رانت، حاشیه سود پتروشیمی را به ۴۰ درصد رساند
اطلاعات آماری نشان میدهد سودهای عجیب شرکتهای پتروشیمی که بیش از ۸ میلیارد دلار برآورد میشود تحتتأثیر رانت دولتی شکل گرفته است.
در این حاشیه سود عجیب وغریب نباید نقش 44میلیون تن محصول پتروشیمی را که خارج از بورس و بدون نظارت کافی عرضه میشود، نادیده گرفت. طبق ماده 18قانون توسعه ابزارها مصوب سال 88مجلس، آن دسته از محصولات پتروشیمی که خارج از بورس عرضه میشوند باید در شمول قیمتگذاری دولتی قرار بگیرند اما ظاهرا بخش بزرگی از این بازار از نظارت و کنترل دولت و نهادهای عمومی خارج است.
آمارهای رسمی بازارسرمایه نشان میدهد حاشیه سود بسیاری از صنایع در ایران کمتر از 5درصد است اما در این میان حاشیه سود صنعت پتروشیمی از 35درصد فراتر رفته است، در این میان برخی از واحدهای تولیدکننده پتروشیمی حتی حاشیه سودی بالاتر از 70درصد دارند.
اطلاعات آماری نشان میدهد سالانه بهطور میانگین 46.4میلیون تن محصول پتروشیمی در ایران تولید میشود که از این مقدار 14میلیون تن در داخل فروخته و 18.8میلیون تن هم به بازارهای جهانی صادر میشود. درعین حال از این مقدار 14میلیون تن از محصولات تولید شده صرف تولید محصولات دیگر در داخل ایران میشود. این محصولات در واقع خوراک واحدهای دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
از مجموع 46.4میلیون تن محصولی که سالانه تولید میشود جمعا 2.5میلیون تن از طریق بورسکالا به بازارهای جهانی صادر میشود. مطابق قانون توسعه ابزارهای نوین مالی مصوب سال 1388مجلس هر کالایی که در بورسکالا عرضه شود از شمول قیمتگذاری خارج میشود. این بهمعنای این است که کالاهایی خارج از بورس باید در شمول قیمتگذاری دولتی قرار گیرند، بهویژه کالاهایی نظیر پتروشیمی که در حوزه نرخ خوراک از کمکهای دولتی هم برخوردار میشوند.
به این ترتیب ازمجموع 46.5میلیون تن محصول پتروشیمی که سالانه در ایران تولید میشود مطابق قانون باید 44میلیون تن آنکه خارج از بورسکالا عرضه میشود مشمول قیمتگذاری دولتی شود.
چند تن پتروشیمی باید قیمتگذاری شود؟
با احتساب مقدار عرضه محصولات پتروشیمی در بورسکالا که جمعا 6درصد از کل پتروشیمی تولیدی ایران را شامل میشود، سالانه نزدیک به 44میلیون تن از محصولات پتروشیمی به خارج از بورس یا به بازارهای جهانی میرود و با ارز 4هزار تومانی فروخته میشود یا اینکه این محصولات در بازارهای داخلی با قیمت بالاتری نسبت به بازارهای خارجی به صنایع پایین دستی فروخته میشود.
با درنظر گرفتن این دو موضوع مطابق قانون توسعه ابزارهای نوین مالی که در سال 1388در مجلس تصویب شد اکنون باید محصولات پتروشیمی به غیراز فرمولی که 10ساله برای خوراک آنها تعیین شده محصولاتشان را به صنایع پایین دستی با قیمت مصوب واگذار کنند درحالیکه این بند از قانون بنابه دلایل نامعلومی نادیده گرفته شده است.
صنایع پایین دستی معترضند که اولا محصولات پتروشیمی در داخل به نحو مناسبی به دستشان نمیرسد و دوم اینکه قیمت فروش محصولات پتروشیمی بهدلیل دامپینگی که بین فروشندگان ایرانی در خارج وجود دارد بسیار گرانتر از بازارهای صادراتی و جهانی است.
