LNG ایران این بار فراتر از رویا؟
نسیم خانه زرین، خبرنگار گاز انرژی امروز
یک کارشناس‌ارشد مسائل انرژی ایران می‌گوید: ایران تا سال ۲۰۲۵ صادرات LNG نخواهد داشت یا حجم صادرات ایران بسیار کم خواهد بود و نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده است.
به گزارش خبرنگار گاز «انرژی امروز»، ایران به‌رغم برخورداری از بزرگترین ذخایر گازی جهان، تاسیسات صادرات LNG ندارد، از این رو، ارسال LNG ایران به کشورهای دیگر همانند کره جنوبی و یا امارات که خواهان LNG ایران هستند فعلا مقدور نیست و نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده است و توسعه آن ممکن است سال‌ها طول بکشد.
در بخش LNG، ایران سه پروژه اصلی را دنبال کرده است: ایران LNG، پارس LNG هریک با ظرفیت ۸ ۱۰ میلیون تن در سال و پرشین LNG با ظرفیت ۲ ۱۶ میلیون تن در سال. این کارخانه‌ها قرار بود که طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ راه اندازی شوند، اما بعد از آنکه تحریم‌ها ارائه سلسله تکنولوژی‌های مورد نیاز برای ایجاد واحدهای مایع‌سازی را برای شرکت‌های غربی تقریبا غیرممکن ساخت، راه اندازی کارخانه‌ها متوقف شد.
بنابر گزارش‌ها برای ساخت تجهیزات بندری، مخزن و زیرساخت‌های ضروری پروژه ایران LNG بیش از دو میلیارد دلار هزینه شده است. قطعه گمشده این پروژه، کارخانه مایع‌سازی است که به تکنولوژی روز دنیا نیاز دارد، لذا شرکت ملی نفت از علاقه سرمایه‌گذاران در تکمیل این کارخانه استقبال می‌کند. این کارخانه ممکن است تا سال ۲۰۲۰ تکمیل و عملیاتی شود، اما سایر کارخانه‌های LNG احتمالا تا آینده‌ای نه چندان دور کنار گذاشته شوند.
نرسی قربان، کارشناس‌ارشد مسائل انرژی ایران، در گفتگو با «انرژی امروز» دراین‌باره می‌گوید: ایران از سال ۱۳۵۶ می‌خواست که LNG صادر کنند؛ اما این مساله به دلایل متعددی عملی نشده است.
وی درباره دلایل عدم موفقیت ایران در صادرات گاز گفت: آن زمان که قراردادهای صادرات گاز بسته شد تا ایران گاز مایع صادر کند، شرایط مهیا بود؛ اما بعدازآن این قرارداد به انقلاب و جنگ و تحریم برخورد کرد و تا الآن این مهم امکان‌پذیر نشده؛ اگرچه صادرات LNG با مشکلات زیادی مواجه است.
این کارشناس‌ارشد مسائل انرژی ایران درباره این مشکلات تصریح کرد: صادرات LNG مستلزم سرمایه‌گذاری بسیار سنگین و دسترسی به لایسنس‌هایی است که در دنیا محدود است و شرکت‌های خاصی در اختیاردارند. ایران تا سال ۲۰۲۵ صادرات LNG نخواهد داشت یا حجم صادرات ایران کم خواهد بود و حجم صادرات ما به‌هیچ‌وجه به‌پای قطر نخواهد رسید.
چندی پیش مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از لزوم سرمایه‌گذاری ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلاری برای توسعه صنعت LNG و برگزاری مناقصه بین‌المللی در ایران خبر داد و گفت: ایران در زمینه توسعه صنعت LNG فراخوان داده تا شرکت‌ها در این زمینه اقدام کنند.
علی کاردر با اعلام ظرفیت ۱.۵ میلیون تنی برای LNG خواست تا سرمایه‌گذاران پیشنهادات خود را ارائه دهند و پروژه را در دست بگیرند تا گاز را از طریق LNG به خارج از کشور صادر کنیم.
از طرفی دیگر، او اعلام کرده است که ممکن است در صورت رسیدن به جمع بندی با یک شرکت صاحب صلاحیت خارجی، اولین پروژه LNG به صورت مذاکره و خارج از برگزاری مناقصه واگذار شود.
در حال حاضر متاسفانه هیچ مجتمعی برای تبدیل گاز به مایع جهت صدور LNG با تانکر به کشورهای دیگر ندارد.مدیرعامل شرکت ملی نفت می‌گوید: «به دنبال این هستیم با جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش، ساخت واحدهای LNG را در ایران از سر بگیریم که در این زمینه پکیج‌های سرمایه‌گذاری تعریف شده و مذاکراتی هم با برخی شرکت‌های خارجی صورت گرفته است».
اگرچه پیش از این کاردر از برگزاری مناقصه بین‌المللی برای توسعه صنعت LNG در ایران خبر داده بود اما چندی بعد اعلام کرد ممکن است در صورت رسیدن به جمع‌بندی با یک شرکت صاحب صلاحیت خارجی، اولین پروژه LNG به صورت مذاکره و خارج از برگزاری مناقصه واگذار شود.
