دنیایی که از آن عقب مانده‌ایم

نگرانی از افزایش دمای کره زمین، تولید انواع آلاینده‌های هوا و خاک و آب توسط سوخت‌های فسیلی و عدم اطمینان به مادام‌العمر بودن این سوخت‌ها سبب شده است که جایگاه انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد تولید برق کشورها توسعه قابل توجهی یابد.

به گزارش «انرژی امروز» انرژی‌های تجدیدپذیر منابع بینهایت انرژی هستند که در همه جای دنیا به نحوی قابل دستیابی هستند. ایران به علت شرایط جغرافیایی خاص خود امکان دستیابی به انواع این انرژی‌ها را دارد.

وجود منابع آبی بزرگ دریایی در شمال و جنوب کشور و ظرفیت بالای استفاده از انرژی امواج و جزر و مد، وجود مناطق با تابش آفتاب بسیار در استان‌هایی چون کرمان و سیستان و بلوچستان و وجود کریدورهای بادی مناسب برای احداث نیروگاه‌های بادی چون استان قزوین،‌ وجود انرژی زمین گرمایی با ظرفیت بسیار بالا در آذربایجان‌ شرقی و اردبیل و وجود پسماندهای کشاورزی و دامداری و زباله‌های بسیار در تمامی نقاط ایران برای تولید بیومس، ایران را به کشوری بسیار مطلوب برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل کرده است.

اما متاسفانه تاکنون این ظرفیت‌های بزرگ مغفول مانده‌اند و به غیر از سهم بسیار اندک بعضی از این انواع انرژی‌ها چون باد و خورشید، هیچ استفاده‌ای از دیگر ظرفیت‌های اگر نشود گفت منحصربه‌فرد که کم‌نظیر کشورمان نشده است.

در این گزارش به طور خلاصه به بررسی اقدامات و برنامه‌های چند کشور در توسعه این انرژی‌ها و مقایسه‌ آن با آنچه که در ایران انجام شده است پرداخته‌ایم.

برزیل، نام‌آور مستطیل سبز و انرژی سبز

اکونومیست می‌گوید برزیل یکی از اقتصادهای رو به رشد دنیاست. توربین‌های بادی برزیل، شاهد این ادعا هستند. در سال 2009 کسی در برزیل نمی‌توانست توربین بادی ببیند، اما اکنون برزیل 1000 واحد توربین بادی در یک سایت نصب کرده و دو گیگاوات برق از آن تولید می‌کند و به دنبال آن از انتشار سه میلیون تن دی‌اکسید کربن جلوگیری می‌کند.

 برزیل 360 پروژه توربین بادی دارد و 175 واحد در حال ساخت با سرمایه‌ای 7 میلیارد دلاری. قرار است این پروژه‌ها 10 گیگاوات برق برای برزیل تولید کنند. 10 گیگاوات برق کمی کمتر از یک سوم کل برق مصرفی ایران در یک شبانه‌روز است.

این پیشرفت‌های برزیل، پای چینی‌هایی چون Huawei، Yingli، و Goldwind را هم به برزیل کشانده است. انرژی خورشیدی نیز در این کشور دو گیگاوات برق تولید می‌کند.

ابوالهول می‌تازد

اما مصر بعد از انقلاب، بازار جذاب 15 میلیارد دلاری انرژی‌های تجدیدپذیر برای خود دست و پا کرده است و در رده‌بندی بانک جهانی با 41 پله صعود در میان 190 کشور مقام 88 را به‌دست آورده است.

 آن‌طور که گروه تجاری آکسفورد اعلام کرده است مصر تا سال 2022 تولید برق از منابع تجدیدپذیر خود را به 20 درصد خواهد رساند و تا سال 2030 هم می‌خواهد با سرمایه‌ای 135 میلیارد دلاری 50 گیگاوات برق از منابع تجدیدپذیر به‌دست آورد.

ماه گذشته وزیر برق مصر قراردادی 662 میلیون دلاری برای تولید 400 مگاوات برق از انرژی خورشید را به امضا رساند.

