکردها معطوف به این هست که نگاه به توسعه نگاه سوخت فسیلی محور نباشد و توسعه صنعت همراه با توسعه انرژی‌های پاک باشد.
همان طور که در اجلاس پاریس هم بر این نکته تاکید شده است که مقابله با تغییرات اقلیم باید بر اساس اصلاح الگوی توسعه صنعت و سوخت‌های فسیلی باشد. ما هم امیدواریم با اجرای سیاست‌های کلی محیط زیست کشور، بتوانیم در همین راه قدم بگذاریم.
در پایان تاکید می‌کنم که نقش چنین شخصیت‌هایی در کشور غیرقابل انکار است. مسلم است که امروزه جریان‌هایی که در داخل کشور به ایشان اتکا داشتند از رحلت ایشان بسیار آسیب خواهند دید. این جریان‌ها باید این آسیب را با ظرفیت‌های دیگر پر کنند.
در کنار آن، جریان‌هایی بودند که بی‌رحمانه به ایشان تاختند. باید توجه داشت که هیچ انسانی فارغ از اشکال نیست. اما این باعث نمی‌شود که چنین تخریب‌هایی نسبت به ایشان صورت پذیرد.
در طی این سال‌ها حملات بسیاری به آقای هاشمی شد. اما ما همیشه از ایشان مشی معتدل دیدیم. در عین حالی که رقیب را محترم شمردند، کمتر وارد حاشیه‌ها شدند و کمتر به توهین‌ها و حمله‌ها پاسخ گفتند.
فکر می‌کنم تمام آنان که در عرصه سیاست دست اندر کار هستند، باید بدانند که با تخریب شخصیت‌ها نمی‌توانند پشوانه مردمی آن‌ها را از بین ببرند.
مردم‌داری و رویکرد ایشان به جامعه، بسیار برای آقای هاشمی تعیین کننده بود و مردم در مراسم تشیع ایشان نشان خواهند داد که قدردان آدم‌هایی هستند که به اقتدار و پایندگی آینده کشور احترام می‌گذاشتند. و مرحوم هاشمی شایسته این احترام هستند. به خصوص یادگاری ارزشمندی که ایشان به جا گذاشتند، کتاب (امیرکبیر، قهرمان مبارزه با استعمار)، نشان می‌دهد که ایشان حتما بدیل امیرکبیر ایران هستند.
