ایسلند؛ قدرت تجدیدپذیر، مرفه بی‌نفت

23 اسفند, 1395

0 32 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

آمارها می‌گویند ایسلند 800 چشمه آب‌گرم با متوسط دمای 75 درجه سانتیگراد دارد. فقط در استان اردبیل کشور خودمان 118 چشمه آبگرم وجود دارد که دمای بعضی از آن‌ها به 50 درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد.

به گزارش «انرژی امروز» جمعیت‌اش کمی بیش از 320 هزار نفر است و شمالی‌ترین کشور جزیره‌ای اروپا. با 103 هزار کیلومتر مربع مساحت، 07 0 درصد خشکی‌های جهان را دارد، یعنی رتبه 107 دنیا. مساحت استان اصفهان خودمان بیش از 107 هزار کیلومتر مربع است. ایران در رتبه 18 دنیاست.

93 درصد مردمش ژرمن‌تبار هستند. تا جنگ جهانی دوم یکی از فقیرترین کشورهای جهان بود، اما از 1990 با صنعتی کردن ماهی‌گیری خود به یکی از مرفه‌ترین کشورهای جهان تبدیل شد. در 2011 چهاردهمین کشور توسعه‌یافته جهان، در شاخص رفاه لگاتوم 2014، رتبه یازدهم و در شاخص توسعه انسانی رتبه سیزدهم دنیا را به خود اختصاص داده است.

بیش از نیمی از این کشور فاقد پوشش گیاهی است و 12 درصد آن یخ‌کوه بوده و 25 آتشفشان فعال دارد. آب و هوایش سرد و قطبی است. اما جریان‌های گلف‌استریم به داد این کشور یخ‌زده می‌رسند تا بلکه ایسلند از یخبندان زمستانی جان‌بدر ببرد. 250 رودخانه و 1800 دریاچه دارد. صادرات‌اش ماهی، آلومینیوم و سیلیس هست.

چرا ایسلند؟

مالکیت منابع داخل زمین‌های خصوصی با صاحبان آن زمین‌‌هاست. اما در اراضی عمومی، دولت مالک منابع است مگر آن‌که مالکیت خصوصی آن‌ها ثابت شود. تمامی سوخت‌های فسیلی مصرفی در ایسلند وارداتی هستند. پیش‌بینی می‌شود در دهه‌های آتی، سهم سوخت فسیلی در ایسلند به سمت سوخت‌های جایگزین برود. منابع انرژی جدید چون برق، ژئوترمال، متان، هیدروژن و بیومس.

حدود 95 درصد مصرف نفت ایسلند مربوط به قایق‌های ماهیگیری و حمل و نقل است. مصرف سوخت فسیلی در ایسلند به بخش‌ خودروها، صنایع هوایی، حمل و نقل شهری، ماهی‌گیری، حمل‌ونقل دریایی، تجهیزات و صنایع تقسیم می‌شود. ایسلند بالاترین تولید سرانه برق را در دنیا دارد.

سوخت‌های جایگزین

علی‌رغم استفاده وسیع از منابع انرژی تجدیدپذیر برای برق و گرمایش، هنوز هم برای حمل و نقل و ماهیگیری در ایسلند به سوخت فسیلی نیاز هست. این دو بخش تقریبا 90 درصد کل سوخت را مصرف کرده و یک سوم کل انتشارات CO2 کشور را به‌همراه دارند.

ایسلند در برق مصرفی به خودکفایی رسیده است. تمام سوخت‌های فسیلی وارداتی هستند و هزینه‌ آن یک سوم کل هزینه‌های وارداتی ایسلند است. از این رو ایسلند همیشه به دنبال سوخت‌های جایگزینی چون بیوسوخت‌های حاصل از زائدات بوده است.

کشوری به نام آتشفشان

از آن‌جایی که ایسلند خود آتشفشانی فعال است، حرارت ژئوترمال به‌وفور یافت می‌شود و منبع اصلی انرژی در ایسلند به شمار می‌آید. 90 درصد گرمایش فضاهای داخلی مرهون وجود سیستم‌های حرارتی مرکزی وسیع در کشور است.