چشم‌بادامی‌ها در رویای تسخیر تجدیدپذیرها

چین اخیرا تبدیل شده است به قهرمان جدید جهانی در بخش انرژی خورشیدی. چندی پیش برنامه‌های بسیار گسترده این کشور در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر اعلام شد. هرچند قرار است این کشور به ساخت نیروگاه‌های زغال سنگ سوز ادامه دهد، اما هدف برنامه‌های این کشور تولید 27 درصد برق مصرفی کشور از انرژی‌های تجدیدپذیر است. و این برنامه در سال 2050 تولید 80 درصد برق کشور را از انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار دارد.

نوار باریک محصور در کوه و اقیانوس

آمریکای لاتین در انرژی‌های تجدیدپذیر جهشی بسیار خوبی نشان داده است و کشور شیلی یکی از پیشگامان این عرصه شناخته می‌شود. در بیابان هزار کیلومتری آتاکاما، خشک‌ترین منطقه روی زمین، به غیر از طلا و مس و نقره، نیروگاه خورشیدی ال‌رومرو، بزرگ‌ترین نیروگاه آمریکای جنوبی قرار دارد که با سرمایه‌گذاری 343 میلیون دلاری ساخته شده است. اخیرا این نیروگاه به شبکه برق ال‌رومرو متصل شده است در حالی که هنوز به ظرفیت کامل خود نرسیده است.

سال آینده این نیروگاه 196 مگاوات برق تولید خواهد کرد،‌ یعنی برق مورد نیاز 250 هزار خانه. کشور شیلی با این پروژه‌ها برآن است تا بتواند 474 هزار تن متریک از انتشارات CO2 نیروگاه‌های زغال سنگ سوز خود را بکاهد.

کنیا کشور تئاتر و موسیقی و ژئوترمال

پتانسیل بسیار زیاد کنیا در تولید انرژی ژئوترمال هنوز ناشکفته مانده است. این اقتصاد رو به رشد شرق آفریقا، می‌خواهد یک رهبر منطقه‌ای در انرژی‌های پاک باشد و برق ژئوترمال در این رهبری جایگاه خاصی خواهد داشت.

کنیا در سال 2016 تلاش‌های فراوانی برای جذب منابع مالی و سرمایه‌گذاری‌ها در زمینه‌ انرژی‌های پاک داشته است. ژاپن یکی از کشورهای مشتاق در زمینه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک کنیا است.

بزرگ‌ترین پروژه ژئوترمال این کشور،‌ هزار مگاوات ظرفیت خواهد داشت. این کشور قصد دارد تا سال 2021، ‌721مگاوات برق از انرژی ژئوترمال و باد تولید کند و سرمایه لازم برای این کار را نیز 7.8 میلیارد دلار در نظر گرفته است. انرژی خورشیدی نیز در این میان در برنامه‌ریزی‌های این کشور جایگاه ویژه‌ای داشته است.

هند سومین بازار انرژی خورشیدی

یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی جهان در جنوب هند ساخته شده است. این نیروگاه ظرفیتی معادل 648 مگاوات دارد و از 2.5 میلیون سلول فتوولتائیک در منطقه‌ای به وسعت 10 کیلومتر مربع تشکیل شده است. این نیروگاه ظرف 8 ماه ساخته شده است و مبلغی برابر 662 میلیون دلار برای ساخت آن صرف شده است.

دولت هند اهدافی را برای خود در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تعریف کرده است. هند می‌خواهد تا سال 2022 به تولید 20 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر دست یابد. با ساخت این نیروگاه، هند توانست بعد از چین و ایالات متحده به سومین بازار بزرگ انرژی خورشیدی در سال 2017 تبدیل شود.

مراکش و شهرت جدیدش

شهرت مراکش بیشتر به واسطه فیلم‌های سینمایی است که در این کشور و بخصوص شهر ورزازات تولید می‌شود. اما اکنون این شهر شهرت دیگری هم به هم زده است و توانسته است جایگاه ساخت یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی دنیا باشد.

