دیپلمات آب برای تکمیل کارنامه نیمه‌کاره بازگشت
درحالی‌که نمایندگان مجلس، طرح تشکیل وزارت «آب، منابع طبیعی و محیط زیست» را کلید زده‌اند، اردکانیان این خبره توسعه پایدار منابع آب تغییرات مکرر در ساختار و سازماندهی وزارت نیرو را عامل اصلی کم‌کاری این وزارتخانه معرفی می‌کند.
روزنامه شرق در شماره امروز خود گزارشی درباره رضا اردکانیان، گزینه احتمالی وزارت نیرو منتشر کرد که در ادامه می آید:
رئیس‌جمهوری بلافاصله پس از رأی اعتماد، فهرست وزرای انتخابی خود برای کابینه دوازدهم را به مجلس شورای اسلامی بدون نام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تقدیم کرد. اما در بین گزینه‌ها حبیب‌الله بیطرف، به‌عنوان نخستین گزینه پیشنهادی تصدی وزارت نیرو، نتوانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد و در ماه‌های گذشته ستار محمودی به‌عنوان سرپرست، این وزارتخانه را راهبری کرد. با گذشت دو ماه از روز رأی اعتماد مجلس شنیده می‌شود رضا اردکانیان که چهار سال به‌عنوان معاون بیطرف در وزارت نیرو سکان‌دار مسائل آب کشور بوده است، به‌زودی به‌عنوان گزینه احتمالی تصدی این پست به مجلس شورای اسلامی برای کسب رأی اعتماد معرفی خواهد شد. کارشناسان آب بر این باورند که وی ایده‌آل‌ترین گزینه برای سکان‌داری وزارت نیروست اما برخی او را مبدع طرح‌های نیمه‌کاره در حوزه مدیریت آب می‌دانند.
اردکانیان ١٨ اصل در زمینه سیاست‌های درازمدت آب تدوین کرد که اجرای آن نیمه‌کاره ماند. همچنین وی حامی سرسخت طرح تعادل‌بخشی آب زیرزمینی بود که اجرای آن تاکنون مغفول مانده است. به نظر می‌رسد با حضور دوباره وی در وزارت نیرو، این دو پروژه دوباره از سر گرفته شود. تکلیف سکان‌دار وزارت نیرو هنوز مشخص نیست. فهرست بلند‌بالای گزینه‌های احتمالی وزارت نیرو در حال پیشی‌گرفتن از تعداد انگشتان دو دست بود که خبر رسید
بالاخره گزینه‌ای برای تصدی پست وزارت نیرو در دولت نهایی شده است. از ابتدای مهر امسال زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که رئیس‌جمهور به‌زودی وزرای پیشنهادی برای دو وزارتخانه باقی‌مانده کابینه را به مجلس معرفی خواهد کرد. سایه سنگین بحران آب بر کشور، انتخاب وزیر نیرویی را که بتواند به این شرایط سامانی بدهد، بسیار دشوار کرده و معضلات بخش برق کشور را هم به دست فراموشی سپرده است.
حبیب‌الله بیطرف که در دولت هفتم و هشتم وزیر نیرو بود، به‌عنوان اولین گزینه رئیس‌جمهور برای تصدی پست وزارت نیرو مخالفان زیادی داشت. هرچند فعالان محیط زیست معتقد بودند وی وزیری است که همچنان به ساخت سدها ادامه می‌دهد اما شنیده‌ها حاکی است که اردکانیان دیروز از آلمان به ایران برگشته و در وزارت نیرو مستقر شده است تا اقدامات اولیه برای حضور در مجلس و کسب رأی اعتماد را پیگیری کند.
اردکانیان حامی اصلی طرح تعادل‌بخشی
از نگاه فعالان محیط زیست اردکانیان هم وزیری است که سد دوست دارد. در نتیجه بحران آب زیرزمینی در ایران که بسیاری از دشت‌ها را دچار فرونشست کرده، کشاورزی و به تبع آن معیشت کشاورزان را با چالش مواجه کرده است، در دوران وزارت وی، همچنان ادامه می‌یابد و در نهایت حیات از سرزمین ایران رخت برمی‌بندد.
فعالان محیط زیست نگرانی دیگری هم دارند؛ تکیه مدیران وزارت نیرو بر انتقال آب برای تأمین نیاز بخش‌های مرکزی ایران آنها را به شدت نگران می‌کند. زیرا فهرست بلندبالایی از طرح‌های عظیم انتقال آب در دست است که اجرای آنها، اندک حیات باقی‌مانده در رودخانه کارون و سایر حوضه‌های دهنده آب را با مشکل جدی مواجه می‌کند.
اما غلامعلی معماری از خبرگان توسعه پایدار منابع آب در گفت‌وگو با «شرق»، اردکانیان را به دلیل داشتن تخصص در زمینه مهندسی منابع آب و بیش از ٢۵ سال سابقه فعالیت در بخش آب داخل و خارج از ایران، ایده‌آل‌ترین گزینه برای تصدی پست وزارت نیرو می‌داند.
به گفته وی اردکانیان کتاب‌های ارزشمندی در انستیتوی تحقیقات بین‌المللی آلمان درباره استفاده از پساب تصفیه‌شده، بازچرخانی آب و… تدوین کرده است. سابقه مدیریت بین‌المللی گزینه احتمالی وزارت نیرو به همراه اشراف و درک صحیحی که از مسائل آب داخل ایران دارد، سبب می‌شود زمینه برای حرکت به سمت مدیریت جامع و به‌هم‌پیوسته منابع آب در کشور فراهم شود.
