پیشنهاد انقلابی هاشمی‌رفسنجانی در صنعت‌نفت ایران
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در طول سال‌های ریاست‌جمهوری خود بر ضرورت جذب سرمایه‌های خارجی در این صنعت تاکید داشت. در کتاب «تلاش ایران برای استقلال اقتصادی» از دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به‌عنوان سال‌های طلایی صنعت نفت یاد شده است زیرا سنگ‌بنای تغییرات کلیدی در این صنعت در همان سال‌ها نهاده شد و تاثیرات آن تا سال‌های اخیر در صنعت‌نفت مشاهده می‌شود.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل انرژی امروز، در دوره ریاست‌جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی بود که طرح قراردادهای باز خرید در صنعت نفت مطرح شد. این طرح که در ابتدا با انتقاد زیادی روبرو بود، بعد از تایید صنعت نفت را با موج عظیمی از سرمایه‌های خارجی روبرو کرد. شرکت‌های خارجی برای اینکه بتوانند از برای چند سال از منافع اقتصادی ناشی از توسعه صنعت نفت ایران استفاده کنند میلیاردها دلار سرمایه و تکنولوژی‌های تازه را وارد صنعت نفت ایران کردند.
منتقدان بر این باور بودند قراردادهای بازخرید به دلیل عدم‌واگذاری مدیریت پروژه‌ها بعد از رسیدن به مرحله بهره‌برداری به طرف ایرانی منافع کافی برای ایران به همراه ندارد. ولی گذر زمان نشان داد که برآیند تاثیر مثبت این سیاست برای صنعت‌نفت ایران و اقتصاد کشور بیشتر است.
تحلیلگران بر این باور هستند که متقاعد کردن مقامات در مورد مزایای استفاده از روش قراردادهای بازخرید در صنعت نفت ایران کار دشواری بود که آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در دوره ریاست‌جمهوری خود انجام داد. در نتیجه این تلاش بود که ایران توانست میلیاردها دلار سرمایه خارجی وارد صنعت نفت کند و با شرکت‌های بزرگی همچون توتال و شل قراردادهایی برای توسعه حوزه های نفت و گاز طبیعی امضا کند.
بازی برد-برد در صنعت نفت
به هر حال آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با کمک اعضای تکنوکرات دولت خود بر روی مزایای استفاده از روش بازخرید برای جذب سرمایه در صنعت نفت تاکید کرد و نتیجه این تاکید روزافزون و تلاش بی‌وقفه در قراردادهای نفتی زیادی بود که ایران با شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا به خصوص در دوره دوم ریاست‌جمهوری ایشان امضا کرد و باعث شد تا توان تولید و صادرات نفت ایران رشد کند.
در کتاب «تلاش ایران برای استقلال اقتصادی» آمده است: ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی در کنار افزایش قیمت نفت در بازار جهانی فرصت توسعه اقتصادی را در ایران فراهم کرد و اگر فشارهای امریکا برای تحریم ایران وجود نداشت، ایران می‌توانست با سرعت زیادی در مسیر توسعه حرکت کند.
این کتاب از قرارداد ایران با شرکت Conoco امریکا به‌عنوان نمونه‌ای بارز از مقابله‌های سرسختانه امریکا با توسعه ایران نام می‌برد و می‌نویسد: در سال 1994 میلادی ایران توانست قرارداد بازخرید در صنعت نفت با شرکت Conoco امریکا امضا کند ولی دولت وقت امریکا از اجرایی شدن این قرار داد جلوگیری کرد و دلیل این مساله هم تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران بود.
به هر حال سیاست‌های اقتصادی مقتدرانه و جسورانه هاشمی‌رفسنجانی در دوران ریاست‌جمهوری توانست تغییرات بزرگی در ساختار صنعت نفت ایران ایجاد کند هر چند موانعی از قبیل تحریم‌های اقتصادی امریکا وجود داشت که سرعت پیشرفت را کند می‌کرد.
