حرکت سریع کشور به سمت پتروشیمیالایز شدن!
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران نسبت به محور قرار گرفتن پتروشیمی برای ایجاد اشتغال و توسعه کشور هشدار داد.
به گزارش «انرژی امروز»، محمد امین قانعی راد در نشست «آب و رویکردهای نو در گذر تاریخی ایران یک دهه همکاری ملی آب» که شامگاه دیروز در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، با اشاره به اینکه جامعه شناسی در مسایل آب ایران جدی گرفته نمی‌شود، غالب بودن تفکر مهندسی در بخش آب را دلیل این مسئله معرفی کرد.
وی افزود: بدون اجتماعی کردن مسئله آب، نمی‌توان راه حلی برای آن ارائه کرد. در حال حاضر این نگرانی وجود دارد که وضعیت قبلی ادامه یابد و نهادهای مدنی و انجمن‌های علمی به عنوان نهادهای کم توقع و صاحب ایده، همچنان نادیده گرفته شوند.
قانعی راد تاکید کرد: انتظار ما این است که انجمن‌های علمی در جلسات کارشناسی دعوت شوند و ایده‌های آنها جدی گرفته بشود و با آنها تعامل لازم انجام شود.
وی با بیان اینکه باید پیامدهای فعالیت‌های عمرانی در فرهنگ و جامعه به دقت بررسی شود، حفظ منابع حیاتی را یکی از اولویت‌های اصلی جامعه شناسان اعلام کرد و افزود: نقد ما به فعالیت‌های مهندسی ندیده گرفتن منابع حیاتی است. در غیر این صورت فعالیت‌های مهندسی، فعالیت‌هایی خلاقانه هستند.
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران افزود: ما می‌خواهیم تنوع زیستی داشته باشیم، نخلستان‌های ما زنده باشد، ماهی‌ها در دریا به حیات خود ادامه دهند. اما فعالیت‌های صنعتی خاک و آب را آلوده می‌کنند. همان عناصر اربعه که در گذشته مبنای توسعه معرفی می‌شد امروز در حال نابودی است. خاک دچار فرسایش شدید شده است و نه تنها منابع سطحی بلکه منابع آب زیرزمینی نیز به اسم اقتصاد آلوده می‌شوند. این مسئله برای ما نگران کننده است.
وی اضافه کرد: بی‌توجهی نسبت به محیط زیست تحت عنوان بحران آب ممکن است صورت گیرد. نشانه‌هایی از این مسئله در کشور دیده می‌شود.
قانعی راد گفت: گروهی می‌گویند که در جنوب برای تولید یک کیلوگرم خرما دو هزار و ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود که قیمت آن سه هزار تومان است. پس باید برای این مسئله فکری شود و برای فعالیت کشاورزی کم بازده که نمی‌تواند اشتغال ایجاد کند، جایگزینی معرفی شود.
وی ادامه داد: در انتخابات اخیر مسئله پتروشیمی توسط یکی از کاندیداها به عنوان یک محور جدی برای ایجاد اشتغال مطرح شد. این کاندیدا خیلی جدی گفت که به ازای تولید یک میلیون تن محصول، ۲۰۰ هزار شغل مستقیم و ۴۰۰ هزار شغل غیر مستقیم ایجاد می‌شود. در آن مقطع فکر کردم این یک حرکت پوپولیستی است اما امروز می‌بینیم که اقتصاد ایران به سرعت به سمت پتروشیمیالایز شدن در حرکت است.
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران بیان کرد: نشانه‌های این گفته را در حرکت چهارم مرداد در بخش آب پخش شهرستان دشتستان شاهد بودیم. وزیر صنعت، معدن و تجارت برای افتتاح یک پروژه فاقد مجوز زیست محیطی به منطقه سفر کرد و با اعتراض مردم، این پروژه متوقف شد. اما سئوال اینجاست که یک وزیر چگونه به خود اجازه می‌دهد بدون دریافت مجوز زیست محیطی پروژه پتروشیمی را که برای آب و خاک عوارض دارد، افتتاح کند؟
وی ادامه داد: اخبار وحشتناکی وجود دارد که هیچ یک از صنایع عسلویه دارای تاسیسات تصفیه پساب نیستند و فقط مجتمع مبین دارای این تاسیسات است. سایر واحدهای صنعتی پساب خود را به مجتمع مبین ارسال می‌کنند این مجموعه نیز به دلیل تکمیل ظرفیت قادر به تصفیه کامل نیست و پساب سرطان‌زای کارخانه‌ها وارد محیط می‌شود. قدرت ویرانگری بخش صنعت قابل مقایسه با بخش کشاورزی (در صورتی که محصولات آن سمپاشی نشود) نیست.
قانعی راد تاکید کرد: صنایع پتروشیمی حتی اگر خروجی‌های آن رقیق باشد، به سرعت محیط را آلوده می‌کند.
