از «الف» تا «ی»FLNG ایران هم خواستگار شناور همه‌کاره شد

وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران روز گذشته خبر از آن دادندکه نخستین قرارداد ساخت شناور مایع‌سازی و حمل گاز این کشور (FLNG) در آینده نزدیک امضا خواهد شد. بدین ترتیب، ایران نیز به جمع گسترده سفارش‌دهندگان این نوع شناورها در سطح جهان اضافه خواهد شد.

به گزارش خبرنگار بین‌الملل «انرژی امروز»، آنچه که تاسیسات FLNG انجام می‌دهد؛ درواقع تولید، مایع‌سازی، ذخیره و انتقال  LNG در دریا و قبل از رساندن آن به بازارهای جهانی است.

 بهره‌برداران بزرگ نفت و گاز جهان از سال‌های دهه هفتاد میلادی به فکر تولید LNG فراساحلی بودند؛ اما از سال 1990 بود توانستند به طور عملی تجربه توسعه این تاسیسات را به دست آوردند.

پیشگامی موبیل

در سال 1997 شرکت موبیل، (قبل از آنکه در سال 1999 توسط اکسون خریداری شود و مجموعا شرکت اکسون موبیل را شکل دهند) مفهوم FLNG را در یک ساختار بزرگ مربعی 160 در 160 متر به همراه یک Moon Pool در مرکز آن توسعه داد. این پروژه موبیل برای تولید شش میلیون و 600 هزار تن LNG در سال طراحی شده بود.

در سال 1999،‌ یک مطالعه بزرگ با حضور غول نفتی شورون و چند شرکت دیگر فعال در زمینه نفت و گاز به مورد اجرا درآمد. هدایت این پروژه به نام «Azure» را اتحادیه اروپا با همراهی چندین شرکت نفت و گاز دنیا به عهده داشت. هر دوی این پروژه‌ها کمک بزرگی به توسعه و پیشرفت طراحی‌های بدنه بتن مسلح، ‌توسعه بخش فوقانی و سیستم حمل و نقل LNG داشت.

ورود شل از دهه 90

از میانه دهه 90 میلادی، رویال داچ شل نیز به جمع علاقمندان به تکنولوژی FLNG پیوست. شرکت شل عهده‌دار مهندسی و بهینه‌سازی مفاهیم مربوط به توسعه پروژه‌هایی در نامیبیا، تیمور، استرالیا و نیجریه بود.

پس از آن در 2009،‌ رویال داچ شل توانست با شرکت Technip و شرکت سامسونگ قراردادهایی را برای طراحی،‌ ساخت و راه‌اندازی تاسیسات FLNG شرکت شل منعقد کند.

از دیگر شرکت‌های فعال در این زمینه شرکت پتروبارز است که در طی سال 2009 توانست با راه‌اندازی کنسرسیومی، پروپوزال مهندسی، تدارکات و ساخت یک واحد FLNG را در آب‌های فوق عمیق حوزه سانتوز به اجرا گذارد.

از نوامبر 2010، ‌شرکت ژاپنی اینپکس هم وارد این نوع تولید LNG شد و به توسعه FLNGدر میدان گازی آبادی در بلوک ماسلای دریای تیمور پیوست.

در همان نوامبر سال 2010، شرکت شورن هم در استرالیای غربی به توسعه تاسیسات FLNG فراساحلی کشف شده در اگزمونت پلاچیو پرداخت. در 2011 اکسون موبیل نیز به این طرح پیوست.

کوکونوفیلیپس هم در همین سال پروژه مشابهی را دست گرفت. فراساحلی استرالیا جاذبه‌ای برای دیگر شرکت‌ها نیز بود؛ به طوری که شرکت انجی فرانسه و سانتوز استرالیا هم برای توسعه میادین گازی فراساحلی استرالیا پیش‌قدم شدند.

