رودخانه‌های غرب و جنوب‌غرب در معرض آلودگی نفتی
واژگونی ماشین‌های حمل سوخت و یا نشستی تاسیسات نفتی، از عوامل اصلی آلودگی رودخانه‌های غرب و جنوب غرب ایران است. اگرچه قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی خسارت زنندگان را ملزم به پرداخت جریمه کرده است اما حوادث متعددی که در غرب و جنوب غرب کشور رخ می‌دهد، این احتمال را تقویت می‌کند که قانون وضع شده برای مقابله با خسارات ناشی از نشت نفتی و مقابله با آن، مفید نبوده است.
به گزارش «انرژی امروز»، قانون «حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی» با کمک و مشاوره کارشناسان خارجی تهیه و در سال ۱۳۵۴ در ایران به تصویب قانونگذار رسید.
این قانون براساس قرارداد بین‌المللی ۱۹۵۴ راجع به آلودگی نفتی تهیه و تدوین شد. لایحه «چگونگی حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی به مواد نفتی» در واقع متن تجدیدنظر شده و اصلاحی قانون «حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی» مصوب سال ۱۳۵۴ است، که به مجلس شورای اسلامی در سال ۸۷ ارائه شده است. بر اساس این قانون، قانونگذار برای ضرر و زیان حاصل از نشست مواد نفتی به داخل رودخانه‌ها مواردی را پیش بینی کرده و سازمان حفاظت محیط زیست و شیلات ایران می‌توانند از عامل بوجود آورده آلودگی طلب خسارت کنند. اما تعداد سوانح ناشی از آلودگی نفتی در ایران بسیار قابل توجه است و این احتمال را تقویت می‌کند که قانون وضع شده نتوانسته است نقش بازدارندگی مناسبی ایفا کند.
واژگون شدن تانکرهای حامل سوخت و یا نشست تاسیسات نفتی در رودخانه‌های کشور، سلامت آب مناطق غرب و جنوب غرب ایران را به خطر انداخته و فجایع زیست محیطی گسترده‌ای را در این مناطق ایجاد کرده است.
در سال های اخیر نشت مواد نفتی و نفوذ آن به برکه‌ها، تالاب‌ها و رودخانه‌های استان خوزستان مشکلات زیست محیطی زیادی به‌وجود آورده است. مهمترین حوادث نفتی در خوزستان، سرازیرشدن نفت ناشی از شکستن لوله در رودخانه کرخه در اسفند ماه ۱۳۸۹بود. این سانحه آلودگی گسترده زیست محیطی در این پهنه آبی ایجاد کرد.
اگر بر اثر سهل انگاری مواد نفتی به آب‌های شیرین وارد شود یک فاجعه زیست محیطی اتفاق می‌افتد که ممکن است تا سال ها آثار مخرب آن در محیط های طبیعی باقی بماند. بسیاری از لوله‌های انتقال نفت و گاز در استان خوزستان از بستر یا از پل بالای رودخانه‌ها عبور می‌کنند و شکستن این لوله‌ها می‌تواند فاجعه‌ای جدی در رودخانه‌های جنوب غرب کشور ایجاد کند.
اما یکی دیگر از استان‌های حادثه خیز کشور، استان لرستان است که از مسیرهای اصلی عبور مواد سوختی و شیمیایی و مسیر عبور تریلیهای کشور عراق به ایران است. جاده‌های کوهستانی این استان برای رانندگان این تانکرها ناآشناست و بارندگی‌ها در مناطق کوهستانی ریسک واژگونی تانکرها را بالا می‌رود.
اگرچه بزرگراهی در این استان ساخته شده که می‌تواند مسیر جایگزین عبور تانکرهای حاوی سوخت باشد اما رانندگان به خاطر فرار از عوارض این بزرگراه که ظاهرا برای آنها هزینه قابل محاسبه‌ای به شمار می‌رود از جاده‌های کوهستانی استفاده می‌کنند.
هفته پیش واژگونی یک تانکر حامل ۲۴ هزار لیتر نفت کوره در استان لرستان و ورود محموله آن به رودخانه کشکان بازهم فاجعه آفرید. این تریلی بر اساس گزارش منابع محلی یکی از سه تریلی واژگون شده با محموله مواد سوختی در استان لرستان طی ۲۰ روز گذشته بود.
با وجود گذشت چهار روز از سقوط این تریلی، تلاش محیط زیست لرستان برای رفع آلودگی ناشی از واژگونی تانکر نفت همچنان ادامه دارد. به گفته مدیر کل محیط زیست استان لرستان این تریلی در پیچ ملاوی جاده پلدختر به خرم آباد واژگون شده است.
به گزارش روابط عمومی اداره کل حفاظت محیطزیست لرستان، مهرداد فتحی بیرانوند گفت: کارشناس تصادفات پلیس راه «ملاوی» علت این سانحه رانندگی را نقص فنی در سیستم ترمز آن اعلام کرد.
مدیر کل محیط زیست استان لرستان با تاکید بر اینکه بر اثر این حادثه خساراتی به محیط زیست و آبزیان و اکوسیستم منطقه وارد شده است؛ از کشاورزان خواست تا رفع آلودگی، از آب رودخانه کشکان برای کشاورزی استفاده نکنند.
فتحی بیرانوند گفت: با تلاش شبانه روزی پرسنل محیط زیست ، فعالین زیست محیطی و همکاری شرکت نفت سرکان و مالکو پلدختر با استفاده از پد و بوم های جاذب در اسرع وقت نسبت به کاهش و رفع آلودگی ناشی از ورود مواد نفتی به رودخانه کشکان اقدام و به منظور جلوگیری از ورود مابقی نفت موجود در حاشیه جاده به درون رودخانه کشکان نیز ترانشه هایی در محل ایجاد شد .
آلودگی‌های نفتی رودخانه‌های ایران نه تنها همه ساله بخش زیادی از آبزیان را ساکن رودخانه‌ها را از بین می‌برد بلکه در صورت استفاده از آب رودخانه‌های آلوده، خاک اراضی کشاورزی آلوده به مواد نفتی خواهد شد. پاکسازی خاک از آلودگی‌های نفتی بسیار پیچیده‌تر بوده و هزینه‌های بیشتری نسبت به پاکسازی آب دارد. همچنین در صورت ورود آب آلوده به مخازن سدها، مشکلات زیادی برای شرکت‌های آب منطقه‌ای ایجاد خواهد شد.