در طول قرن بیستم، ایسلند از یکی از فقیرترین کشورهای اروپایی وابسته به واردات کک و زغال سنگ برای مصارف انرژی خود، تبدیل شد به کشوری با بالاترین استانداردهای زندگی به ویژه در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر.

در 2014، حدود 85 درصد مصرف انرژی ایسلند از انرژی‌های تجدید‌پذیر تامین شد. از این میان 66 درصد این انرژی، سهم انرژی ژئوترمال بود.

مصرف مستقیم منابع ژئوترمال

ایسلند در استفاده از گرمایش مرکزی ژئوترمال در دنیا نام‌آور هست. تولید برق با انرژی ژئوترمال در سال‌های اخیر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. تاسیسات برق ژئوترمال 25 درصد برق تولیدی کشور را از آن خود کرده است.

امروزه از هر ده خانه، 9 خانه از انرژی ژئوترمال استفاده می‌کنند. گرمایش فضای داخلی عمده‌ترین مصرف مستقیم انرژی ژئوترمال در ایسلند است. در 2013، کل مصرف ژئوترمال ایسلند PJ467 بود که 45 درصد آن را گرمایش فضای داخلی به خود اختصاص داده بود.

مصرف انرژی ایسلند به‌شدت تحت تاثیر توسعه صنعتی آن است. در 2008 سومین واحد ذوب آلومینیوم کشور راه‌اندازی شد. نیروگاه‌ برق آبی ساخته‌ شده برای این تاسیسات، مصرف برق کشور را تا نیم برابر افزایش داد.

انرژی ژئوترمال یک منبع انرژی تجدیدپذیر است که هم می‌توان به‌صورت پایدار از آن بهره‌ برد و هم به‌صورت بیش‌از اندازه. تولید بیش از اندازه از یک میدان ژئوترمال فقط به مدت محدودی انجام‌پذیر است و باید سرمایه‌گذاری بسیاری بر روی چاه‌ها و تجهیزات نیروگاه کرد.

تولید برق

در سال‌های اخیر تولید برق از انرژی ژئوترمال به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. در نتیجه توسعه‌ سریع صنایع انرژی‌خواه ایسلند، نیاز به برق نیز به‌طور معنی‌داری افزایش یافته است. در 2013، توان تولیدی راه‌اندازی‌ شده نیروگاه‌های برق ژئوترمال به MWe665 و تولید آن به GWh245 5 یا 29 درصد کل برق تولیدی کشور رسید.

مهمترین مصرف کننده برق در ایسلند، صنایع آلومینیوم هستند که تقریبا 70 درصد برق تولیدی کشور را مصرف می‌کنند.

نیروگاه‌های برق هیدرو

تقریبا تمام انرژی الکتریکی تولیدی از منابع تجدیدپذیر هیدرو (5 75 درصد) یا ژئوترمال (5 24 درصد) است. فقط در دو جزیره ایسلند که به شبکه برق ملی وصل نیستند از سوخت فسیلی برای تولید برق استفاده می‌شود.

البته برای تولید برق در مواقع اورژانس هم از سوخت فسیلی استفاده می‌شود. تمام نیروگاه‌های بزرگ‌تر از یک مگاوات باید به شبکه برق ملی متصل شوند اما بسیاری از مالکان نیروگاه‌های کوچک، برق تولیدی را برای فروش به شبکه منتقل می‌کنند.

شرکت برق ملی، با GWh 12469 یا 75 درصد تولید، بزرگ‌ترین تولید کننده برق کشور و پس از آن Reykiavik Energy است که تولید برق این شرکت بالغ بر GWh 2138 یا 12 درصد کل تولید است.

