سبزسازی صنعت هزینه نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری است
عرصه محیط زیست بازیگران، ذینفعان و مخاطبان بسیاری دارد و اغلب نسبت به آن غافل شده‌اند، در این میان بی‌توجهی در امر آموزش و سرمایه‌گذاری در صنعت سبز در کشور نمود بسیاری دارد، در این راستا اتصال به دیگر کشورهای این کره سبز و استفاده از تجربیات و تکنولوژی روز بسیار مفید خواهد بود. تجربیات کشورهایی همچون اسپانیا نشان می‌دهد پایش‌های ادواری نشتی‌ها و خوردگی‌های تاسیسات و پیگیری از شرکت‌ها برای نت پیشگیرانه تجهیزات با ریسک بالا، حفاظت از محیط زیست منطقه (آب، خاک، هوا) و ایمنی کارکنان اهمیت بسیار زیادی دارد و به دلیل منافع اقتصادی و حتی توریستی که دارد یک سرمایه‌گذاری بلند مدت محسوب می‌شود. اجرایی‌کردن آن در ایران نیز به گام‌هایی محکم و استوار نیاز دارد. امید است این امر مهم سرلوحه کار دولتمردان و مسئولان کشور قرار گیرد که سبزسازی صنعت هزینه نیست بلکه سرمایه‌گذاری است.
مبحث نظام تعیین شاخص‌های تبعات زیست‌محیطی از منظر خسارت‌های نبود یک نظارت نت و تجارب دیگر کشورها در توجه به مباحث زیست محیطی در پالایشگاه‌ها و مراکز نفتی مسائلی هستند که در گفتگوی «انرژی امروز» با علیرضا اصل عربی، مدیرکل راهبری نظام نگهداری و تعمیرات وزارت نفت، به آنها پرداخته شده که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
****
با توجه به اینکه تاسیسات و تجهیزات صنعت نفت پس از 108 سال فعالیت و تلاش بی‌وقفه نیاز به بازسازی و نوسازی دارند و این امر اهمیت بسیار زیادی برای مناطق و مراکز تولید بالادستی و مجتمع‌ها، ایستگاه‌های پالایشی و یا انتقال و توزیع پایین دستی و پتروشیمی‌ها دارند، اثرات نبود نت(نگهداری و تعمیرات) را بر محیط زیست، پالایشگاه‌ها و به طور کلی آسیب‌هایی که به دریا و خشکی می‌زند را چگونه ارزیابی می‌کنید.
در بحث نظام تعیین شاخص امنیت تجهیزات یکی از محورهای اصلی که نبود نت می‌تواند آسیب‌رسان باشد شاخص محیط‌زیستی است؛ به این معنا که یکی از خسارت‌هایی که تعریف می‌شود اگر به محیط زیست آسیب برساند، به آن نمره داده می‌شود، در نت اصلی پذیرفته شده است. در واقع باید در کنار فعالیت‌ها آسیب به محیط زیست، به عنوان یک پارامتر دیده شود به همان صورت که آسیب به دستگاه‌ها و نفرات بررسی می‌شود.
بخش بسیار مهمی که تاکنون به آن پرداخته نشده است و کل کشور در آن ضعف دارند، بحث مستند کردن موضوعات در قالب اعداد و ارقام است؛ به طور مثال اگر دستگاه به دلایل مختلفی مشکلاتی پیدا می‌کند و ده‌ها بشکه نفت وارد آب می‌شود، اینکه چقدر خسارت وارد می‌شود، عددهای شفافی برای میزان خسارت واردشده وجود ندارد. بخشی از این اعداد مستقیم است مثل جرایم مختلف که هزینه‌هایی که برای رفع و رجوع آن صرف می‌شود و بخشی نیز غیر مستقیم است، به این معنا که اگر آسیبی به محیط زیست وارد کنید، تا چندین سال به محیط زیست گیاهی مجموعه آسیب زده شده است و چندین سال طول می‌کشد تا آسیب وارده ترمیم شود و نبود آنها چه آسیب‌هایی را وارد می‌کند، هنوز نتایجی که به صورت اعداد و ارقام بتوان به آنها استناد کرد وجود ندارد و مباحث کارشناسی دراین‌باره به‌درستی انجام نشده است.