پروژه‌های گاز طبیعی دنیا

بریتیش پترولیوم در شصت و دومین گزارش سالانه خود با نام «مرور آماری انرژی جهان در سال ۲۰۱۳»، ایران را با ۳۳.۶ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی در رتبه نخست کشورهای دارنده ذخایر گازی جهان قرار داد. بریتیش پترولیوم برآورد ذخایر گازی روسیه را از ۴۴.۶ تریلیون مترمکعب در سال قبل از آن به ۳۲.۹ تریلیون مترمکعب کاهش داد. همچنین، ذخایر گازی اثبات شده جهانی تا پایان سال ۲۰۱۲ را ۱۸۷.۳ تریلیون مترمکعب برآورد کرد. در حال حاضر پروژه‌های FLNG زیادی در دنیا در حال انجام است و غول‌های نفتی به دنبال تحقیقات و توسعه این تکنولوژی هستند.

یکی از اولین پروژه‌ها و در واقع یکی از مشهورترین این  پروژه‌ها، پروژه Prelude FLNG در 200 کیلومتری سواحل استرالیای غربی است. رویال داچ شل در ماه مه سال 2011 به آن پیوسته است.

پروژه Prelude پروژه شناور بر آب است که سال 2018 بهره‌برداری از آن آغاز خواهد شد و ظرفیت آن 3.5 میلیون تن در سال است و شرکت شل در آن کار می‌کند.

گاز پروژه Darwin LNG از دریای تیمور تامین می‌شود و مالیات آن هم به استرالیا و هم به تیمور شرقی می‌رسد. سال شروع پروژه 2005 و ظرفیت آن 3.7 میلیون تن در سال است و شرکت‌هایی نظیر کونوکو فیلیپ، اینپکس، انی، سانتوز، توکیوالکتریک و توکیوگاز درآن مشارکت دارند.

پروژه Ichthys نیز در استرالیا از سال 2018 با ظرفیت 8.4 میلیون تن در سال و با مشارکت اینپکس و توتال آغاز خواهد شد. روز دوشنبه 30 ماه مه 2017، ‌بزرگ‌ترین سکوی نیمه شناور جهان که به عنوان تاسیسات مرکزی فرآوری گاز در این پروژه استفاده خواهد شد وارد آب‌های استرالیا شد.

این سکوی CFP حدود 120 هزار تن وزن، ‌با طول عرشه 130 متر و عرض 120 متر و ظرفیت اقامت 200 کارمند را بر روی خود دارد.

این سکو از شرکت کشتی‌سازی کره جنوبی به استرالیا حمل شده و قرار است در عمق 250 متری آب به مدت 40 سال کار کند.

شل در آوریل 2010 هم با شرکت سرمایه‌گذاری مشترک سانرایز به توسعه میدان گازی گریترسانرایز در دریای تیمور پرداخت.

در سال 2011 پتروناس با کنسرسیومی متشکل از Technip و DSME کره جنوبی توسعه میدان گازی در آب‌های مالزی را آغاز کردند. اولین تاسیسات FLNG پتروناس، PFLNG SATU بود و در 2017 اولین محموله LNG این شرکت از میدان کانوویت مالزی تولید شد.

پس از آن در سال 2011 پتروناس پروژه‌ دیگری را با کنسرسیومی از شرکت JGC و شرکت صنایع سنگین سامسونگ در PFLNG2 آغاز کرد.

مثال‌هایی از این دست زیاد هستند. در واقع میراث شرکت موبیل در دهه 90 میلادی، باعث شد که هم‌اکنون در سراسر دنیا غول‌های نفت گاز به دنبال توسعه میادین فراساحلی گاز باشند.

پروژه مروارید قطر

یکی از بزرگترین پروژه‌های FLNG دنیا در خلیج فارس و در پروژه مروارید قطر قرار دارد. اولین تولید این پروژه در سال 2011 بود. تولید این پروژه معادل با 3 میلیون بشکه نفت است که از میدان گازی گنبد شمالی قطر صورت می‌گیرد.

