بازی برد ـ برد در بهره‌وری انرژی با شرکت‌های ESCO
شرکت‌های ESCO چند سالی است که مدل جدیدی از کسب و کار را در حوزه افزایش بهره‌وری انرژی ایجاد نموده است. بر اساس این مدل افزایش بازدهی انرژی برای مصرف کننده بدون صرف هیچ هزینه‌ای انجام خواهد شد؛ ضمن این که شرکت‌های ESCO نیز از محل صرفه جویی حاصل از اقدامات مرتبط با بهره‌وری منتفع خواهند شد.
بخش قابل توجهی از انرژی تولیدی کشور در فرآیند تبدیل و مصرف به هدر می‌رود؛ بنابراین افزایش بهره وری انرژی مبحث مهمی به حساب می‌آید.
درجه اهمیت این موضوع به قدری است که توسط رهبر انقلاب نیز مورد تاکید قرار گرفته است. ایشان در سخنرانی ابتدای سال 1395 به عنوان یکی از راهکارهای تحقق اقتصاد مقاومتی بیان فرمودند: گفته می‌شود اگر ما بتوانیم بهره‌وری انرژی را ارتقا بدهیم، بالا ببریم و صرفه‌جویی کنیم، صد میلیارد دلار صرفه‌جویی خواهد شد؛ مبلغ کمی نیست، مبلغ زیادی است؛ این را جدی بگیرند. البته شنیدم این، مصوبه‌ی مجلس هم هست؛ ارتقای بهره‌برداری از انرژی، مصوبه مجلس شورای اسلامی است.
دو عامل لزوم افزایش بهره‌وری در بخش انرژی
آنچه که بخش انرژی کشور را نیازمند افزایش بهره‌وری کرده را می‌توان در دو عامل بیان نمود:
نظام قیمت گذاری فعلی به گونه‌ای است که مصرف انرژی در صنایع و بخش‌های مختلف مصرفی را به سوی نقطه‌ا‌ی پیش می‌برد که دیگر منابع داخلی کشور توان تامین نیازهای آن‌ها را نداشته باشد.
روند رعایت الزامات و محدودیت‌های محیط زیستی نسبت به گذشته سازمان یافته‌تر و سخت‌گیرانه‌تر شده است.
شرکت‌های خدمات انرژی، زمینه ساز افزایش بهره‌وری
ضرورت ارتقای بهره‌وری انرژی منجر به ایجاد و رشد شرکت‌های مختلفی در زمینه افزایش بازدهی انرژی شده است.
شرکت‌های با این نوع از فعالیت خود شامل انواع مختلفی هستند که در این متن شکل فعالیت یک نوع از این شرکت‌ها با نام شرکت‌های خدمات انرژی (Energy Service Company) مطرح هستند تبیین می‌شود.
شرکت‌های خدمات انرژی (ESCO) مجموعه‌ای از خدمات مهندسی در زمینه انجام طرح‌های بهبود کارایی انرژی ارائه می‌دهند و خود این خدمات را تأمین مالی می‌کنند. این شرکت‌ها برای بازگرداندن سرمایه گذاری‌هایی که برای ارتقای بهره‌وری انرژی انجام داده اند، از محل صرفه جویی انرژی استفاده می‌کنند.
به عبارت دیگر در این گونه از شرکت‌ها قرارداد بر مبنای اجرا و رسیدن به کارآیی (Performance Based) عقد می‌گردد.
پروژه‌های که می‌توانند به شیوه ESCO انجام شوند وسیع و فراگیر هستند و در این پروژه‌ها تعداد بسیاری از اندازه‌گیری‌ها و سنجش‌ها به کار گرفته می‌شود که این اندازه‌گیری دربردارنده موارد زیر می‌باشد:
روشنایی بهینه، گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع بهینه از نظر انرژی، استفاده از موتورهای با بازدهی بالا، درایوهای سرعت متغیر، سیستم‌های مدیریت انرژی متمرکز و …
شرکت‌های خدمات انرژی عموما ارائه‌دهنده خدمت های زیر هستند:
1_ تعریف، طراحی و سرمایه گذاری بر روی پروژه‌های بهینه سازی انرژی.
2_ نصب و نگهداری تعمیر تجهیزات بهینه انرژی.
3_ ممیزی و ارائه پروژه‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی.
واقعی شدن قیمت انرژی مهمترین عامل در افزایش بهره وری
در کشور ما با توجه به وسعت صنایع انرژی‌بر، تکنولوژی قدیمی و قیمت‌های نه‌چندان واقعی انرژی، بازده مصرف انرژی در مقایسه با کشورهای توسعه یافته به میزان قابل توجهی پایین است. مصرف سرانه انرژی در ایران 60 درصد بیشتر از متوسط جهانی است.
با واقعی‌تر شدن قیمت انرژی صنایع باید در استفاده از فرآیندها و فناوری های جدید انرژی کوشش نمایند. این وضعیت فرصت مناسبی را جهت ایجاد و گسترش شرکت‌های خدمات انرژی فراهم نموده است.
بنابراین می‌توان از شرکت‌هایی که براساس مدلESCO عمل می‌کنند برای ایجاد یک بازی برد ـ برد و سود دو طرفه از طریق افزایش بهره وری انرژی استفاده کرد؛ در این بازی هم مصرف کننده توانسته است مصرف خود را بهینه کند و هم شرکت های بهینه سازی توانسته اند در این بازار فعالیت سود آورانه داشته باشند. اما این ارتباط دوطرفه مستلزم رفع موانعی است که باید توسط دستگاه مسئول برطرف شود.
