تکاپوی خرس‌ها برای حضور در نفت ایران
یک تحلیلگر ارشد نفت و انرژی درباره حضور پررنگ روسیه در نفت ایران گفت: روسیه از نظر دانش فنی و تکنولوژی حوزه نفت به سطح بسیار خوبی دست یافته که سبب شده با کشورهای مختلف دنیا وارد فاز همکاری شود، در ایران نیز سابقه ای طولانی دارد، اما با توجه به بدقولی‌های قبلی این کشور می‌بایست جوانب احتیاط در نظر گرفته شود.
عبدالصمد رحمتی در گفتگو با خبرنگار نفت و گاز «انرژی امروز» در خصوص حضور روس‌های در پروژه‌های نفتی ایران و توسعه 10 میدان نفتی که چندی پیش از سوی صالح هندی مدیریت اکتشاف شرکت مالی نفت ایران مطرح شد، اظهار کرد: سر آغار ورود روس‌ها به پروژه‌های نفتی کشور به سال 1376 باز می‌گردد، زمانی که شرکت فرانسوی توتال با سهم ۴۰ درصدی وارد عملیات توسعه فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی شد و در کنار آن شرکت‌های گازپروم روسیه و پتروناس مالزی هر یک با ۳۰ درصد سهم، فرآیند همکاری را آغاز نمودند؛ از این منظر شرکت گازپروم یک بازیگر با تجربه در بازار گاز کشور است.
او در ادامه افزود: پس از ورود شرکت گازپروم این بار نوبت شرکت لویک اویل بود. شرکت مذکور از سال 1383 در قالب کنسرسیوم با شرکت نروژی استات اویل فعالیت اکتشافی خود را در بلوک نفتی اناران که در مرز ایران و عراق قرار دارد را شروع نمود، اما در سال 1390 پس از اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران این شرکت نیز فعالیت خود را در کشور متوقف نمود.
بدقولی روس‌ها در میدان آذر
این تحلیلگر ارشد نفت و انرژی ادامه داد: در سمت ایران بلوک نفتی با نام اناران و در سمت عراق با نام میدان بدرا شناخته می‌شود و بلوک مذکور خود از دو میدان نفتی آذر و چنگوله تشکیل شده است که عملیات اکتشافی آنها توسط لوک اویل به انجام رسیده است. در سال‌های پایانی دهه 80 شمسی مذاکراتی به منظور توسعه میدان آذر با شرکت‌های پتروناس مالزی و گازپروم روسیه انجام گرفت. شرکت گازپروم با امضای قرارداد محرمانگی با شرکت ملی نفت ایران تمامی اسناد فنی و مهندسی میدان مذکور را بررسی و مطالعات جامعی بر روی آن انجام داد اما درست زمانی که قرار بود در سال 1390 قرارداد توسعه میدان را به امضا برساند به یکباره از پای میز مذاکره بلند شد. این موضوع زمانی معنادار شد که بعدا با کشور عراق قرارداد توسعه بدرا را امضا نمود.
تکاپوی خرس‌ها برای حضور در نفت ایران
او با اشاره به پیشنهاد دوباره روس‌ها برای توسعه میادین نفتی ایران اظهار کرد: در سال‌های اخیر به دنبال خنثی کردن اثر تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا توسط دولت تدبیر و امید پای شرکت‌های روسی در حوزه نفت و گاز و سرمایه گذاری در میادین هیدروکربنی کشور باز شد. حضور روسیه در بازار نفت ایران بسیار پر رنگ شده به‌اندازه‌ای که روس‌ها برای انعقاد قراردادهای نفتی به تکاپو افتاده‌اند. روسیه از امکانات لازم برای افزایش همکاری‌های نفتی و گازی برخوردار بوده و تجربه لازم را نیز در این حوزه دارد. با توجه به سابقه همکاری شرکت‌های نفتی روسی با ایران و آشنایی قبلی همراه با هم مرز بودن دو کشور و همچنین سطح خوب روابط سیاسی می‌تواند زمینه‌های بیشتری را فراهم آورد.
