روش جدید برای تولید گاز مایع بی‌بو

مخترع تبریزی با ارائه روش جدید برای تولید گاز مایع بی‌بو برای مصرف در صنایع تولید افشانه، چسب و رنگ، ظروف یک‌بار مصرف و فوم توانست جایزه ویژه جهانی جشنواره و مسابقات بزرگ اختراعات نفت، گاز و پتروشیمی کشور کویت را در بین 200 مخترع کسب کند.

رقابت‌های جهانی جشنواره و مسابقات بزرگ اختراعات نفت، گاز و پتروشیمی کشور کویت با معرفی طرح‌ها و ایده‌های برتر و معرفی مخترعان و نخبگان حوزه انرژی به کار خود پایان داد و مسعود نیکدل، مخترع تبریزی جایزه ویژه این رقابت‌ها را کسب کرد.

توسعه نوآوری و تجاری‌سازی فرآیندهای علمی و توجه به تحقیق و توسعه بحث مهمی است که باید در کنار فعالیت شرکت بزرگ و صاحب نام در نظر گرفته شود در همین راستا شرکت نیک گاز به عنوان یکی از شرکت‌های باسابقه در زمینه صنعت پتروشیمی و گاز مایع با توجه به اهمیت موضوع واحد تحقیق و توسعه را در راستای دستیابی به اهداف خود در زمینه تحقیقات راه‌اندازی کرده است.

نتیجه راه‌اندازی واحد تحقیق و توسعه تولید پنج مورد اختراع در زمینه گاز مایع و تجاری‌سازی اختراعات بوده است و در کنار آن کسب جوایز ویژه در رقابت‌های بین‌المللی یکی از دستاوردهای مهم ان است.

چنان که مسعود نیکدل به عنوان مخترع تبریزی و مدیرعامل این شرکت توانسته است جایزه ویژه جشنواره و مسابقات بزرگ اختراعات نفت، گاز و پتروشیمی کویت را کسب کرده و پرچم جمهوری اسلامی ایران را در صدر برگزیدگان این جشنواره بزرگ به اهتزاز درآورد.

طی روزهای اخیر جشنواره و مسابقات بزرگ اختراعات کویت 2017 با معرفی برگزیدگان خود به اتمام رسید. که یک مخترع ایرانی با ارائه طرح و اختراع روش جدید برای تولید گاز مایع بی‌بو برای مصرف در صنایع تولید افشانه، چسب و رنگ، ظروف یک‌بار مصرف و فوم توانست با کسب جایزه ویژه ی جشنواره برای دومین سال متوالی به‌ عنوان بهترین طرح نفت، گاز و پتروشیمی جهان در بین 200 مخترع از 20 کشور جهان انتخاب شده و بسیار جای خوشحالی و خوشوقتی است که این بار نیز پرچم سه رنگ ایران اسلامی در این عرصه علمی به اهتزاز درآمد و افتخار دیگری در پرونده اختراعات ایران و تبریز ثبت و ضبط شد.

این اختراع به‌ صورت یک سامانه جامع برای شیرین‌سازی گاز مایع و احیای کاتالیست‌های مورد استفاده ارائه شده و موفق به کسب جایزه ویژه (Special Award) مسابقات در بین بیش از 200 اختراع‌ شده است و افتخار رتبه برتر جهانی در بین بیش از 20 کشور شرکت‌کننده در مسابقات را برای کشور عزیزمان ایران اسلامی به ارمغان آورد همچنین موفق به دریافت پنج مورد گواهی ثبت اختراع در اداره ثبت مالکیت صنعتی کشور شده است.

در این خصوص با دکتر مسعود نیکدل مخترع تبریزی هم‌کلام شدیم تا شرح این موفقیت را از زبان او جویا شویم.

–          آقای نیکدل چگونه شد که تصمیم گرفتید طرح و اختراع خود را برای جشنواره اختراعات کشور کویت ارسال کنند؟

جشنواره اختراعات کویت یکی از بزرگ‌ترین مسابقات علمی و فناوری در حوزه نفت و گاز در جهان است که با حضور شرکت‌های بزرگ نفتی از بیش از 20 کشور جهان نظیر فرانسه، چین، مالزی، امارات، کویت، قطر و غیره و با حضور بیش از 200 مخترع از سراسر جهان زیر نظر فدراسیون بین‌المللی مخترعین (IFIA)، سازمان‌های علمی و تحقیقاتی اتحادیه اروپا، سازمان مالکیت معنوی ملل متحد (WIPO) و وزارت‌های علوم و فناوری کشورهای فوق برگزار شد که با توجه به اینکه محوریت این جشنواره در حوزه نفت، گاز هست و اختراع بنده نیز درزمینهٔ گاز مایع و صنعت پتروشیمی است، از این حیث در این جشنواره شرکت کرده و اختراع خود را ارائه کردم.

