هرزآبها منبعی باارزش
مهسا جمشیدی، فعال محیط زیست
برنامه ریزی برای استفاده از هرزآب ها به عنوان کالایی با ارزش می تواند انگیزه مناسبی برای صرفه جویی در مصرف آب باشد، ضمن آن که دقت در مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی امری ضروری است.
یکی از مهمترین منابع طبیعی در پروسه تولید انواع کالاها آب می باشد. در واقع آب یکی از مهمترین منابع مصرفی بشر برای گذران زندگی روزمره است. انسانها در زندگی روزمره خود از آب برای مصارفی مانند آشامیدن ، پخت و پز و شست و شو استفاده می کنند. اما موضوع فقط به اینجا ختم نمی شود، حجم انبوهی از آب برای تولید کالاهای پایهای مانند کاغذ، پوشاک و اقلام غذایی به کار میرود.
همگی میدانیم که کشور ایران در یکی از خشکترین مناطق جهان قرار گرفته به گونهای که متوسط بارندگی کشور(252 میلیمتر ) برابر با یک سوم متوسط جهان بوده و این در شرایطی است که(179 میلیمتر) یعنی 71 درصد آن به دلیل پتانسیل بالای تبخیر در کشور، بهطور مستقیم تبخیر گردیده و از دسترس خارج میشود.
با وجود این که متوسط حجم کل آب سالانه کشور رقم ثابتی است ولی به علت رشدروز افزون جمعیت جهان و کشور تقاضا برای آب که اغلب در بخشهای توسعه کشاورزی، شهرنشینی و صنعت به مصرف میرسد، به طرز فوق العاده ای رو به فزونی است .
محدودیت منابع آبی و تشدید این محدودیتها فرآیندی بسیار پیچیده است که به مجموعه ای از عوامل طبیعی و اجتماعی وابسته است. افزایش بی رویه مصرف آب، کاهش حجم آب با کیفیت مناسب، تأخیر در آغاز پروژه های جدید و در نتیجه تأخیر در توسعه بهرهبرداری از منابع آب، کاربری نامناسب از منابع و دارایی ها و تخصیص نامناسب آب برای مصارف مختلف از جمله مهمترین مؤلفههای مؤثر بر محدودیت آب هستند.
در چنین شرایطی اعمال یک مدیریت مناسب اقتصادی جهت مقابله با بحران ضروری است. این مدیریت باید به دنبال بهبود وضعیت تخصیص منابع، ظرفیت ها و امکانات موجود، بهبود وضعیت تخصیص منابع کمیاب میان فعالیت های مختلف براساس کنترل و اثرگذاری بر شاخص های بهره وری و کارآیی باشد، ضمن آن که بهبود و اعتلای رفتار مصرفکنندگان از نظر تلفات و آلوده کردن آب، اشاعه و ترویج روش های کاهش تلفات خشکسالی در فعالیت های کشاورزی و بهبود وضعیت تخصیص منابع آب از طریق تخصیص منابع آب به مصارف با ارزش تر اقتصادی و کاهش مصارف کم ارزش تر می تواند از جمله مهمترین اهداف مدیریت اقتصادی آب باشد.
آنچه مسلم است این که با افزایش کمیابی منابع آبی، شاخص های اقتصادی در تخصیص آب نمود بیشتری پیدا کرده و از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند شد. باید با آب به عنوان یک کالای با ارزش اقتصادی رفتار کرد و دسترسی به آن را یک حق اجتماعی محسوب کرد. برنامه ریزی برای استفاده از هرزآب ها به عنوان کالایی با ارزش می تواند انگیزه مناسبی برای صرفه جویی در مصرف آب باشد، ضمن آن که دقت در مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی امری ضروری است.
با توجه به شرایط ذکر شده روی آوردن به سیاست مدیریت تقاضا و مهار مصرف بهترین راه حلی است که مدیریت آب کشور می تواند اتخاذ کند. به شرط آن که همزمان و به شکل گسترده و سریع برای ایجاد بستر مناسب و زیرساخت های مهم و حساس که مبتنی بر مشارکت مردم در کلیه جنبه های مدیریت آب است، اقدام کند. تلاش در جهت تحقق مدیریت یکپارچه منابع آب از طریق تعریف، تبیین و رسمیت دادن به ساز وکارهای مؤثر هماهنگی بین کلیه بخش های عمومی و خصوصی که فعالیت آنها بر مدیریت منابع آب اثرگذار بوده و یا از آن تأثیر می پذیرند، تجهیز منابع مالی پایدار از طریق بخش عمومی و ایجاد زمینه های قانونی مناسب برای سرمایه گذاری بخش دولتی و خصوصی، ظرفیت سازی که خود شامل تقویت حلقه های مفقوده مدیریت آب نظیر تدوین قوانین جامع و پویا، مدیریت کیفیت آب و مبارزه با آلودگی های محیط زیست، مدیریت سیلاب ها و خشکسالی ها، مدیریت محلی آب، حفاظت از محیط زیست و مشارکت مردم در ظرفیت سازی و ارتقای دانش و آگاهی در کلیه سطوح از طریق توجه اساسی به آموزش، تحقیق و توسعه، سازمان دهی پایگاه اطلاعاتی و شبکه های اطلاع رسانی و تسهیل همکاری های منطقه ای و بین المللی، همگی از جمله مهمترین راهبردهای اساسی جهت مقابله با بحران آب هستند.
باید پذیرفت که در جهان امروز، آب دیگر یک کالای مصرفی و بی ارزش نیست. آب امروزه یک کالای استراتژیک، راهبردی، اقتصادی و بسیار ارزشمند است و دارندگان آن قدرت چانه زنی و برهم زدن معادلات سیاسی و منطقه ای را دارا هستند.
