سد افغانستان خطر اختلاف با ایران در پی دارد
در تاریخ 22 مارس روز جهانی آب برگزار شد. در این روز سازمان ملل متحد به جهانیان یادآوری کرده که ایجاد شرایط برای دسترسی اهالی به آب پاک چه اهمیتی دارد.
به گزارش «انرژی امروز» دولت افغانستان هم سعی دارد این مساله را از طریق ساخت سد کمال خان در ولایت کمتر پیشرفته نیمروز حل کند ولی اهالی آن می‌ترسند که این پروژه می‌تواند به بروز اختلاف با ایران همسایه منجر شود.
فاصله ولایت نیمروز از کابل بیش از سایر نقاط است. این منطقه از جامعه بین‌المللی کمک‌های اندکی دریافت می‌کند، رابطه آن با حکومت مرکزی ضعیف است و از نظر پیشرفت آخرین رتبه را در افغانستان دارد. چندی پیش اهالی نیمروز امیدوار شدند که موقعیتشان بهبود می‌یابد. ولی طرحی که مقامات به آن ولایت ارائه کردند ممکن است اختلاف بین‌المللی را بیشتر کند.
دولت افغانستان قصد دارد سدی احداث کند که به دنبال آن وضع کشاورزی این سامان بهبود یافته و این رشته می‌تواند وسیله اساسی تأمین مایحتاج زندگی در این منطقه شود به جای قاچاق مواد مخدر و فروش بردگان که در این جاها رایج شده است.
تأمین ذخایر آبی در افغانستان پروژه‌ای با چشم انداز است. این ذخایر در افغانستان به برکت نزولات جوی هر سال به میزان 57 میلیادر متر مکعب افزوده می شود. در افغانستان جمعا 8 میلیون هکتار زمین حاصل‌خیز وجود دارد ولی فقط 2 میلیون هکتار از آن زیر کشت می‌رود.
پس از ساخت سد، بخشی از آب‌های رود هیرمند به کانال کمال خان سرازیر خواهد شد. به گفته محمد نبی مهیب مدیر اداره منابع آب افغانستان، به برکت ساخت سد و کانال کمال خان در نیمروز ساکنان این ولایت خواهند توانست تا 175 هزار هکتار زمین را آبیاری کنند.
با وجود ثمربخش بودن این پروژه ساکنان نیمروز بیم آن دارند که این طرح پیاده نخواهد شد. ساخت این سد می‌تواند سبب واکنش خشمگین ایران همسایه شود، به این خاطر که قرار است سد بر روی رود هیرمند ساخته شود که دو کشور را متصل می کند.
علی احمد، پلیس جوان افغانی که در سد کمال خان کار کرده می‌گوید: همینکه کارها در سد شروع شود وضع امنیتی در منطقه بدتر خواهد شد. ایران به ما اجازه ساخت این سد را نخواهد داد. ولی ما به خاطر آن مبارزه خواهیم کرد.
در حال حاضر دولت نیمرزو طالبان را مساله اصلی خود می‌داند. ایران وقت مدیدی با طالبان جنگیده است. هنگامی که طالبان در افعانستان حکومت می‌کردند آبگیرها در بالای هیرمند بوسیله آن‌ها بسته شده بودند و به دنبال آن سرازیر شدن آب به ایران از 1998 تا 2001 قطع شده بود.
این جریان با خشکسالی بسیار شدید در ایران بر اثر کاهش بارندگی ها توأم شد و مقدار آب در آن کشور خیلی کم شد و این وضع تا بحال هم حفظ می‌شود و به این خاطر ساخت این سد در افغانستان می‌تواند این وضعیت را بدتر کند که بدون این هم خوب نیست.
مناسبات ایران و افغانستان در مورد منابع آبی رود هیرمند بوسیله توافقنامه سال 1973 تنظیم می شود. مطابق این سند دولت افغانسان متعهد شد 22 متر مکعب آب در ثانیه را به کشور همسایه سرازیر کند.
بدین سان ایرانیان حدود 811 میلیون متر مکعب آب در سال را می‌گیرند و حق ندارند بیشتر از این میزان را بگیرند. ولی هر دو طرف از این توافق راضی نیست. ایران خواهان افزایش مقدار سرازیر شدن آب است، افغانسان این را موجه نمی‌داند. به این خاطر اهالی نیمروز می‌ترسند که دولت ایران ساخت سد کمال خان را منفی تلقی کند. ولی قرار نیست که طرفین این مساله را در وقت نزدیک بررسی کنند.
عجالتاً تا پایان ساخت این سد لااقل 4 سال وقت باقی مانده است. در خود سد تمامی ساختمان‌ها نصب شده ولی حفر کانال آن هنوز شروع نشده است. کارشناسان می‌گویند که هزینه اتمام این پروژه 100 میلیون دلار است.
نیمروز یگانه ولایت افغانستان نیست که از نظر تأمین آب دست به گریبان است. مثلاً در ولایت کابل که برای سکونت یک میلیون نفر سنجیده شده است حالا بیش از چهار و نیم میلیون نفر بسر می‌برند. این تعداد اهالی و خشکسالی موجب کمبود آب شده است. رایج ترین شیوه دسترسی به آب حفر چاه است، ولی برای اکثر اهالی این راهکار هم قابل دسترسی نیست.
برای دسترسی به آب زیرزمینی در کابل لازم است چاهی به عمق 150 متر حفر شود. ارزش این کار برای اکثر ساکنان بیش از حد بالا است. قبلاً حفر چاه در مصافت 100 متر از هم دیگر مجاز بود، ولی الآن مسافت میان چاه‌ها حدود ده تا پنج متر است که سبب بی‌آب شدن منابع آبی می‌شود.
ساکنان محلی می‌گویند که دولت تلاش می‌کند سیستم صدور پروانه را معمول کند تا دسترسی به آب آشامیدنی برای اهالی نادار آسانتر شود. بنا به برآورد یونیسف در حال حاضر 47 درصد از روستاییان افغانستان از دسترسی به آب پاک محروم‌اند.