این خبره توسعه پایدار منابع آب اردکانیان را فردی معرفی می‌کند که به مسائل نرم‌افزاری بخش آب اهمیت می‌دهد و به دلیل تخصصی که دارد، قطعا در مسیری حرکت خواهد کرد که سرعت توسعه سازه‌ای در کشور کم شود و به جای آن سرعت بهره‌برداری و هماهنگی برای بخش‌های مختلف مدیریت منابع آب و افزایش راندمان بخش کشاورزی بیشتر خواهد شد. در ایران ضعف در اجرا و نه کمبود قوانین و برنامه، همواره مشکل‌ساز بوده است اما به اعتقاد معماری به دلیل صراحت اردکانیان در صدور دستورات و شناختی که از سیستم دارد، بسیاری از سیاست‌ها و نظرات وی اجرائی خواهد شد.
به گفته این خبره توسعه پایدار منابع آب، اردکانیان از حامیان اصلی طرح تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی است. (همان طرحی که با وجود اهمیت تأمین آب کشور از طریق چشمه‌ها، چاه‌ها و قنات‌ها، با وجود مشکلات عدیده منابع آب زیرزمینی، سال گذشته را با اعتبار صفر پشت سر گذاشت).
وی ادامه می‌دهد: اردکانیان ١٨ اصل در زمینه سیاست‌های درازمدت آب تدوین کرده بود. حتی این طرح را به تصویب مجلس رساند. براساس این طرح، باید استفاده از منابع آب سطحی به نفع تعادل‌بخشی آب زیرزمینی کاهش می‌یافت. نه به این صورت که سازه را زیاد کنیم بلکه با بهره‌برداری تلفیقی و سازماندهی بهتر، مصرف آب زیرزمینی را باید کنترل می‌کردیم. معماری به این پرسش که چرا برنامه‌های اردکانیان در زمان حضور وی در پست معاون وزیر اجرائی نشد، عدم اعتقاد وزرای بعدی یعنی فتاح و نامجو به مسئله مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب را دلیل کنارگذاشتن این برنامه‌های بلندمدت اعلام کرد.
تغییر مکرر ساختار عامل کم‌کاری وزارت نیرو
درحالی‌که نمایندگان مجلس، طرح تشکیل وزارت «آب، منابع طبیعی و محیط زیست» را کلید زده‌اند، این خبره توسعه پایدار منابع آب تغییرات مکرر در ساختار و سازماندهی وزارت نیرو را عامل اصلی کم‌کاری این وزارتخانه معرفی می‌کند و بر این باور است که با روی‌کارآمدن اردکانیان، این تغییرات مکرر حل خواهد شد. وی می‌گوید: اردکانیان در صورت برعهده‌گرفتن تصدی پست وزارت نیرو باید معاونان قاطع و قوی انتخاب کند که به مسائل اشراف لازم را داشته باشند.
در صورت همراهی مجلس با سیاست‌های وی، قطعا توفیق لازم برای اجرای برنامه‌های خود را خواهد داشت. علی نورزاد عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، نیز که سابقه آشنایی طولانی با گزینه احتمالی سکان‌داری وزارت نیرو را دارد، در گفت‌وگو با «شرق»، اردکانیان را فردی معرفی می‌کند که به دلیل سوابق اجرائی‌اش، آشنایی کامل به وزارت نیرو داشته و می‌تواند مسائل این وزارتخانه را سامان دهد. وی بیان می‌کند: اردکانیان در پست معاونت برنامه‌ریزی وزارت نیرو، قائم‌مقام وزیر نیرو و معاون امور آب انجام وظیفه کرده و به طور کامل با مسائل این وزارتخانه آشناست.
به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اردکانیان از سال ٨۴ به‌عنوان مدیر دهه بین‌المللی آب از میان ١٢٠نفری که برای پذیرش این مسئولیت فرم تکمیل کرده بودند، انتخاب شد. دو سال نیز به‌عنوان رئیس انستیتوی بین‌المللی آلمان که وظیفه هماهنگی بین سایر انستیتوها را بر عهده دارد، انجام وظیفه کرد و در این مدت تئوری مدیریت جامع آب، خاک و پسماند را ارائه کرد. این تئوری رویکرد جدیدی است و در دنیا پذیرفته شده است.
وی با اشاره به اینکه تخصص اردکانیان در زمینه مدل‌کردن آب و مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب است، اشرافش به مسائل را عاملی معرفی کرد که سبب شد برای اولین بار، راهبردهای بلندمدت آب کشور تدوین و ارائه شود.
به گفته نورزاد، برنامه اردکانیان در زمینه راهبردهای بلندمدت مدیریت منابع آب در ١۶ بند چاپ و به کمیسیون بین‌المللی سدهای بزرگ ارائه و با استقبال بزرگان آب دنیا مواجه شد.
وی با تأکید بر اینکه اردکانیان تئوریسین مهمی در تدوین برنامه‌های بلندمدت مدیریت منابع آب کشور است، آشفتگی فعلی مدیریت منابع آب ایران را ناشی از عدم اجرای این راهبردها در ١٢ سال گذشته معرفی می‌کند.
اگرچه در زمانی که زمزمه‌های معرفی اردکانیان به‌عنوان وزیر نیرو مطرح بود، بحث دوتابعیتی‌بودن وی از سوی برخی محافل پیش کشیده شد، اما نورزاد علت حضور اردکانیان در آلمان را پذیرش پست ریاست انستیتوی تحقیقات بین‌المللی آلمان معرفی کرده و می‌گوید: وی درحال‌حاضر از این سمت استعفا کرده است.