فاز اول این نیروگاه به مساحت 450 هکتار و توان تولید 160 مگاوات برق خورشیدی را دارد. این نیروگاه قادر است تا سه ساعت بعد از غروب خورشید هم برق تولید کند.

توان تولید فاز دوم آن 200 مگاوات است و تا هشت ساعت بعد از غروب آفتاب برق تولید می‌کند. تکمیل هر یک از فازهای این نیروگاه حدود دو هزار شغل ایجاد می‌کند.

اتحادیه اروپا

منابع انرژی‌های تجدیدپذیر، نزدیک به 9 دهم تولید برق جدید اتحادیه اروپا را در سال گذشته به خود اختصاص داد. این خود نشانه بارزی از عزم این قاره برای کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی است.

از 24.5 گیگاوات ظرفیت جدید ساخته شده در سال 2016 در اتحادیه اروپا، 21.1 گیگاوات، یعنی معادل 86 درصد، از انرژی بادی، خورشیدی، ‌بیومس و هیدرو بود. برای نخستین بار مزارع بادی بیش از نیمی از ظرفیت‌های نصب شده را از آن خود کرده بود و توانست دومین ظرفیت برقی اروپا بعد از گاز باشد.

کشورهای حاشیه خلیج فارس هم از قافله انرژی‌های تجدیدپذیر عقب نمانده‌‌اند و شیخ نشین کوچک امارات متحده عربی قرار است تا سال 2020 میلادی هزار مگاوات برق از این انرژی‌ها تولید نمایند و تا سال 2030 این ظرفیت را به 5 برابر برساند.

ریزه میزه خلیج فارس

در دبی نیروگاه خورشیدی متمرکز این شهر که یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی دنیا خواهد بود در برگیرنده پنج نیروگاه بزرگ است و تا سال 2030 پنج هزار مگاوات برق تولید کرده و 25 درصد برق مصرفی امارات را تامین خواهد کرد.

لازم به یادآوری است که نیروگاه خورشیدی بزرگ کالیفرنیا در حال حاضر 392 مگاوات برق تولید می‌کند.    

جایگاه ایران

در بهمن ماه سال 1395، ‌نیروگاه خورشیدی هفت مگاواتی خلیج فارس همدان که اولین و بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور است با حضور وزیر نیرو به بهر‌برداری رسید. مساحت این نیروگاه 10 هکتار است.

نیروگاه هفت مگاواتی امیرکبیر نیز در زمینی به مساحت 10 هکتار به طور همزمان افتتاح شد. نیروگاه هفت مگاواتی خلیج فارس با سرمایه گذاری خارجی طراحی و با هزینه هشت میلیون یورویی احداث شده است.   

در اسفند ماه 95 نیز طرح توسعه نیروگاه بادی کهک شهرستان تاکستان استان قزوین به بهره‌برداری رسید که با افتتاح این طرح ظرفیت این نیروگاه از 20 مگاوات به 55 مگاوات خواهد رسید.

رضا انجمن شعاع، معاون پارلمانی وزیر نیرو گفته است قرار است در طول برنامه ششم توسعه حداقل 5 هزار مگاوات انرژی الکتریکی کشور از انرژی‌های تجدیدپذیر به دست آید.

برای توسعه این مقدار انرژی تجدیدپذیر البته زیرساخت‌هایی لازم است که به نظر نمی‌رسد در ایران در حال حاضر این زیرساخت‌ها حاضر باشند. از سویی طبق آنچه که در توافق پاریس به آن اشاره شده است ایران متعهد شده است تا سال 2030 میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را چهار درصد کاهش دهد.

ایران همیشه جزو 10 کشور آلوده کننده دنیا بوده است و دلیل آن‌ اتکا بیش از حد کشور به استفاده از سوخت‌های فسیلی است. به نظر می‌رسد ایران راه درازی برای عقب نماندن از قافله همیشه رو به پیشرفت انرژی‌های تجدیدپذیر دارد که جز با همت و توجه مسوولان و برنامه‌ریزان و تخصیص اعتبارات مورد نیاز،‌ دست‌یابی به اهداف جهانی دور از انتظار خواهد بود.