به همین دلیل حساسیت هزینه‌ای نیز برای آسیب‌های محیط زیستی وجود ندارد. اگرچه خوشبختانه در این چند سال گذشته حساسیت حسی، انسانی و روانی خیلی واضح و برجسته است اما اعدادی قابل‌استناد و بر اساس الگوهای مشخص در حوزه‌های مشابه در دنیا وجود ندارد؛ به طور مثال اینکه یک ماشین دودزا در شهر چقدر آسیب‌رسان است و چه مقدار هزینه بر مردم و کشور تحمیل می‌کند نامشخص است و تا وقتی که نتوانیم این موارد را در قالب اعداد و ارقام کمّی کنیم امیدی به بهبود وضعیت نیست.
مدیریت سبز در دیگر کشورها به چه صورت است و چقدر به آن اهمیت داده می‌شود؟
در خصوص مدیریت سبز، یا مدیریت پاک برایتان مثالی می‌زنم. من در بازدیدی که از صنایع نفت اسپانیا داشتم، مشاهده کردم در فضایی کاملاً نفتی طبیعت بسیار سبزی وجود دارد و تمام کارکنان باور دارند محیطی که مشغول به کار هستند، محط بسیار سالمی است، آلایندگی بسیار کم است و اعتماد کامل به مجموعه داشتند. در واقع این نکته که سبزسازی صنعت یک سرمایه‌گذاری است به طور کامل در این مجموعه پیاده شده بود. آنجا در کنار پالایشگاه‌های نفتی و مجموعه پتروشیمی، مجموعه تفریحی برای کارکنان داشتند و دریاچه‌ای از حیوانات و زیستگاه طبیعی و کنترل شده حیات وحش وجود داشت و یک مورد بسیار تعجب آور دیگر برای من، پرورش توت فرنگی در کنار پالایشگاه‌ها و مجموعه پتروشیمی بود چون توت‌فرنگی میوه بسیار حساسی است و با کوچکترین آلودگی به عمل نخواهد آمد.
به منظور کسب اطلاعات درباره مسائل HSE از یکی از کارکنان آنجا رنج استاندارد و حد طبیعی آلایندگی را پرسیدم، ضرایب اعلام شده 50 درصد از ضریبی که دولت تعیین کرده بود کمتر بود؛ یعنی علاوه براینکه از حد مجاز فراتر نرفته بودند بلکه کمتر از حد مجاز نیز بودند.
آیا با تبعیت از الگوی خاصی به این نتایج دست یافته‌اند؟
بله، من در ادامه به مدیرعامل یکی از شرکت‌ها گفتم رسیدن به این حد ضریب آلایندگی، مطمینا برای شما هزینه بسیاری دارد و هنگامی که حد مجازی درنظرگرفته شده است، الزامی ندارد تا این حد کاهش دهید. دلیل این امر چیست؟ او با مثال کوچکی گفت هنگامی که به رادیولوژی می‌روید یک بار در معرض تشعشات مضر قرار می‌گیرید اما پزشکی که در آنجا کار می‌کند، هر روز در معرض تشعشات قرار دارد. این تجمع و آسیب‌های هرروزه حتی به مقدار کم هم آسیب‌رسان است؛ بنابراین ما بیشتر در معرض آسیب قرار داریم در مقایسه با کسی که به طور مستقیم با اینجا در ارتباط نیست.
علاوه بر این دولت محلی نیز با پایش‌های ادواری نشتی‌ها و خوردگی‌های تاسیسات و پیگیری از شرکت‌ها برای نت پیشگیرانه تجهیزات با ریسک بالا، وظیفه حفاظت از محیط زیست منطقه (آب، خاک، هوا) و ایمنی مردم را به‌خوبی ایفا می‌کند و در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه اقتصادی و گسترش و حفاظت از آن، با شرکت‌های فعال در منطقه رابطه‌ای بسیار نزدیک و در قالب یک کارگروه ویژه مشارکت دارد.
به طور کلی کارکنان معتقد بودند که باید این باور را در صنعت نفت خود پیاده کنیم و اعتقاد داشته باشیم که عدم رعایت مسائل زیست‌محیطی در درجه اول به خود ما آسیب می‌رساند و در ابتدا باید از خود شروع کنیم.
