عدمپرداخت بهموقع؛ پاشنه آشیل سرمایهگذاری
فرید طراح، سرمایهگذار بخش آب و فاضلاب در یادداشتی در شماره امروز «دنیای اقتصاد» نوشت: در حال حاضر با توجه به رکود نسبی پروژهها در کشور، وضعیت سرمایهپذیری در صنعت آب و فاضلاب خوب ارزیابی میشود. در واقع دو دلیل عمده در این خصوص وجود دارد؛ اول بهدلیل وجود بحران آب چه از نظر کیفیت و چه از نظر کمیت و دوم نوپا بودن صنعت سرمایهگذاری حوزه آب در ایران که این موضوع باعث میشود تعداد شرکتهای متخصص در این مبحث برای رقابت چندان زیاد نباشد. البته در دولت کنونی، شرکتهای توانمندی از حوزههای فعالیت غیرمرتبط نیز به این صنعت وارد شدهاند؛ این مقوله باعث رقابتیتر شدن قراردادهای سرمایهگذاری در صنعت آب و فاضلاب شده است.
تعامل بخش دولتی بسیار عالی و قابل تقدیر است. ما بهعنوان سرمایهگذار، یکی از دلایل مهم ادامه همکاری و مشارکت در مباحث سرمایهگذاری را با توجه به کلیه ریسکهای موجود کشور در امر سرمایهگذاری، وجود پشتیبانی قوی از بدنه وزارت نیرو (شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و مسوولان و مدیران مرتبط میدانیم. در واقع در چند سال گذشته ریسک سرمایهگذاری به خاطر مسائل سیاسی، منطقهای و بحرانهای مالی دوچندان شده است، اما پشتیبانی، حمایت و قوت قلبی که سرمایهگذار از طرف مجموعه بالادست که در واقع همان سرمایهپذیر میباشد، دریافت میکند، موجب تداوم همکاری و ایجاد انگیزه لازم برای ادامه کار و مشارکت در پروژههای بعدی میشود. نامشخص و نامفهوم بودن قراردادهای سرمایهگذاری برای وزارتخانهها و سازمانهای غیرمرتبط از قبیل سازمان مالیاتی سازمان برنامه و بودجه، وزارت صنایع، گمرک، بانک یکی از مهمترین چالشها در این خصوص است؛ البته در حال حاضر با پیگیریهای متعدد با مجموعههای فوق از سوی سرمایهپذیر و سرمایهگذار بسیاری از این مشکلات حل شده است اما تا وصول نتیجه مطلوب راه طولانی در پیش رو داریم.
دومین مشکل در این خصوص نبود نقدینگی و راهیابی به پول ارزان برای راهاندازی پروژهها است. بانکها یا موسسات مالی، رغبتی برای همکاری و مشارکت در این پروژهها ندارند، اگر تسهیلاتی هم احیانا توسط بانک در اختیار قرارگیرد از نرخ بالایی برخوردار است که در انتها قیمت تمام شده محصول که همان آب یا پساب میباشد را افزایش میدهد. همچنین تعداد زیادی از این قراردادها بهصورت خرید تضمینی است که در واقع هزینه تولید محصول(آب پساب) باید از طرف دولت انجام گیرد، از آنجایی که پروژه به صورت سرمایهگذاری است تاخیر در پرداختهای صورت وضعیتهای سرمایهگذاری، ادامه روند تولید را با مشکل مواجه مینماید. نامشخص بودن سرفصل مالی مطمئن در قانون بودجه جهت پرداخت وجه خرید تضمینی قراردادهای سرمایهگذاری BOOیاBOT یا غیره یکی دیگر از مشکلات پیش روی سرمایهگذاران است. این قراردادها بهصورت سرمایهگذاری است و در سرمایهگذاری تحولات سیاسی منطقه، ریسک پروژه را دچار نوسان شدید میکند. تعداد زیادی از سرمایهگذاران نسبت به نوسانات شدید ارز یا تحریمهای بینالمللی متضرر شدهاند که در واقع این مسائل ریسک سرمایهگذاری را بسیار بالا میبرد. تعداد زیادی از مشکلات فوق به مرور زمان با توجه به ازدیاد قراردادهای سرمایهگذاری در این صنعت حل خواهد شد؛ همانطور که این اتفاق اکنون نیز افتاده است.
مهمترین عواملی که در خصوص برون رفت از این چالشها به ذهن متبادر میگردد، حمایت همه جانبه دولت از بخش خصوصی و در واقع ابلاغ آن به کلیه وزارتخانهها و سازمانهای دولتی. در واقع نگاه طرف مقابل به ما باید نگاه به یک سرمایهگذار باشد که با کلیه ریسکهای موجود بازار وارد این صنعت شده است. در واقع نباید همانند یک پیمانکار یا مقاطعهکار نگاه شود که با سرمایه دولت یک پروژهای را قرار است انجام دهد و در انتها سود پیمانکاری یا مقاطعهکاری خود را دریافت نماید. همچنین پرداخت به موقع صورتوضعیتها که حکم پاشنه آشیل را در پروژهها دارد، یکی از مهمترین اقداماتی است که میتواند در راستای حمایت از سرمایهگذاران صورت پذیرد. در شرایط فعلی ما نیازمند تبلیغ، معرفی و حمایت بیشتر خود در جامعه ازسوی دولت هستیم. این امر باید ازسوی رسانه ملی و معرفی پروژههای سرمایهگذاری به مردم انجام گیرد. بخش خصوصی یا بهتر بگویم سرمایهگذار بخش خصوصی درصنعت آب باید بهتر در جامعه دیده شود تا امکان جذب سرمایه و زمینه مشارکت بیشتر در این خصوص فراهم شود.