–          سطح کیفی جشنواره اختراعات و مسابقات کشور کویت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این جشنواره از نظر کیفی در سطح بسیار بالایی برگزار می‌شود چرا که این جشنواره زیر نظر فدراسیون بین‌المللی مخترعین سازمان‌های علمی و تحقیقاتی خاورمیانه و وزارت‌های علوم و فناوری 20 کشور جهان سالانه یک‌بار برگزار می‌شود. مسابقات اختراعات و ابداعات کشور کویت (International Invention Fair of The Middle East 2017) یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های اختراعات جهان در محور نفت، گاز به شمار می‌رود که با حضور کمپانی‌های قدرتمند صنعت نفت از کشورهای توسعه‌یافته و مخترعان برگزیده از سرتاسر جهان به‌منظور ارائه دستاوردهای نوین در حوزه‌های مختلف برگزار می‌شود.

–          نوع داوری این جشنواره را چطور ارزیابی کردید؟

نوع داوری و شیوه برگزاری این جشنواره بسیار فنی و سخت‌گیرانه بوده و داوران هر حوزه به‌صورت تخصصی آثار را بررسی می‌کنند. سطح داوری بسیار دقیق و فنی بوده و معیاری نظیر نوآوری، قابلیت اجرایی، زیرساخت‌های تجاری‌سازی موردتوجه هیأت داوری بوده است.

با وجود داوری سخت و پیشرفته و رقبای بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، اختراع این‌جانب توانست از بین بیش از 200 اختراع جایزه ویژه ی جشنواره را کسب کند.

–          مکانیسم عمل گاز مایع بی‌بو به روش کاتالیست جذب چگونه است؟

اختراع ارائه‌شده در خصوص شیرین‌سازی گاز مایع و جذب ترکیبات سولفوردار و مرکپتان به روش جدید و ابداعی است. گاز مایع به سبب داشتن اکتان بالا و اشتعال بسیار خوب در دنیا به‌عنوان یک سوخت لوکس شناخته‌شده و به‌غیر از مصارف خانگی در سیلندرهای 11 کیلویی و 2 کیلویی برای استفاده در سفر و پیک‌نیک، مصرف بسیار بالایی در صنایع دارد.

امروزه در جهان برای اسپری کردن انواع اسانس‌ها اعم از خوشبوکننده‌های هوا و دئودرانت‌های بدن همچنین افشانه‌های حشره‌کش و افشانه‌های صنعتی مانند افشانه‌های چسب و رنگ و تولید ظروف یکبار مصرف و فوم از گاز مایع شیرین استفاده می‌شود.

از آنجایی که گاز مایع (LPG) به‌صورت طبیعی به هنگام تولید دارای مقادیری هیدروکربور و هیدروژن‌سولفوره‌ای سنگین همچنین ماده بدبوی مرکپتان است، از این رو به این صورت در برخی از صنایع قابل‌ استفاده نخواهد بود.

برای استفاده نیاز است که بر روی آن فرآیند شیرین‌سازی و به عبارت بهتر حذف ناخالصی‌ها انجام گیرد تا گاز مایع بی‌بو و بی‌رنگ به عمل آید که این عمل طی فرایندی در مورد سیستم‌های انواع کاتالیست‌های جذب‌کننده هیدروژن سولفور و مرکپتان و آب صورت می‌گیرد.

بنابراین اختراع ارائه شده در زمینهٔ طراحی دستگاهی جدید برای شیرین‌سازی گاز مایع است.

–          روند کلی این پروژه چگونه است و برای انجام این فرآیند از چه روش‌هایی استفاده می‌شود؟

برای انجام این فرآیند از روش بهره‌گیری از کاتالیست‌های جاذب سطحی و ادغام با روش استفاده از آمین‌های جذب گازهای اسیدی استفاده می‌شود به‌ طوریکه در جریان آن مولکول‌های خاصی از جمله ترکیبات گوگرددار و مرکپتان و آب از ترکیب گاز مایع‌ترش به سطح جسم جامد خارجی در سیستم چسبیده و از آن خارج می‌شود. همچنین کاتالیست‌های مورد استفاده در فرآیند شیرین‌سازی پس از مدتی اشباع‌شده و راندمان خود را از دست می‌دهد بنابراین در این اختراع سامانه‌ای ارائه شده است که کاتالیست‌های مورد استفاده در شیرین‌سازی گاز مایع را با استفاده از روش حرارتی احیاء کرده و برای مصرف دوباره آماده می‌سازد به‌طوریکه کاتالیست‌های احیاشده در سیستم پس از احیاء دوباره به‌صورت هوشمند و یکپارچه وارد ستون‌های حاوی کاتالیست و سیستم شیرین‌سازی می‌شود.

