حامیان اوپک گازی عقب کشیدند عادلی دیپلمات بود؛ اما مسایل گاز را حل نکرد

یک تحلیلگر بازار نفت و انرژی گفت: آمارها حاکی از این است که تا 35 سال دیگر هنوز نفت جایگاه اول انرژی دنیا را خواهد داشت؛ علاوه بر این بازار سنتی گاز، وابستگی قیمت گاز به نفت و مطرح شدن موضوع سهمیه بندی و بسیاری دلایل دیگر در شرایط فعلی مانع تشکیل اوپک گازی خواهد بود.

عبدالصمد رحمتی در گفتگو با خبرنگار نفت و گاز «انرژی امروز»، در خصوص عملکرد محمدحسین عادلی، دبیرکل مجمع صادرکنندگان گاز گفت: عادلی از سال 92 دبیرکل مجمع شد و از لحاظ برقراری روابط دیپلماتیک با سایر کشورها در مجمع عملکرد درخشانی داشته است. او به دلیل اینکه پیش از این رییس بانک مرکزی و سفیر ایران در چند کشور بوده وبه مباحث اقتصادی و مسائل دیپلماتیک کاملا اشراف داشته و عملکرد خوبی در این مجمع داشت، دو سال دیگر نیز در این سمت باقی ماند.

او در ادامه افزود: بحث تجدید ساختار در مجمع، مبحث مطالعات تجارت جهانی گاز، تحلیل آینده بازار گاز، توجه به مسائل زیست محیطی و تشویق کشورها برای پیوستن به مجمع از فعالیت‌های خوب او بوده است.

رحمتی حل نشدن مشکلات کشور در زمینه روابط بین‌الملل در مباحث گاز و همچنین نافرجام ماندن قراردادهای گازی را از نقاط ضعف عادلی دانست و اظهار کرد: با توجه به جایگاه عادلی در این مجمع انتظار می‌رفت که با پیشبرد دیپلماسی و روابط دیپلماتیک شرایط بهتری فراهم شود؛ اما ظرفیت‌های صادراتی ما حداقل در چند سال گذشته به طور کامل محقق نشد و قراردادها نیز تحقق نیافت. صادرات گاز به پاکستان ناتمام مانده و این کشور در چشم‌انداز 20ساله خود تأمین گاز از طریق LNG پیش‌بینی کرده و نیازی به خط لوله گازی ایران ندارد. علاوه بر این با قطع گاز توسط ترکمنستان در زمستان و همچنین قرارداد نافرجام با ترکیه نیز روبرو شدیم و جذب کشورهای دیگر برای سرمایه‌گذاری در LNG ایران نیز مغفول ماند.

ایران از همراهی در GECF سودی نکرده است

رحمتی در ادامه با تاکید بر اینکه «به زودی نفت جای خود را به گاز خواهد داد»، گفت: به زودی گاز اولین منبع انرژی دنیا خواهد شد و محور اصلی همه مجامع بین المللی و امنیت انرژی بحث گاز خواهد بود.

او با اشاره به اینکه «با  توجه به آمار و ارقام می‌توان نشان داد که ایران از همراهی در این مجمع سودی نکرده است»، گفت: رسیدن به سهم ده درصدی از تجارت جهانی گاز در افق 1404 در برنامه ششم توسعه عنوان شده است و هم‌اکنون که در ابتدای برنامه ششم هستیم با توجه به ساختارهای روابط بین‌الملل و فشارهای سیاسی و همچنین زیرساخت‌های نامناسبی که در کشور وجود دارد، تاکنون ایران سودی از این همراهی نداشته است و نتوانسته از ظرفیت‌های بالقوه‌ای که در مجمع وجود دارد استفاده بهینه‌ای داشته باشد.

رقابتی بودن بازار و چند قیمتی بودن گاز، چالش اصلی صادرکنندگان

رحمتی در خصوص چالش‌ها و اولویت‌های اصلی مجمع اظهار کرد: مهم‌ترین چالش فعلی صادرکنندگان گاز بحث چند قیمتی بودن گاز در دنیاست و برخی کشورها که قدرت چانه زنی بهتر و ذخایر بیشتر، تکنولوژی‌های بالاتری دارند راحت‌تر می‌توانند قرارداد را با کشورهای دیگر منعقد کنند؛ درنتیجه بازار را در دست می‌گیرند؛ بنابراین بحث رقابتی بودن بازار گاز و وجود ابررقیبانی همچون استرالیا و امریکا مطرح می‌شود.

