بازار نفت در انتظار تمدید توافق
بسیاری از کارشناسان و شرکت‌های بزرگ نفتی تمدید توافق اوپک را پیش بینی کرده‌اند؛ چرا که معتقدند تولیدکنندگان نفت پاداش کاهش تولید را مشاهده کرده و توانستهاند کف قیمتی برای بازار نفت ایجاد کنند.
نسیم خانه‌زرین، خبرنگار حوزه نفت «انرژی امروز»
به گزارش خبرنگار نفت «انرژی امروز» تصمیم ۳۰ نوامبر سال گذشته اوپک در خصوص کاهش تولیدات، به سیاست ۲ ساله این سازمان خاتمه داد که به اعضا امکان می‌داد برای افزایش فروش، هر اندازه که مایل هستند نفت تولید کنند. سیاست پیشین این سازمان، به افزایش نفت مازاد در بازار و کاهش بهای طلای سیاه منجر شد؛ اما اکنون طبق شواهد موجود و نظر بسیاری از کارشناسان و شرکت‌های بزرگ نفتی به نظر می‌رسد توافق اخیر اوپک و پایبندی اعضای آن در حفظ تعادل و ثبات نسبی بازار کارساز بوده است.
به گزارش رویترز، درحالیکه میزان ذخایر نفتی جهان در خشکی و بر روی دریا در حال کاهش یافتن است، و طبق گزارش بانک نوردیک اس ای بی طی ۴ هفته گذشته، کاهش ۴۲ میلیون بشکه‌ای داشته است، می‌توان گفت تلاش‌های اوپک برای کاهش مازاد عرضه و نفت خام و فرآورده‌های نفتی به آرامی در حال به ثمر نشستن است.
ریچارد مالینسون، تحلیلگر موسسه انرژی اسپکتس در این باره گفته است: «در طی سه ماهه نخست سال جاری، میزان ذخایر نفت خام بسیار کمتر از سه ماهه نخست سال گذشته افزایش داشته، و این در حالی است که عملیات تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌های جهان امسال بسیار گسترده‌تر بوده است.»
موافقان و مخالفان اوپک
اگرچه توافق اوپک بر ثبات بازار تولید و عرضه نفت اثر مثبتی داشته و بسیاری از وزرای کشورها بر اثربخشی آن بر بازار جهانی نفت اذعان داشته‌اند اما طی این مدت این توافق موافقان و مخالفان متعددی داشته است، و کشورهایی همچون روسیه، کویت، عراق، مالزی، ایران و… به تعهدات خود پایبند بوده‌اند؛ اگرچه در این میان عربستان گاهی از موضع مخالف برآمده است.
مسکو در اجرای توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش تولید، تاکنون عرضه نفت خود را ١٨۵ هزار بشکه در روز کاهش داده است و با تمدید توافق روسیه وعده کاهش تولید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای خود در روز را داده است.
وزیر انرژی روسیه تمدید توافق اوپک را محتمل اما مشروط دانسته و گفته است: تولید کنندگان نفت نیازمند ارزیابی بازار در ماه مارس، آوریل و می هستند تا بتوانند درمورد تمدید یا عدم تمدید توافق کاهش تولید نفت تصمیم بگیرند؛ بنابراین صحبت کردن در مورد تمدید توافق کاهش تولید در حال حاضر زود است.
عمان نیز اعلام کرده است که کشورش تابع هر قراردادی مانند توافق تمدید کاهش تولید است و با این حال به کار ساخت ظرفیت تولید و گسترش ذخایر خود ادامه می‌دهد تا برای بازگرداندن تولید نفت و میعانات گازی به سطحی بیش از یک میلیون بشکه در روز در کوتاه مدت در موقعیت قوی قرار داشته باشد.
عراق و آنگولا از اعضای اوپک نیز، تمایل به تمدید توافق کاهش تولید این سازمان برای نیمه دوم سال ۲۰۱۷ دارند، زیرا به گفته آنان علایم ثبات در بازار دیده می‌شود.
جبار علی اللعیبی، وزیر نفت عراق، نیز اعلام کرد مهمترین عامل تعیین کننده برای تمدید توافق اوپک، شرایط بازار نفت است؛ اگرچه همه کشورهای عضو از جمله عراق می‌‌کوشند تا پایبند به این توافق باشند؛ شاید ما به این تمدید توافق احتیاج داشته باشیم.
المرزوق، وزیر نفت کویت به‌عنوان رئیس کمیته ویژه رأی مثبت خود به تمدید توافق را مشروط به حمایت همه جانبه همه کشورها دانسته و اعلام کرد: «هرکشوری آزاد است که بگوید از تمدید توافق حمایت می‌کند یا نه. درصورتی‌که همه از تمدید توافق حمایت نکنند، ما نمی‌توانیم توافق را تمدید کنیم.»
قزاقستان نیز به‌عنوان کشور غیرعضو اوپک، درحالیکه در جریان طرح فریز تولید برای کاهش روزانه ۲۰۰ هزار بشکه نفت در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ تعهد داده بود؛ تولیدات ماه گذشته خود را افزایش داد.