–          نقش شرکت‌های دانش‌بنیان را در جهت اجرایی و عملیاتی کردن طرح‌ها و ایده‌های مخترعان تا چه اندازه مفید و مناسب و راهگشا می‌دانید؟

شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و باارزش افزوده فراوان تشکیل می‌شود.

در عصر حاضر، اصطلاح اقتصاد دانش‌بنیان که توسط توسعه اقتصادی (OECD)`&gt.OECD مورد تأکید خاص در استراتژی توسعه‌ ملل قرارگرفته است، گویای تأکید بر نقش دانش و فناوری در جریان توسعه‌ اقتصادی است.

از این‌رو می‌توان گفت در اقتصاد دانش‌بنیان به دانش از نظر کیفی و کمّی با اهمیت‌تر از گذشته نگریسته می‌شود.

طبق تعریف این سازمان، اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که مستقیماً بر مبنای تولید، توزیع و مصرف دانش و اطلاعات قرار گرفته باشد. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که امروزه دیگر حجم سرمایه و اندازه‌ بازار در توسعه‌ اقتصادی ملل نقش اساسی ندارد، بلکه این نقش را دانش و فناوری ایفا می‌کند.

فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی کشورهای درحال‌توسعه مطرح بوده و به‌عنوان منشأ اصلی اشتغال‌زایی و تسهیل محیط کارآفرینی به‌حساب می‌آید و دارای ظرفیت تسریع در خلاقیت، نوآوری و ایجاد فرصت‌های تجاری‌سازی نوین به شمار می‌روند.

در صورت حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و پذیرش ریسک حرکتی این شرکت‌ها در برنامه‌ریزی‌های کوتاه یا بلندمدت می‌تواند بر رفع نیازها و تنگناهای کشور به‌عنوان یک بازوی کارآفرینی در کشور مطرح شود همچنین نیروی انسانی متخصص در خود کشور مورداستفاده قرار گیرد و در صورت رونق فناوری کسب‌وکار چنین شرکت‌هایی، سطح رفاه کلی اجتماع نیز افزایش می‌یابد.

تولید فناوری، استفاده از نتایج تحقیقات و نوآوری‌ها، تولید کالاهای باارزش افزوده بالا از اهدافی است که حاصل فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است.

–          موانع و مشکلات بر سر راهتان را در چه می‌بینید؟

در شرکت نیک گاز با استفاده از سیستم ابداعی جدید به با کیفیت‌ترین گاز مایع شیرین که قابلیت رقابت با محصول بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های صنعتی جهان را دارد رسیده‌ایم اما به دلیل نبود اطلاع‌رسانی مناسب بسیاری از صنایع مصرف‌کننده این گاز نظیر صنایع تولید اسپری، چسب و رنگ و فوم و غیره از طراحی چنین سیستمی در داخل کشور و دستیابی به گاز با این کیفیت بی‌اطلاع هستند که یکی از موانع مهم تجاری‌سازی این اختراع است.

همچنین امید است مسؤولان عزیز نظام مقدس جمهوری اسلامی مخصوصاً مسؤولان وزارت نفت و سازمان‌های تابعه نسبت به شرکت‌هایی که پرچم کشور عزیزمان را در عرصه‌های علمی بین‌المللی به اهتزاز درمی‌آورند نظر مثبت و حمایتی تری داشته باشند.

–          در پایان به بخشی از طرح‌ها و اختراعات قبلی خود نیز اشاره‌ کنید؟

شرکت نیک گاز سابقه‌ای بیش از 40 ساله در صنعت پتروشیمی و گاز مایع را دارد که بنده به‌عنوان مدیرعامل این مجموعه باهدف توسعه نوآوری و تجاری‌سازی فرآیندهای علمی از پنج سال پیش اقدام به راه‌اندازی واحد تحقیق و توسعه در این گروه کرده‌ام که ماحصل آن تولید پنج مورد اختراع در زمینهٔ گاز مایع و تجاری‌سازی اختراعات بوده است.

در خصوص اختراعات انجام‌یافته توسط این‌جانب و گروه نیک گاز می‌توان به دستگاه تبخیرکننده گاز مایع در فصول سرد سال، تولید گاز مایع بی‌بو مبتنی بر ستون‌های حاوی کاتالیست جذبی، سیستم احیای هوشمند کاتالیست‌های شیرین‌‌سازی گاز مایع، سیستم هوشمند توزیع و بارگیری گاز مایع اشاره کرد.