استراتژی‌های ترکمنستان پس از قطع صادرات گاز به ایران

نسیم خانه‌زرین، خبرنگار نفت و گاز «انرژی امروز»

چندی پیش مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد در پی قطع گاز از سوی ترکمنستان مراحل ارسال شکایت گازی ایران از ترکمنستان به دیوان داوری آغاز شده است و در صورتی که مذاکرات با ترکمنستان به نتیجه برسد این شکایت ارسال نمی شود، در غیر اینصورت به دیوان داوری می‌رویم. 

از سوی دیگر ترکمن‌ها پس از قطع صادرات گاز به ایران از ابتدای ژانویه سال ۲۰۱۷ میلادی و در پی تهدید ایران نسبت به ارسال این پرونده به دیوان داوری آمادگی خود را برای انجام گفت‌وگوهای دوجانبه در خصوص از سرگیری صادرات گاز به ایران اعلام کرده‌اند و پیشنهاد افزایش سوآپ گاز از روزانه پنج میلیون مترمکعب به ۱۵ میلیون متر مکعب را به شرکت ملی گاز ایران ارائه کرده است.

حسن مرادی استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار حوزه گاز «انرژی امروز» می‌گوید: «تصمیم ترکمنستان دوستانه نبود، اما ایران از مسیر حقوقی می تواند به ترم های مشخص شده خود برسد به طوری که حقی از طرفین ضایع نشود».

از آنجایی که تنها دسترسی راحت و سهل‌الوصول گاز ترکمنستان به بازارهای اروپایی از طریق خاک ایران است به همین دلیل مسوولان این کشور گرچه صادرات گاز خود را به ایران متوقف کرده‌اند اما سعی دارند با افزایش سوآپ گاز این بازارها را از دست ندهند و همچنان رابطه خود با ایران را حفظ کنند.

اکنون ترکمنستان برای تصاحب بازار صادرات گاز به چین با روسیه رقابت می‌کند. گاهی ترکمنستان سعی می‌کند با سیاست‌هایی سهم خود را بیشتر کند و گاهی روسیه برای ترکمنستان شاخ و شانه می‌کشد.

 آمارها نشان می‌دهد ترکمنستان از طریق ارائه تخفیف‌های کلان سعی در افزایش سهم خود دارد و به همین دلیل ارزان‌ترین گاز در چین، گاز وارداتی ازترکمنستان است. در این راستا ترکمنستان قیمت گاز طبیعی خود را کاهش داده و باعث شده تا همکاری چین با این کشور برایش جذابیت داشته باشد.

سایت «یورواسیا» در مورد قیمت پایین گاز صادراتی به چین نوشته است: ترکمنستان وام‌های کلانی از دولت چین برای توسعه زیرساخت‌های صنعتی به خصوص انرژی دریافت کرده و در ازای آن، گازطبیعی را با قیمت ارزان به چین صادر می‌کند؛ علاوه بر این، در سال جاری مقامات ترکمنستان تلاش کردند تا شرکت گازپروم روسیه را هم متقاعد کنند تا در توسعه زیرساخت‌های گازی ترکمنستان سرمایه گذاری کند و از این طریق، توان تولید و صادرات گاز طبیعی این کشور را بیشتر کند.

اگرچه این حق برای ملت ایران محفوظ است که شرکت ملی گاز ایران نسبت به این رفتار ترکمن‌ها به داوری بین‌المللی شکایت کرده و از حقوق ملت ایران دفاع کند؛ اما ترکمستان نیز در پی منافع خود خواهان تداوم رابطه با ایران است.

اکنون باید منتظر بود و دید که قدم بعدی ترکمنستان در رابطه با ایران چگونه خواهد بود و سیاست بعدی که در پیش می گیرد آیا به نفع ایران نیز خواهد بود یا خیر؟