چه کسی بازار نفت را هدایت میکند؟
با رونق صنعت نفت آمریکا و با در نظر گرفتن تکنولوژی پیشرفتهایی که در صنعت حفاری و در نتیجه افزایش ضریب برداشت دارند بیشک شاهد تاثیر منفی این رخداد بر قیمتهای جهانی نفت خواهیم بود.
روزنامه «اعتماد» در شماره امروز خطر تصمیمهای احتمالی ترامپ در کمین توافق اوپک را بررسی کرد و نوشت:
انتخابات اخیر ایالات متحده امریکا جامعه جهانی را در شوک فرو برد؛ شوکی که نشات گرفته از سیاستهای غیرقابل پیشبینی دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده امریکا است. تحلیلگران بازار انرژی آستین بالا زده و ارزیابیهای متفاوتی از این تحول ارایه میدادند که اغلب آنها به پشتوانه تجربه تاریخی است که از رفتار حزب جمهوریخواه یا دموکرات امریکا در دست دارد. به این معنا که حزب جمهوریخواه امریکا که قرابت بیشتری به نفت دارد، حامی ازدیاد برداشت نفت و رونق این صنعت است، در حالی که دموکراتها از انرژیهای نو استقبال بیشتری میکنند. به همین دلیل است که صنعت نفت در دوران روی کار آمدن جمهوریخواهان رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. روند تحولات بازار نفت جهانی در ٣ تا ۴ سال اخیر نشان میدهد آنچه حال این بازار را ناخوش کرده مازاد عرضه نفت در بازار و کاهش تقاضا برای این سوخت فسیلی است. در نتیجه کاهش قیمت نفت، سرمایهگذاری در این صنعت نیز به طور قابل توجهی کم شد. با کاهش بهای نفت، هزینه تولید شیل اویل (نفت صخرهای) صرف نداشت، در نتیجه تولید شیل هم رو به کاهش گذاشت. نتیجه این شد که دکلهای حفاری امریکا یکی پس از دیگری از فعالیت بازایستادند. از سویی دیگر اداره اطلاعات انرژی امریکا اعلام کرد که شرکتهای تولیدکننده نفت و گاز امریکا از ماه مه سال جاری میلادی ١۴٢ هزار فرصت شغلی را در این حوزه از دست داده است که این میزان در مقایسه با اکتبر سال ٢٠١۴ میلادی که آمار بالاترین میزان استخدام را داشته (با میزان جذب ۵٣٨ هزار نفر نیروی انسانی) ٢۶ درصد کاهش را نشان میدهد. این ٢۶ درصد افت در جذب نیروی کار در صنعت نفت و گاز، همسو با افت شمار دکلهای نفت و گاز است که در ماه مه سال گذشته میلادی تعداد آن به ۴٠۴ عدد رسید. این رقم در مقایسه با پاییز ٢٠١۴ میلادی که ١٨٠٠ دکل گزارش شده، نشاندهنده ٧٧ درصد کاهش است. در فاصله زمانی ٢٠ ماه گذشته، یعنی از اکتبر ٢٠١۴ تا مه ٢٠١۶ میلادی، به ازای هر ماه ٧١٠٠ موقعیت شغلی از بین رفته است. اگرچه به نظر میرسد شمار دکلهای نفتی امریکا و فرصتهای شغلی مرتبط به هم باشد، اما تولید نفت خام روند شدید کاهشی را تجربه نکرد که دلیل آن پیشرفت در فناوری حفاری بوده است.
