معمای آبتیمور
رامین فروزنده، تحلیلگر حوزه انرژی و مدیر کانال «اقتصاد نفت»
در کنگره نفت و نیرو، مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران بار دیگر موضوع مهمی را مطرح کرد که چندین بار قبلا به آن پرداخته شده است: پیشنهاد شرکت مرسک برای توسعه میدان آبتیمور.
هماکنون روزانه ۵۵هزار بشکه نفت از میدان آبتیمور تولید میشود. از سال ۱۹۹۱ تاکنون، مجموعا ۳۰۰میلیون بشکه نفت از این میدان تولید شده است. این، نمادی از توان توسعه میدان از ایران است.
در طرح پیشنهادی مرسک، قرار است تولید در چند مرحله ابتدا به ۱۰۰، سپس ۲۵۰ و نهایتا به ۴۵۰هزار بشکه در روز برسد. این، نمادی از پتانسیل مغفول توسعه میادین ایران است: افزایش تولید از ۵۵هزار بشکه در روز به ۴۵۰هزار بشکه در روز.
توان توسعه میادین ایران بسیار بیش از میزان فعلی است؛ اما در نتیجه سالها عدم ارتباط با صاحبان فناوری و سرمایه دنیا (برخلاف قطر، عمان، آذربایجان و بسیاری از کشورهای دیگر)، که خود ناشی از تحریم و قراردادهای غیرجذاب بوده، این توان عملا بلااستفاده باقی مانده است.
قراردادهای جدید نفتی اگرچه در مقایسه با مدلهای مشارکت در تولید نمیتوانند شرایط مناسبی را فراهم کنند، گامی رو به جلو هستند تا ابتدا بپذیریم که دههها فاصله میان سطح صنعت نفت ایران و پیشروان جهان وجود دارد؛ و سپس به جبران این عقبماندگی بپردازیم.
براساس بررسیهای صورتگرفته، در چارچوب تفاهمنامههای فعلی IPC، امکان افزایش تولید معادل سه میلیون بشکه در روز وجود دارد. این، بخش اندکی از کوه یخ توسعهنیافتگی صنعت نفت ایران است.
بخش اعظم آنچه که از آن تحت عنوان توان شرکتهای تابعه نفت در توسعه میادین یاد میشود، ناشی از انحصار دهها ساله شرکتهای مذکور در کشوری بوده که انبوهی میدان عظیم و ارزان در آن وجود دارد؛ آن هم در غیاب یک حسابرس مستقل که بتواند میزان بهرهوری سرمایه و نیروی انسانی را اعلام کند.
شرکتهای تابعه نفت به صورت انحصاری مسئول ارزیابی و توسعه و سپس قضاوت درباره عملکرد خود بودهاند و طبیعی است که هر ادعایی در این حالت نمیتواند پذیرفته باشد.
اکنون با ورود شرکتهای خارجی، توسعهنیافتگی صنعت نفت ایران در حال نمایان شدن است. و شاید همین، دلیل اصلی برخی مخالفتها با قراردادهای جدید نفتی باشد.