از طرفی چندی پیش خبرهایی مبنی بر مذاکرات توتال برای خرید چند میلیارد دلار از سهام یک تاسیسات صادرات LNG (ایران LNG) نیمه‌کاره در ایران برای دسترسی به ذخایر عظیم گازی ایران شنیده شد؛ اگرچه به نظر می‌رسد که این مذاکرات نتیجه‌بخش نبوده است چرا که اخباری مبنی بر نهایی‌سازی قرارداد و مذاکرات به گوش نرسید.
معاون وزیر نفت متنوع سازی صادرات گاز ایران را از اهداف شرکت ملی نفت عنوان کرده و گفته است: اینکه در آینده صادرات گاز به صورت LNG داشته باشیم و یا با همکاری وزارت نیرو به پروژه‌های Gas to Wire ورود کنیم، در دست بررسی است و همه این گزینه‌ها می‌تواند در صورت وجود شرایط مناسب برای کسب منافع ملی و در صورت داشتن توجیه اقتصادی، در راستای متنوع سازی صادرات گاز ایران اجرایی شوند.
قطر و استرالیا پیشتازان صادرات LNG در دنیا
قطر که بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده گازطبیعی‌مایع در دنیا است، در سال گذشته یک سوم از کل صادرات LNG دنیا را به خود اختصاص داد. در سال ۲۰۱۵ میلادی سهم قطر در صادرات LNG در دنیا برابر با ۳۱.۸ درصد از کل بازار بود. این کشور ۷۷.۸ میلیون تن LNG صادر کرد و با توجه به سیاست‌های اجرا شده در قطر و افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت LNG، انتظار می‌رود توان صادرات LNG در قطر رشد کند.
البته قطر تنها کشوری نیست که در این زمینه سرمایه‌گذاری می‌کند. اخبار حاکی از این مساله است که کشور استرالیا در جهت افزایش توان تولید گاز طبیعی مایع سرمایه‌گذاری زیادی کرده است و نتیجه این سرمایه‌گذاری هم تبدیل شدن این کشور به قطب تولید و صادرات LNG از سال ۲۰۱۸ میلادی است.
آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۶ میلادی سهم این کشور در بازار گاز طبیعی کشورهای شمال شرق آسیا رشد کرده و از قطر پیشی گرفته است. انتظار می‌رود افزایش سهم استرالیا در بازار کشورهای شمال شرق آسیا تا انتهای دهه جاری، این کشور را به بزرگترین تأمین‌کننده LNG منطقه تبدیل کند.
چشم‌انداز پیش روی تجارت LNG در دنیا
«موسسه مطالعاتی پلاتس» پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۱۷ بازار LNG با مازاد عرضه روبرو می‌شود. زیرا علاوه بر تولیدکنندگان آسیایی شمار زیادی از واحدهای تولیدی در امریکای شمالی هم اقدام به افزایش ظرفیت تولید کرده‌اند. نتیجه این سیاست مازاد عرضه بر تقاضای این محصول ارزشمند گاز طبیعی خواهد بود و نکته مهم این است که این مازاد تا سال ۲۰۲۴ در بازار باقی می‌ماند».
افزایش استفاده از گاز طبیعی در بازار جهانی به دلیل آلایندگی کمتر این منبع انرژی در مقایسه با نفت سبب شد تا سرمایه گذاری در صنعت LNG در دنیا رشد کند و به دنبال آن تولید هم افزایش یابد. با وجود اینکه تولید LNG در کشورهای مختلف آسیایی در سال ۲۰۱۷ میلادی افزایش خواهد یافت ولی به دلیل بیشتر بودن تقاضا در این قاره نسبت به میزان تولید، باز هم آسیا یک واردکننده خالص LNG خواهد بود.
«مرکز مطالعاتی پلاتس» نوشت: در سال ۲۰۱۷ میلادی تقاضای LNG در قاره آسیا به ۱۹۵ میلیون تن می‌رسد که شش درصد نسبت به سال قبل از آن رشد خواهد داشت. با وجود اینکه تقاضا در بازارهایی از قبیل ژاپن و کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال قبل از آن رشدی نخواهد کرد ولی در کشورهای چین و هند شاهد افزایش ۲۸ درصدی و ۳۸ درصدی تقاضای LNG نسبت به سال قبل خواهیم بود. مساله‌ای که می‌تواند بازار این محصول را تحت تأثیر قرار دهد وباعث تمرکز بیشتر تولیدکنندگان روی بازارهای آسیایی شود.
با وجود همه این احادیث باید دید که ایران چه برنامه بلندمدتی برای صادرات LNG خود در نظر گرفته است و آیا می‌تواند با مذاکره و توافق با کشورهای دیگر و شرکت‌هایی همچون توتال برای توسعه صنعت LNG در ایران به تفاهم برسد یا خیر.
رسیدن به این مهم نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده است و توسعه آن ممکن است سال‌ها طول بکشد اما امید است بتواند از منابع غنی که در اختیار دارد استفاده کند و بتواند موانع پیش‌رو را ازمیان بردارد و در آینده در صنعت LNG حرفی برای گفتن داشته باشد.