رحمتی ادامه داد: تاکنون تفاهمنامه‌های انجام مطالعات توسعه دو میدان نفتی آبان و پایدار غرب با زاروبژ نفت، میدان نفتی دهلران با تات نفت، دو میدان نفتی آب تیمور و منصوری با لوک اویل، میادین نفتی چشمه خوش و چنگوله با شرکت گازپروم نفت امضا شده ضمن آنکه روس نفت روسیه با یک شرکت ایرانی برای توسعه فاز دوم میدان نفتی آزادگان هم به توافق رسیده است. در ادامه چند نمونه از پیشنهادهای ارائه شده توسعه میدان توسط شرکت‌های روسی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
این کارشناس نفت و انرژی با اشاره به اینکه «از منظر فنی و بررسی پروپوزال‌های ارائه شده از جانب شرکت‌های روسی در خصوص توسعه میادین کشور به عنوان نمونه در میدان منصوری دو شرکت پرتامینا اندونزی و لوک اویل روسیه پروپوزال های خود را ارائه نموده‌اند» اظهار کرد: سناریوی تولید لوک اویل نصف پیشنهاد پرتامینا بوده است. همچنین در میدان آب تیمور شرکت‌های مرسک، پرتامینا و لوک اویل هر کدام با توجه به تکنولوژی‌ها و بررسی‌های فنی، اعداد مختلفی ارائه نمودند که پیشنهاد تولید مرسک 450 هزار بشکه، پرتامینا 300 هزار بشکه و لوک اویل 150 هزار بشکه بوده است. در میدان چنگوله نیز سه شرکت گازپروم، شرکت نروژی DNO و شرکت PTTEP تایلندی پیشنهادهای خود را ارائه داده‌اند که در این میدان نیز پروپوزال گازپروم تقریبا نصف پیشنهاد شرکت DNO بوده است.
روس‌ها محتاطانه پیش می‌روند
رحمتی با اشاره به سیر تاریخی حضور شرکت‌های روسی در میادین کشور بیان داشت: به نظر می‌رسد با اینکه اطلاعات خوبی از میادین موجود در غرب کشور و همچنین فعالیت در بخش عراقی دارند اما پیشنهادات خود را بسیار محتاطانه و با حاشیه امنیت ارائه نموده‌اند، هر چند که در خصوص برخی پروپوزال‌های ارائه شده روسی نیز میان کارشناسان فنی این حوزه اختلاف نظرهایی وجود دارد به عنوان نمونه در خصوص میدان چنگوله برخی بر این باورند که با توجه به ریسک بالای آن پیشنهاد روس‌ها منطقی ارائه شده است. جالب است اکثر پیشنهادات مربوط به توسعه میدان که برای مطالعه به روس‌ها سپرده شده‌اند، در حوزه فعالیت شرکت نفت مناطق مرکزی قرار دارند.
او با اشاره به تفاهم نامه بین شرکت لوک اویل روسیه و شرکت نفت خزر ایران به منظور انجام مطالعات اکتشافی روس‌ها در بخش ایرانی دریای خزر گفت: شرکت لوک اویل خواستار مشارکت بیشتر ایران و روسیه برای اجرای طرح‌های اکتشاف و توسعه نفت و گاز در دریای خزر شد. در این خصوص نیز موضوع محرمانگی اطلاعات نفت خزر بسیار ضروری بوده و می‌بایست تمهیداتی برای آن لحاظ گردد. ضمن اینکه بر کسی پوشیده نیست که اکثر نتایج مثبت عملکردی در حوزه دریای خزر از جانب شرکتی همچون BP بوده که شرکت‌های روسی نیز در آن کنسرسیوم قرار داشته‌اند. در واقع روس‌ها از منظر تامین مالی و احداث LNG عملکرد مناسب‌تری داشته‌اند.
با توجه به بدقولی روس‌ها جانب احتیاط را نگه داریم
این تحلیلگر ارشد نفت و انرژی تصریح کرد: روس‌ها که پیش از این پروژه‌های زیادی را در آمریکای لاتین و عراق داشته‌اند، اکنون بیشتر به سمت ایران سوق پیدا کرده‌اند. با توجه به این که شرکت‌های روسی در بخش بالادست صنعت نفت توانمندی‌های خوبی دارند، امکان بهره مندی ایران از این ظرفیت‌ها در عرصه‌های زیرساختی نفت کشور وجود دارد. ایران می‌تواند از توان و تجربه روسیه استفاده کند و حتی بیشتر از چین به این کشور شمالی که منابع غنی نفت و گاز را در اختیار دارد، میدان بدهد. روسیه در زمینه نفت و گاز با بسیاری از کشورهای آسیایی قابل‌قیاس نیست، این کشور یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز دنیا را در اختیار دارد و از نظر دانش فنی و تکنولوژی حوزه نفت به سطح بسیار خوبی دست یافته که سبب شده با کشورهای مختلف دنیا وارد فاز همکاری شود، اما جوانب احتیاط با توجه به بدقولی‌های قبلی می‌بایست در نظر گرفته شود.