وزیر نفت کشورمان نیز در این باره اظهار کرد: این توافق بستگی به این دارد که تعهدات مراعات شود اکنون برخی کشورها در کل مراعات نمی‌کنند، اوپکی‌ها متعهد بودند و غیر اوپکی‌ها نیز همکاری خوبی داشته‌اند؛ گرچه به تمام تعهدش عمل نکرده‌اند؛ مراعات شرط ادامه این روند است.
محمد علی خطیبی در این باره به «انرژی امروز» گفت: احتمال بسیاری وجود دارد که اگر پیشنهاد تمدید توافق در نشست آینده مطرح شود، با آن موافقت شود و شش ماه دیگر نیز این توافق تمدید شود.
او دخالت عوامل سیاسی و برخورد غیرکارشناسانه را مانع تمدید توافق دانست و اظهار کرد: این توافق به نفع همه کشورهای تولید کننده نفت است و آنها تحت تأثیر یک بازار متعادل خواهند توانست نفت خود را با قیمت بیشتری به فروش برسانند.
با این حال بسیاری از وزرای اوپک و همچنین معامله‌گران بازار نفت نسبت به تمدید توافق خوش‌بین هستند.
ساز مخالف عربستان در مقابل توافق اوپک
چندی پیش نخستین نشانه‌های تلاش برای افزایش سهم بازار از سوی برترین تولید کننده اوپک – عربستان سعودی – به گوش رسید، و این کشور به کرات ناخرسندی خود را از اقدامی که بدعت گذارش بود ابراز کرده است.
طی این مدت روسیه، رقیب اصلی عربستان در تلاش است تا سهمی مضاعف در بازار مشتریان اصلی عربستان از جمله چین، هند و ژاپن از آن خود سازند. اکنون بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی بر این باورند که این کشور نفوذ خود در بازارهای بزرگ نفتی را از دست داده است. ورود نفت شیل آمریکا و افزایش سهمش در بازارهای بزرگ از یک سو و تلاش روسیه، ایران و عراق برای افزایش سهم خود در بازارهای آسیایی و اروپایی از سوی دیگر، مبین این حقیقت است.
خالد الفالح وزیر انرژی عربستان پیش از این گفته بود: با توجه به پایبندی کشورها و دورنمای افزایش تقاضا برای نفت، احتمالاً نیازی به تمدید توافق اوپک با کشورهای غیرعضو برای کاهش تولیدات نخواهد بود و بازار نفت تا اواسط امسال به تعادل می‌رسد. او افزود: گمان نمی‌کنیم با توجه به سطح پایبندی اعضا و انتظارات موجود از تقاضا، به تمدید توافق نیاز باشد.
تحولات بازار نفت پس از توافق اوپک
درحالیکه انتظار می‌رفت در پی توافق کشورهای تولیدکننده بر سر کاهش ۱.۸ میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت در اواخر ۲۰۱۶، قیمت‌ها در سال ۲۰۱۷ مسیر افزایشی داشته باشد، اولین سه ماهه این سال با افت قیمت‌ها همراه شد. بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی بلومبرگ، نفت در سه ماه ابتدای ۲۰۱۷ نزدیک به شش درصد افت قیمتی را به ثبت رساند.
پس از آن در هفته دوم و سوم ماه مارس تداوم رشد شدید ذخایر نفتی آمریکا و همچنین روند افزایشی تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی این کشور، قیمت‌ها را در مسیر کاهشی قرار داد و قیمت ۵۰ دلاری ۱۰۰ روزه در بازار نفت شکسته شد. قیمت نفت خام آمریکا به حدود ۴۷ دلار بر بشکه سقوط کرد و نفت برنت نیز به مرز ۵۰ دلار رسید.
طی چند هفته اخیر نیز با توجه به اخباری که مبنی بر احتمال تمدید توافق اوپک و همچنین آماری مبنی بر افزایش مصرف پالایشگاه‌های داخلی آمریکا منتشر شد، توانست قیمت نفت خام آمریکا را مجدداً به بالای ۵۰ دلار برساند، نفت برنت نیز به بیش از ۵۳ دلار بر بشکه رسید.
همچنین در دو هفته گذشته کمیته ویژه اوپک و غیرعضو اوپک در دو روز متوالی نشستی با میزبانی اوپک برگزار کرده بودند. در پایان این نشست، کمیته ویژه در بیانیه‌ای از توافق برای بررسی تمدید توافق در شش ماه دوم سال‌جاری میلادی خبر داد که باعث رشد ۵.۵ درصدی قیمت‌ها شد.
اما توقف تولید دو تولیدکننده نفت در کانادا، در کنار اتفاقات رخ داده در سوریه، از جمله عوامل اثرگذار در تقویت بازار نفت در چند روز اخیر به شمار می‌رود که باید دید در آینده چه اثری از خود به جا خواهد گذاشت.