این تحلیلگر بازار نفت و انرژی در ادامه افزود: موضوع دیگر بحث تضمین عرضه پایدار و کافی گاز است و قیمتی که هماهنگ با بهای قیمت نفت باشد. قیمت گاز تابعی از قیمت نفت است، اما نه به صورت مستقیم. فراورده‌های نفتی رابطه مستقیمی با گاز دارد و گاز نیز با نفت رابطه غیر مستقیم دارد؛ بنابراین بحث چندقیمتی بودن در دنیا و معاملاتی که دارند یکی از مشکلاتی است که می‌تواند برای برخی کشورها به وجود آورد؛ بنابراین قدرت چانه زنی و روابط دیپلماتیک سیاسی کشورها با یکدیگر یا قدرت سیاسی می‌تواند کار را بهتر پیش ببرد.

او تصریح کرد: انرژی‌های تجدیدپذیر به مرحله‌ای نرسیده‌اند که گاز را تهدید کنند، و آمار و ارقامی که از بی پی و شل دیده می‌شود حدوداً 30 تا 35 سال دیگر هنوز نفت و سوخت های فسیلی است که جایگاه اول انرژی دنیا را خواهد داشت.

هنوز زمان مناسبی برای تشکیل اوپک گازی فرا نرسیده است

رحمتی با اشاره به اینکه «بحث اوپک گازی از سال‌ها پیش مطرح شده است»، گفت: تعبیر اوپک گازی از مجمع صادرکنندگان گاز تعبیر اشتباهی است؛ در واقع OPEC یک سازمان و GECF یک مجمع و فروم شناخته شده است. شاید روزی مجمع به اوپک گازی تبدیل شود، اما هنوز زمان آن فرا نرسیده است.

او با بیان اینکه «دید مثبتی نسبت به اوپک گازی ندارم»، گفت: بعید می‌دانم تا زمانی که  این مجمع وجود داشته باشد اوپک گازی تشکیل شود. بازار سنتی یعنی انتقال از طریق خط لوله که اکنون در بسیاری از کشورها وجود دارد  و این امر و وجود سیاست‌های کشورهای همجوار و همچنین مناسبات اقتصادی و قدرت چانه‌زنی بیشتر و وابستگی‌های سیاسی و اقتصادی که خود به وجودآورنده برخی مسائل دیگر نیز هست، مانع ایجاد چنین سازمانی می‌شود.

این تحلیلگر بازار نفت و انرژی ادامه داد: قراردادهای LNG همانند قراردادهای انتقال گاز از طریق خط لوله اکنون بلندمدت است. نفت نیز به صورت غیرمستقیم با گاز مرتبط است. هنگامی که اوپک گازی مطرح می‌شود باید نقش تنظیم‌کننده قیمت بازار را نیز داشته باشد، اما هنگامی که قیمت گاز به نفت وابسته است و در نفت تغییر قیمت رخ دهد، موجب تغییر قیمت گاز خواهد شد؛ بنابراین دیگر اوپک گازی معنایی نخواهد داشت که بتوان کنترلی بر روی آن داشت.

او تصریح کرد: این امر زمانی اتفاق می‌افتد که نفت به کنار رود و گاز اولین منبع انرژی دنیا شود؛  در این صورت وجود اوپک گازی معنا خواهد داشت.

رحمتی اظهار کرد: کشورهایی همچون روسیه، آذربایجان، ترکمنستان، الجزایر، ایران و برخی کشورهای دیگر به دنبال تشکیل چنین سازمانی بودند؛ اما به این نتیجه رسیدند که فعلا تشکیل چنین سازمانی زود است و حرفشان را پس گرفتند.

این تحلیلگر بازار نفت و انرژی با بیان اینکه «با وجود مطرح شدن اوپک گازی، طبیعتا بحث سهمیه‌بندی مطرح خواهد شد»، گفت: کشوری همچون روسیه با برخورداری از بیشترین ذخایر و استخراج آنها بر اساس وضعیت عرضه و تقاضای بازار، در استخراج و تولید دچار محدودیت می‌شد؛ درواقع، باعث تضعیف قدرت کشورهایی همچون روسیه و حتی و اروپا می‌شد. بنابراین، به این نتیجه رسیدند که زمان مناسبی برای تشکیل چنین سازمانی فرا نرسیده است و پا پس کشیدند.

او در خصوص اهداف ایران از پیشنهاد تشکیل چنین سازمانی گفت: ایران شاید می‌خواست خود را از ورطه انزوای سیاسی بیرون بکشد و با هماهنگی روسیه به گونه‌ای قدرت و ایستادگی خود را به نمایش بگذارد و بهتر از قبل با تنظیم قیمت گاز منطقه در قراردادهایی که دارد نقش‌آفرینی کند.

رحمتی تصریح کرد: بعید است این پیشنهاد دوباره مطرح شود؛ اما مجمع می‌تواند برای زمینه‌سازی این موضوع تأثیرگذار باشد.