این یک پروژه مشترک بین قطر پترولیوم و شرکت شل بوده است و هشت درصد کل تولید شل در دنیا را به خود اختصاص داده است. این تاسیسات ظرفیت تولید روزانه 260 هزار بشکه گازمایع را داد.

میدان‌های گازی قطر سومین دارنده میادین بزرگ گازی دنیاست. برآوردهای سال 2009،‌ ظرفیت این میادنی را 890 ترلیون فوت مکعب اعلام کرده بود. یعنی حدود 15 درصد ذخایر جهان. میدان گنبد شمالی هم در این میان بیشترین ذخایر گازی قطر را به خود اختصاص داده است.

در سال ۲۰۱۱، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، تخمین می‌زند که تولید میعانات و NGL قطر بیش از یک میلیون بشکه در روز، از تولید نفت خام پیشی گرفته است.

با رشد پروژه‌های LNG دنیا، انتظار می‌رود تا سال 2030 ظرفیت LNG دنیا به دو برابر میزان خود در سال 2012 رسیده و از 250 میلیون تن در سال عبور کند. کارشناسان بر این باورند که 60 میلیون تن این ظرفیت از آن استرالیا خواهد بود.

آمریکای شمالی و شرق آفریقا منابع جدید LNG دنیا هستند. میدان گازی پارس جنوبی ایران نیز بزرگترین میدان گازی جهان است. اما نگرانی‌هایی هم در خصوص هزینه‌های این پروژه‌ها در مقایسه با نوسان قیمت نفت و گاز وجود دارد.

گام‌های استرالیا

انتظار می‌رود استرالیا در سال 2018 به‌عنوان بزرگ‌ترین تامین کننده LNG دنیا شناخته شود. از سال 2009،‌ بیش از 250 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در میادین گازی این کشور صورت پذیرفته و استرالیا به‌زودی به بزرگترین،‌ مدرن‌ترین و پیشرفته‌ترین صادرکننده LNG دنیا تبدیل خواهد شد.

آسیا 70 درصد واردات کل LNG دنیا را به خود اختصاص داده است و عمده‌ترین بازار این ماده در دنیاست به‌ویژه با وجود اقتصادهایی چون چین و هندوستان که به شدت به دنبال تامین امنیت انرژی خود هستند و در این میان گاز طبیعی جایگاه خاصی را در سبد انرژی این کشورها دارد.

از آنجایی که خروجی گاز طبیعی استرالیا زودتر از آمریکا به دست مصرف کننده آسیایی می‌رسد،‌ استرالیا یکی از اولین منابع تامین انرژی آسیا در زمینه LNG است.

کارشناسان بر این باورند که صادرات LNG استرالیا تا سال 2019 حدود دو برابر خوهد شد.

 چرا FLNG مهم است؟

دلایل استقبال این شرکت‌ها از پروژه‌های FLNG در دنیا را می‌توان به طور خلاصه چنین تعریف کرد:

در میان سوخت‌های فسیلی،‌ گاز طبیعی پاک‌ترین سوخت شناخته شده است. این منبع سوخت بسیار فراوان و قابل دسترسی است و از سویی نقش بسیار مهمی در برقراری امنیت انرژی در تمام دنیا دارد.

از نظر زیست محیطی، چون تمامی این فرآیند در یک میدان گازی انجام می‌گیرد، نیازی به خطوط لوله ندارد. این امر باعث خواهد اثرات زیست محیطی این تاسیسات در خشکی کمتر باشد.

از طرفی پمپاژ گاز در ساحل هزینه‌های گزافی را به دنبال دارد که در پروژه‌های FLNG این هزینه وجود ندارد. از طرفی توسعه روزافزون استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت جانشین در بسیاری از نیروگاه‌های زغال سنگ سوز و نیز منازل، باعث شده است که توسعه میادین گاز فراساحلی یکی از اولویت‌های کشورهای دارنده این منبع طبیعی باشد.