وی با اشاره به اولویت اسناد بالادستی که بخش کشاورزی را محور توسعه معرفی کرده‌اند، تغییر اولویت توسعه کشور و حرکت آن به سمت توسعه پتروشیمی را روندی نگران کننده توصیف کرد.
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران افزود: در سند پتروشیمی آمده است که ایران باید تولیدکننده اول محصولات پتروشیمی باشد و این مسیر توسط تصمیم‌سازان دنبال می‌شود.
به گفته وی بعد از اعتراض مردم جنوب به احداث پتروشیمی در منطقه آب پخش، طرفداران پتروشیمی اعلام کردند که محصولات پتروشیمی آب کمتری نسبت به کشاورزی مصرف می‌کنند زیرا یک تن آبزیان در منطقه شکار می‌شود و ۹۰۰ کیلوگرم آن هدر میرود. پس به این ترتیب صیادان آبزیان را نابود می‌کنند. استدلال‌هایی وجود دارد که نباید ما را به سمت خداحافظی با نخلستان و صیادی بکشاند. ما باید بدانیم که با محیط زیست مواجه هستیم.
قانعی راد اشتغال‌زایی بالای صنعت پتروشیمی را رد کرد و گفت: اگر پتروشیمی یک میلیون تن محصول پایین دستی تولید کند، قادر به ایجاد ۲۰۰ هزار شغل خواهد بود. در حال حاضر ما یک تن محصول پلیمری تولید می‌کنیم و آن را به خارج صادر می‌کنیم. اشتغال در صنایع پایین دستی پترشیمی است. از سال ۸۸ به بعد مصوبه‌ای داریم که محصولات پتروشیمی به جای عرضه در بورس، به تدریج در بازار آزاد با حواله‌های سازمان ذی‌ربط توزیع می‌شود. بر اساس گزارش‌های کارشناسی، این مصوبه سالیانه ۷۰۰ میلیارد تومان رانت برای برخی ایجاد می‌کند. گروه‌هایی که زیر لفافه تولید و اشتغال این حواله را دریافت می‌کنند و خارج از بورس محصولات را جابجا می‌کنند، صاحبان این رانت هستند.
وی تاکید کرد: حرکت‌های زیست محیطی ژست‌های شیک نیست بلکه با سلامت مردم سر و کار دارد. اینکه گفته می‌شود در شرایط نبودن اشتغال شعار محیط زیست نباید داد، بدترین شکل مسئله پردازی در کشور است. این رویه مجموعه منازعات بین جامعه مدنی، دولت و بازار را تشدید می‌کند.
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران گفت: شرایط گفتگو درباره آب با سیاسی شدن مسئله بسیار پیچیده شده است. ما برای حل مسئله آب نیازمند سرمایه اجتماعی چندگانه هستیم تا ذی‌نفعان مختلف در مسئله آب را به یکدیگر پیوند بزند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: مخالفت جامعه شناسان با طرح‌های توسعه، به مفهوم مخالفت با توسعه نیست بلکه مخالفت با ناپایداری طرح‌های توسعه است. وقتی پروژه‌ای پیوست اجتماعی ندارد، اجرای آن در جامعه گسست ایجاد می‌کند.
قانعی راد افزود: در حال حاضر طرح‌های توسعه اقتصادی سوار ما شده‌اند و ما سوار الگوهای توسعه نشده‌ایم. ما می‌خواهیم این رویه عوض شود.
وی همچنین با ارزشگذاری اقتصادی مسایل محیط زیستی مخالفت کرد و گفت: نمی‌توان حفظ محیط زیست را با پول سنجید. این نگاه غلطی است که همه چیز را تبدیل به پول کنیم. بین حق حیات یک جانور و پول نسبتی وجود ندارد.
رئیس سابق انجمن جامعه شناسی ایران اضافه کرد: توده مردم دغدغه معیشت دارند اما نباید برنامه ریزان اولویت را به شکم بدهند و اولویت‌های اقتصادی را در نظر بگیرند.
وی در ادامه برای بهبود شرایط فعلی پیشنهاداتی ارائه کرد. به گفته قانعی راد باید برای ارزیابی‌های اجتماعی و زیست محیطی، منابع مالی به موسسات اختصاص یابد. تمامی وزرا و شخصیت‌های سیاسی کشور مشاور آب داشته باشند. طرح‌های عمرانی بدون مجوز افتتاح نشود. سیاستمداران به جای مدرک گرایی به دنبال کار حزبی باشند. فساد زدایی از فعالیت‌های اقتصادی، صنعتی، آب و پتروشیمی در دستور کار قرار گیرد. مسئله آب اجتماعی شود. فراتر از پیوست زیست محیطی، هر طرح پیوست آب داشته باشد. مسئله محیط زیست غیر سیاسی شود. فعالیت سمن‌ها به رسمیت شناخته شود. نظام حکمرانی آب بهبود یافته و به کارشناسان فرصت مطالعه و اعلام نظر درباره پروژه‌های عمرانی از طریق سایت وزارتخانههای مرتبط داده شود و در نهایت طرح آمایش سرزمین تهیه شود.