به این ترتیب با درنظر گرفتن قانون و با توجه به اعطای کمکهای دولتی به پتروشیمی در مجموع براساس قانون 44میلیون تن محصول پتروشیمی که خارج از بورسکالا عرضه میشوند باید مطابق قانون ابزارهای نوین مالی بهصورت دولتی قیمتگذاری شوند اما نه فقط این قانون رعایت نمیشود بلکه اخیرا محمد رضا نعمتزاده وزیر صنعت، معدن و تجارت هم با ارسال نامهای به برخی از مراجع خواستار توقف روند عرضه پتروشیمی در بورسکالا شده است.
چرا دولت باید پتروشیمی را قیمتگذاری کند؟
به جرأت میتوان گفت که هیچ صنعتی مانند پتروشیمی تا این حد مورد لطف و مهربانی دولت قرار نگرفته است اما با وجود این صدای اعتراض سهامداران بزرگ پتروشیمی همیشه بلند است و خواستار دریافت خوراک ارزانتر از دولت هستند. اطلاعات آماری نشان میدهد مجموع فروش شرکتهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی در سال 1394برابر با 27هزارو 700میلیارد تومان معادل (8میلیارد دلار) بوده است که از این مقدار 7هزارو 500میلیارد تومان بهصورت خالص در حسابهای این شرکتها در قالب سود خالص سپرده شده است.
اطلاعات آماری نشان میدهد که اتفاقا آن دسته از شرکتهای پتروشیمی که محصولاتشان را با خوراک گازی تولید میکنند از حاشیه سود بالاتری نسبت به شرکتهایی که با خوراک مایع تولید میکنند، برخوردارند.همچنین حاشیه سود شرکتهای تولیدکننده محصولات اوره و آمونیاک بیشتر از تولیدکنندههای دیگر پتروشیمی است. متوسط حاشیه سود 14شرکت پتروشیمی در سال 1394بهطور میانگین 20درصد بوده و متوسط بازده داراییها و حقوق صاحبان سهام این شرکتها بهترتیب 17.5و 23.7درصد است.
در حوزه شرکتهای پتروشیمی که مصرفکننده خوراک گاز متان هستند، شرکت پتروشیمی پردیس با 58درصد حاشیه سود ناخالص و 54درصد حاشیه سود خالص بالاترین حاشیه سود را در میان همه شرکتها دارد. پایینترین نسبت حاشیه سود ناخالص هم از آن پتروشیمی فن آوران با 35درصد است.2شرکت پتروشیمی خارک و مارون هم که بهترتیب از خوراک گاز ترش و گاز غنی استفاده میکنند از حاشیه سود خالص 41.5درصد و 52.6درصدی مواجهاند.
حاشیه سود پتروشیمی ها از نظر تولید چقدر است؟
اگر شرکتهای پتروشیمی را از زاویه محصولی که تولید میکنند هم بررسی کنیم متوجه میشویم که میانگین حاشیه سود آنها رقمی بیش از 40درصد است.اگر شرکتهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی را به 3دسته تولید کنندههای اوره و آمونیاک، متانول و گروه محصولات الفین تقسیم بندی کنیم متوجه میشویم که عملکرد 3شرکت پتروشیمی کرمانشاه، پردیس و خراسان که اوره و آمونیاک تولید میکنند نزدیک به هم بوده و حاشیه سود این شرکتها بین 45تا 55درصد است اما شرکت پتروشیمی شیراز بهدلیل هزینههای مالی بالایی که این شرکت دارد نتوانسته همراستا با رقبایش پیش برود.
در گروه تولیدکنندههای متانول، پتروشیمی خارک با حاشیه سود خالص 42درصد بالاترین عملکرد را دارد و پتروشیمی زاگرس هم با 14.7درصد پایینترین حاشیه سود را دارد. در گروه محصولات الفینی هم پتروشیمی مارون با حاشیه سود 53درصدی بالاترین سود را دارد و پتروشیمی برزومه که تولیدکننده محصولات آروماتیک است با 8.2درصد پایینترین حاشیه سود را دارد.بهطور کل در محصولات الفینی محصولات آروماتیکی پایینترین حاشیه سود و محصولاتی که با خوراک گاز غنی تولید میشوند بیشترین حاشیه سود را دارند.