طبق گزارش پایگاه خبری بلومبرگ، در معاملات بازار جهانی انرژی دیروز هر بشکه نفت برنت دریای شمال ۵۵.۸۸ دلار قیمت‌گذاری شد که نسبت به روز گذشته ۱۰ سنت کاهش داشته است.
پیش‌بینی شرکت‌های بزرگ جهانی از توافق اوپک
معامله‌گران بزرگ نفت چندی پیش در نشست جهانی کالاهای معاملاتی در لوزان سوئیس پیش‌بینی کردند که تولیدکنندگان نفت عضو و غیرعضو اوپک توافق خود برای کاهش تولید را در نیمه دوم سال‌جاری میلادی تمدید کنند.
توربیورن ترنکویست، مدیرعامل شرکت گانور، اعلام کرد که توافق جهانی برای کاهش عرضه نفت خام پایدار میماند، چراکه تولیدکنندگان نفت پاداش کاهش تولید را مشاهده کرده و توانستهاند کف قیمتی برای نفت ایجاد کنند.
راسل هاردی، مدیرعامل شرکت ویتول نیز انتظار دارد توافق یاد شده تمدید شود زیرا روند کاهش سطح ذخیره‌سازی نفت در بازارهای جهانی آهسته بوده است. به باور او تمدید توافق کاهش تولید، بیش از هر چیز به قیمت نفت در زمان برگزاری نشست آینده اوپک در ماه مه بستگی دارد. او میگوید: «با قیمت نفت حدود ۵٠ دلار در هر بشکه، انگیزه زیادی برای ادامه سیاست کاهش تولید وجود دارد، اما در قیمت نفت ۶٠ دلار این‌گونه نخواهد بود.»
اما درحالیکه بیشتر صاحبنظران نسبت به تمدید توافق از سوی اوپک و کشورهای غیرعضو این سازمان خوش‌بین هستند، موسسه گلدمن ساکس بر این باور است که اوپک، سازمانی که برای سال‌های متوالی نقش تعیین‌کننده قیمت نفت را بازی می‌کرد، حال تنها توان تاثیرگذاری بر حجم ذخایر نفتی جهان را دارد و توافق این سازمان تأثیر اساسی بر عوامل بنیادی بازار نخواهد داشت.
این بانک آمریکایی معتقد است جهان نفت به زودی با افزایش عرضه نفت روبرو خواهد شد؛ چراکه سرمایه‌گذاری‌های بی‌سابقه انجام شده طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ کم‌کم در حال نتیجه‌دهی و به بار نشستن است، از این‌رو در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ شاهد بیشترین افزایش در پروژه‌های عظیم تولید نفت در طول تاریخ این صنعت خواهیم بود.
تحلیلگران این موسسه درباره تمدید توافق بر این باورند که اوپک احتمالاً قبل از تصمیم‌گیری درخصوص تمدید توافق کاهش تولید، ریسک از دست دادن سهم خود از بازار در بلند‌مدت را در برابر سود حاصل از برقراری ثبات در بازار خواهد سنجید چراکه در حال حاضر اوپک می‌تواند با استفاده از مزیت قیمت پایین تولید هر بشکه نفت در برابر دیگر تولیدکنندگان، به افزایش سهم خود در بازار دست بزند.
از سویی بسیاری از منابع و سازمان‌های تحقیقاتی اعلام کردند سطح بالای پایبندی اعضای اوپک موجب خواهد شد که بازار نفت زودتر از آنچه برآورد می‌کردند، به تعادل برسد. بر اساس آمارهای مختلف میزان پایبندی اعضای اوپک بر توافق برای کاهش ۱.۲ میلیون بشکه‌ای تولید در دو ماه ابتدایی اجرایی شدن آن بیش از ۹۰ درصد بوده است. کشورهای غیرعضو اوپک نیز که برای کاهش حدود ۵۵۰ هزار بشکه‌ای تولید توافق کرده بودند بیش از ۴۰ درصد به توافق پایبند بوده و همچنین اعلام کردند به تدریج میزان کاهش تولید خود را افزایش خواهند داد.
اگرچه مالینسون تحلیلگر موسسه انرژی اسپکتس گفته است: وزرای کشورهای عضو اوپک در نشست اواخر ماه می خود تصویر کاملی از میزان ذخایر جهانی نفت نخواهند داشت، زیرا تا آن زمان آمارهای مؤسسات معتبر گزارش دهی از جمله آژانس بین المللی انرژی منتشر نخواهد شد.
حال با وجود خبرهایی از کاهش میزان ذخایر نفتی جهان در خشکی و بر روی دریا، و نیز تعادل نسبی بازار جهانی نفت در پی پایبندی اعضا به توافق، می‌توان گفت سیاست کاهش تولید اوپک تاکنون موفقیت آمیز بوده است، اما با وجود پیش بینی بسیاری از تحلیلگران بر تمدید توافق، اکنون باید منتظر بود و دید که در نشست بعدی چه تصمیمی گرفته خواهد شد و آیا وزرای شرکت کننده در نشست به تمدید آن رأی مثبت خواهند داد یا خیر.