نبرد اوپک و ترامپ در بازار نفت
با روی کار آمدن حزب جمهوریخواه در امریکا جان تازهای به این صنعت دمیده شده و فعالیت شرکتهای نفتی و در نهایت ازدیاد برداشت نفت افزایش یافته است. شنیدن چنین خبری برای اوپکیها که بهشدت به دنبال کاهش عرضه نفت در بازار هستند، ناخوشایند است. از همین رو به دنبال توافق ماه اکتبر در نخستین ماه ٢٠١٧ دورهم جمع شدند تا خطر افزایش تولید نفت امریکا را گوشزد کنند. اوپکیها برای نجات بازار نفت و افزایش قیمتها تصمیم به کاهش تولید خود گرفتند؛ تصمیمی که باید ظرف شش ماه نخست سال جاری میلادی اجرایی شود. نخستین بازتاب از تصمیم اوپک به افزایش نسبی قیمتها انجامید. اما انتخاب دونالد ترامپ پیشبینیها را به هم ریخت. یکی از شعارهای انتخاباتی دونالد ترامپ کاهش وابستگی امریکا به واردات نفت خام و تحقق رویای استقلال انرژی این کشور بوده است. تحقق این هدف صرفا در گروی بالا ماندن قیمت نفت خام و جذاب شدن فرآیند سرمایهگذاری برای شرکتهای بزرگ نفتی امریکا برای افزایش ظرفیت تولید نفت به ویژه شیل اویلها خواهد بود. تحلیلگران و فعالان بازار نفت اعتقاد دارند سقوط قیمت طلای سیاه به زیان امریکاییها خواهد بود و امریکا طرفدار قیمتهای متوسط و رو به بالا در بازار نفت است، زیرا با افزایش قیمت هر بشکه نفت به بیش از ۵۰ دلار، امریکا میتواند نسبت به سرمایهگذاری و افزایش تولید از ذخایر شیل اویل خود ادامه دهد. در حالی که ترامپ عزم خود را برای ازدیاد برداشت نفت به بهانه کاهش وابستگی به واردات نفت جزم کرده است، این سوی کره خاکی اوپکی بر سر کاهش یک میلیون و ٢٠٠هزار بشکه و غیراوپکیها بر سر کاهش ۶٠٠هزار بشکه نفت توافق کردهاند. براساس توافق مقدماتی (٢٨ سپتامبر، هفتم مهرماه) الجزیره، باید سطح تولید اوپک به ٣٢ میلیون و ۵٠٠ هزار تا ٣٣ میلیون بشکه در روز محدود شود. این توافق مقدماتی البته در وین قطعی شد. اعضای اوپک و سه عضو غیراوپکی توافق کردند که به مدت ۶ ماه از اول سال ٢٠١٧ میلادی روزانه یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه از سطح تولید خود بکاهند و مجموع سقف تولید را به ٣٢ میلیون و ۵٠٠ هزار بشکه در روز برسانند. به نظر میرسد در آینده نهچندان دور این دو سیاست متفاوت بازار نفت را تهدید میکند، اگر ترامپ فرمان افزایش تولید را بدهد، اوپکیها زیان خواهند دید. البته با توجه به اینکه دو تولیدکننده بزرگ نفت (عربستان و روسیه) بر سر کاهش عرضه برای افزایش قیمت نفت تفاهم کردهاند، سناریوی دیگری برای بازار نفت مطرح است که در صورت افزایش عرضه امریکا، آنها هم به صف عرضهکنندگان بپیوندند.
تلاش اوپکیها کمرنگ میشود؟
مهدی پورقاضی، کارشناس بازار انرژی با تاکید بر اینکه با توجه به اینکه یکی از وعدههای انتخاباتی دونالد ترامپ، رییسجمهور امریکا خودکفایی ایالات متحده از نفت مورد نیاز صنایع خود است، در گفتوگو با «اعتماد» میگوید: ترامپ توجه و تاکید ویژهای بر رونق صنایع امریکا و اشتغالزایی در این کشور دارد. حال آنکه به دلیل کاهش قیمت نفت شاهد تعدیل نیروی شرکتهای نفتی بزرگ امریکا بودیم و در ادامه آن تولید نفت شنی توجیه اقتصادی نداشت. بنابراین یکی از اولویتهای ترامپ رونق صنعت نفت این کشور و بازگرداندن دکلهای حفاری بر سر کار است. او ادامه میدهد: گفته میشود ایالات متحده امریکا ذخایر استراتژیک نفتی خود را افزایش داده به این ترتیب میتوان گفت، گفته ترامپ دال بر ازدیاد برداشت از موضع قدرت است. از سویی دیگر نمیتوان امریکا و شرکتهای نفتیاش را کوچک شمرد. به این ترتیب با رونق صنعت نفت این کشور و با در نظر گرفتن تکنولوژی پیشرفتهایی که در صنعت حفاری و در نتیجه افزایش ضریب برداشت دارند بیشک شاهد تاثیر منفی این رخداد بر قیمتهای جهانی نفت خواهیم بود. بنابراین میتوان گفت که تلاش اوپکیها و غیراوپکیها در راستای کاهش قیمت نفت میتواند برای مدتی کمرنگ شوند.
