خسارت 135 میلیارد دلاری تداوم روند کمبود تزریق گاز به میادین نفتی

مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی با عنوان «تزریق گاز به میادین نفتی لازمه تحقق تولید صیانتی» با مقایسه نحوه عملکرد کشورهای گوناگون برای افزایش ضرایب بازیافت نفت مورد استفاده در میادین نفتی تاکید کرد: در صورت ادامه روند کنونی کمبود تزریق گاز در میادین نفتی کشورمان برآورد می شود، 2.3 الی 2.7 میلیارد بشکه نفت خام دیگر قابل استحصال نخواهد بود و 115 الی 135 میلیارد دلار ثروت از دسترس خارج می‌شود.

در بخشی از این گزارش آمده است: در ایران نیز همانند سایر کشورها، عمده روشهای به کارگیری شده برای ازدیاد برداشت، تزریق آب و گاز است. بر این اساس پروژه‌های تزریق گاز در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت بهره‌برداری نفت و گاز اروندان و پروژه‌های تزریق آب در شرکت نفت فلات قاره درحال اجراست.

علاوه بر  آن در این گزارش این موضوع مورد ارزیابی قرار گرفته است که تزریق گاز به میادین نفتی در سال 93 نسبت به سال قبل کاهش یافته به‌طوریکه مقدار آن با رشد کاهشی 91 11 درصدی روبرو بوده است. مصرف گاز به خصوص در ماه‌های سرد سال در بخش خانگی، سهم تزریق را از گاز تولیدی کشور، با تنگنا مواجه ساخته است و همچنین افزایش سهم گاز در سبد مصرف نیروگاههای کشور، در اغلب ماههای زمستان، به علت کمبود گاز، عملیات تزریق را متوقف کرده بود. این در حالی است که تزریق آب در میدانهای شرکت نفت فلات قاره در سال 93 با افزایش بسیار چشمگیری نسبت به سال 92  (بیش از 170 میلیون بشکه در روز)همراه بوده است و حدود 135 درصد افزایش یافته است.

در ادامه نیز چنین آمده‌است: بررسی میزان گاز طبیعی تزریق شده در مخازن تحت تزریق نشان می‌دهد که هیچگاه گاز طبیعی مورد نیاز برای تزریق به میزان مورد نیاز تامین نشده است.

همچنین بر این نکته تاکید شده‌است: تقریبا کل گاز تزریقی به مخازن در زمان مورد نیاز قابل استحصال بوده و برخلاف دیگر روش‌های سیال تزریقی، یک هزینه کرد به شمار نمی‌رود و در صورت عدم تامین گاز مورد نیاز برای تزریق و ادامه روند کنونی برآورد می‌شود 2.3 الی 2.7 میلیارد بشکه نفت خام در مخزن به دام افتاده و این میزان نفت دیگر قابل استحصال نخواهد بود که با احتساب هر بشکه به ارزش 50 دلار، 115 الی 135 میلیارد دلار ثروت از دسترس خارج می‌شود.

در بخش جمع بندی نیز با اشاره به اینکه در راستای افزایش فشار مخزن و تحقق تولید صیانتی 11 مخزن نفتی واقع در مناطق نفت خیز جنوب تحت تزریق گاز هستند، آمده است: «تقریبا کل گاز تزریقی به مخازن در زمان مورد نیاز قابل استحصال بوده و برخلاف دیگر روش‌های سیال تزریقی، یک هزینه کرد به شمار نمی‌رود، بلکه مخازن نفتی همانند مخازن ذخیره گاز نیز عمل می‌کنند. لذا به لحاظ اقتصادی تزریق گازهای هیدروکربوری برای کشور و نسل‌های آتی بسیار مهم است».

در ادامه این بخش از گزارش این مرکز پژوهشی با اشاره به اینکه در صورت تامین گاز مورد نیاز برای تزریق، 16.3 میلیارد بشکه به مجموع ذخایر قابل برداشت اضافه می‌شود که معادل با افزایش ضریب بازیافت به میزان 9.15 درصد در این مخازن است، آمده است: «بررسی میزان گاز تزریق شده در مخازن تحت تزریق نشان می‌دهد که هیچ‌گاه گاز مورد نیاز برای تزریق به میزان مورد نیاز تامین نشده است. طی سال‌های اخیر از حدود 160 میلیون مترمکعب در روز گاز مورد نیاز برای تزریق کمتر از 80 میلیون مترمکعب به طور متوسط تامین شده است؛ یعنی تحقق 50 درصدی. با ادامه روند کنونی تزریق گاز و تولید نفت، به میزان 2.3 الی 2.7 میلیارد بشکه هرزروی نفت خواهیم داشت و این میزان نفت دیگر قابل استحصال نخواهد بود که با احتساب نفت به ارزش 50 دلار، معادل از دست دادن 115 الی 135 میلیارد دلار است».

در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به ضرورت کاهش تولید نفت در صورت عدم تامین گاز مورد نیاز برای تزریق برای تحقق تولید صیانتی و جلوگیری از هرزرفت نفت، آمده است: «بر این اساس و با توجه به میزان گاز تزریقی در عمل، باید به میزان 215 الی 251 هزار بشکه تولید نفت کاهش یابد که با احتساب ارزش هر بشکه نفت معادل 50 دلار، حدود 4 الی 4.5 میلیارد دلار درآمد کشور در سال کاهش می یابد».

سپس این مرکز پژوهشی پیشنهاد داده است: «تخصیص گاز مورد نیاز برای تزریق در صدر اولویت‌ها قرار گرفته و سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای احداث تاسیسات جدید برای افزایش حجم تزریق گاز به سرعت صورت گیرد».

در پایان بخش جمع بندی هم آمده است: «بررسی برنامه ششم توسعه نشان می‌دهد که تخصیص مناسب گاز برای تزریق از محل افزایش تولید گاز در طول برنامه، صورت نگرفته و حتی در صورت تحقق برنامه، نیاز واقعی مخازن تامین نشده است؛ از طرف دیگر ظرفیت در نظر گرفته شده برای صادرات گاز به میزان 200 میلیون مترمکعب افزایش یافته است که تحقق این حجم صادرات در طول 5 سال واقع بینانه نیست. لذا پیشنهاد میشود مابه التفاوت گاز مورد نیاز برای تزریق با میزان برآوردی در برنامه ششم از محل صادرات گاز در نظر گرفته در برنامه تامین شود».

گفتنی است این گزارش از 9 بخش، «مقدمه»، «مروری بر روش های ازدیاد برداشت»، «جایگاه تزریق در کشورهای منطقه»، «پروژه‌های تزریق گاز در مخازن مناطق نفت خیز جنوب و تاثیرات آن بر ضریب بازیافت»، «میزان گاز تخصیصی برای تزریق»، «منابع تامین گاز برای تزریق در مخازن مناطق نفت خیز جنوب»، «شاخص نسبت تزریق به  تولید»، «میزان گاز مورد نیاز برای تزریق در سال های آتی و برآورد برنامه ششم توسعه» و «جمع بندی» تشکیل شده است و در قسمتی از بخش «شاخص نسبت تزریق به  تولید» این گزارش آمده است: «متوسط حجم گاز مورد نیاز برای تولید 1 بشکه (اولیه + ثانویه) در پروژه های تزریق گاز مناطق نفتخیز جنوب در حدود 76 مترمکعب استاندارد است».