کاهش انتشارات از صنایع و حمل و نقل

ایسلند برای کاهش 50 تا 75 درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای خود تا 2050، هدف بلندمدتی دارد. از آن‌جایی که برق و گرمایش تولیدی به‌واقع بدون CO2 هست، انتشارات گازهای گلخانه‌ای ایسلند، عمدتا از حمل و نقل عمومی و فرآیندهای صنعتی است. بزرگترین منبع انتشار حاصل از کوره‌های جدید گداخت آلومینیوم است.

برنامه‌های تحقیقات انرژی‌های پاک در ایسلند

بودجه، تحقیقات، توسعه

صندوق تحقیقات ایسلندی (RANNIS) تحت نظارت وزارت امور اقتصادی و دارایی، بر دو گروه اعتبار مالی مرتبط با انرژی نظارت دارد.

سالانه 5 میلیون یورویی که از طرف صندوق تحقیقات به تحقیقات مرتبط با انرژی تعلق می‌گیرد و صندوق توسعه تکنولوژی که 4.5 میلیون یورو برای تحقیقات تکنولوژی اختصاص می‌دهد.

از طرفی برنامه تحقیقات استراتژیک وزارت امور اقتصادی و دارایی، گروه تحقیقاتی ژئوترمال به نام GEORG دارد. به‌علاوه شرکت ملی برق Landsvirkjun از طریق صندوق تحقیقات انرژی در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده است.

این سرمایه‌ها عموما صرف سه گروه می‌شود که دانشجویان و فارغ‌التحصیلان را زیر پوشش خود دارد. و در نهایت سازمان ملی انرژی وام‌هایی را در اختیار شرکت‌ها، شهرداری‌ها و ارگان‌های خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی قرار می‌دهد.

به‌طور خلاصه، تحقیقات انرژی در ایسلند بر روی منابع فراوان ژئوترمال متمرکز است که مدیریت بسیاری از آن‌ها پیش از این انجام شده است.

ایسلند 1 3 درصد از GDP خود را صرف تحقیق و توسعه می‌کند که بیشتر این مبلغ از طریق وجوه رقابتی و جوایز در اختیار محققان قرار می‌گیرد.

خلاصه‌ای با چند عدد

حدود 85 درصد کل انرژی‌ مصرفی ایسلند از منابع تجدیدپذیر انرژی به‌دست می‌آید. انرژی ژئوترمال حدود 65 درصد، برق آبی 20 درصد و سوخت‌های فسیلی برای بخش حمل و نقل 15 درصد کل انرژی‌ مصرفی ایسلند را به خود اختصاص می‌دهند. از 2013، ایسلند به جمع تولید کنندگان انرژی‌ باد هم پیوسته است.

عمده موارد مصرف انرژی ژئوترمال در ایسلند، گرمایش فضای داخلی ساختمان‌هاست و این امر با سیستم‌های گرمایش مرکزی امکان‌پذیر است. حدود 85 درصد خانه‌ها از انرژی ژئوترمال استفاده می‌کنند.

برق، 100 درصد از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌دست می‌آید، 75 درصد از برق آبی و 25 درصد از ژئوترمال. بیشتر نیرگاه‌های برق آبی کشور در مالکیت شرکت برق ملی، Landsvirkjun، است که عمده تامین کننده برق در ایسلند هم به‌شمار می‌رود.

ایسلند بزرگ‌ترین تولید کننده انرژی سبز به ازای هر نفر و بزرگ‌ترین تولید کننده برق به ازای هر نفر در دنیاست.

حساب و کتاب انرژی کشور یخ

برق تولیدی ایسلند صرف بخش‌های زیر می‌شود:

صنایع:77 درصد

مصارف عمومی: 17 درصد

مصارف برق نیروگاه‌ها: 2 درصد

اتلاف در شبکه توزیع: 1 درصد

اتلاف در شبکه انتقال: 2 درصد

در 2014، انرژی ژئوترمال در بخش‌های مختلف ایسلند مصرف شده است:

گرمایش فضاهای داخلی ساختمان‌ها: 71 درصد

استخرها: 7 درصد

ذوب یخ و برف: 7 درصد