کاهش هزینه بلایای طبیعی: پیشگیری بهتر از درمان

بیمه بلایای طبیعی مدل جدیدی از خودکفایی اقتصادی را عرضه کرده است. در کشورهای آفریقایی، هر یک دلار سرمایه‌گذاری در این راه، 4.40 دلار در هزینه‌های عواقب بعدی یک رویداد غیرمنتظره صرفه‌جویی می‌کند.

به گزارش «انرژی امروز» گاردین در مقاله‌ای با نام « داستان دو خشکسالی: یکی با 260 هزار کشته و دیگری با هیچ» به بررسی نقش بیمه‌های بلایای طبیعی و همکاری کشورهای آسیب‌پذیر از بلایای طبیعی پرداخته و نوشته است: خشکسالی یکی از بلایای طبیعی آرام پیشرونده و قابل پیش‌بینی است. ما می‌دانیم که این اتفاق ممکن است دوباره در آینده رخ دهد و ما می‌دانیم که بسیاری از تاثیرات آن قابل پیشگیری است اگر در زمان مناسب برایش به اندازه کافی پول خرج شده باشد.

نویسنده سپس این سوال را مطرح می‌کند که پس چرا ما منتظر می‌مانیم تا مردم قبل از این‌که منابع مالی رهایی از بلایای طبیعی را تعیین کنیم از خشکسالی بمیرند؟

سازمان ملل درخواست کمک 864 میلیون دلاری برای کمک به پنج میلیون سومالیایی را کرده بود که با قحطی حاصل از خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند.

اما چه اتفاقی می‌افتاد اگر دولت سومالی می‌توانست در برابر چنین حوادثی سیاست‌های بیمه‌ای درپیش می‌گرفت. آ‌ن‌ها می‌‌توانستند قبل از این‌که قحطی زندگی‌ها را تهدید کند و هزینه‌ها افزایش یابد، کاری برای بحران‌های خود انجام دهند.

گاردین می‌نویسد: اما آن‌ها حالا در موقعیتی چون موقعیت شش سال قبل نیستند، در آن زمان قحطی حاصل از خشکسالی 260 هزار نفر سومالیایی را به کام خود کشید.   

گاردین به بررسی خشکسالی‌های مشابه در کشورهای آفریقایی و نقش برنامه‌ریزی قبل از ایجاد بحران می‌پردازد و می‌گوید: در سال 2014، سنگال هم خشکسالی مشابهی را تجربه کرد اما کودکان سنگالی از گرسنگی نمردند.

درواقع به گفته گاردین «از آن‌جایی که سنگال، موریتانی، نیجریه و کنیا شرکت بیمه چندجانبه راه‌اندازی کردند به نام ظرفیت خطر آفریقایی ARC»، از این رو این شرکت که نقش بیمه را برای کشورهای در معرض خطر بازی می‌کند توانست بسیاری از اثرات فحطی را از بین ببرد.

سرمایه‌گذاریی چون ARC بر روی بلایای طبیعی در ده سال گذشته برای حفاظت از جمعیت‌های آسیب‌پذیر و بودجه‌های ملی در برابر رخ‌دادهای آب و هوایی به وجود آمده‌اند و موفق هم بوده‌اند.

 سرمایه‌گذاری بر روی خطر به جای سیستم‌های سنتی، از تکنولوژی‌هایی بهره‌می‌گیرد تا بتواند تلفات و سیستم‌های درمعرض خطر را ارزیابی کنند. تا به امروز، 26 کشور در آفریقا، حوزه کارائیب و آمریکای مرکزی سرمایه‌گذاری بر روی خطر را انجام داده‌اند.

سرمایه‌گذاری بر روی خطر در هر کشوری باتوجه به نوع رخ‌داد بلایای طبیعی در آن کشورها متفاوت است به طور مثال گاردین از کشورهای حوزه کارائیب می‌نویسد و می‌گوید: در مورد کشورهای حوزه کارائیب، ‌سرمایه‌گذاری بر روی خطر تندبادها و زمین‌لرزه‌ها بود و سال گذشته توانسته بیمه‌ای معادل با 30 میلیون دلار خسارت گردباد مَتیو را در کشورهای درگیر با آن بپردازد.

علاوه‌برآن در سال 2015، ARC بیش از 26 میلیون دلار به ساحل عاج بابت خشکسالی در جنوب صحرای آفریقا پرداخت. با این پول، دولت سنگال کمک‌های غذایی را به 750هزار نفر رساند و 87 هزار دامدار علوفه یارانه‌ای برای دام‌های خود دریافت کردند.

از آن‌جایی که این سیستم‌های بیمه‌ای می‌توانند نیازهای ضروری را برطرف کنند، نمی‌توانند جایگزین کمک‌های بین‌المللی در زمینه خشکسالی شوند که مثلا در سومالی انجام شد. اما کمک‌های مالی به خانواده‌ها از طریق این نوع بیمه می‌تواند نیازهای کلی را کاهش دهد.

به نوشته گاردین سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز به دنبال 24.6 میلیون دلار برای کمک‌های اضطراری در بلایای طبیعی سومالی است که دقیقا همان سرمایه‌ای است که ARC به دنبال آن است. هر دلاری که در ARC سرمایه‌گذاری شده است قبل از رخ‌داد بلایای طبیعی 4.40 دلار صرفه‌ اقتصادی دارد.

در سنگال، در خشکسالی 2014 دولت مسولیت خود را در برابر آن انجام داد و بیشتر جمعیت آسیب‌پذیر به خصوص کودکان زیر پنج سال و مادران را تحت پوشش خود درآورد.

گاردین پس از برشمردن مزایای بیمه‌های بلایای طبیعی و خطر، این بیمه را به معنی واکنش سریع در برابر خطر می‌داند و تاکید می‌کند: واکنش سریع در برابر این بلایا به این معنی است ما تصاویر کودکان و احشامی را نخواهیم دید که از گرسنگی می‌میرند. از این رو از نظر گاردین موفقیت بیمه‌های خطری چون ARC باعث شده است که کشورهایی مثل مالاوی، گامبیا، مالی و بورکینوفاسو نیز به آن بپیوندند.

گاردین کمک‌ها را فقط کمک مالی نمی‌داند بلکه کشورها باید به این بیندیشند که به چه نحو می‌توانند کمک‌های خود را گسترش دهند. در سومالی به دلیل وضعیت سیاسی اجتماعی خاص خود نمی‌توان کمک‌ها را به طور موثری گسترش داد. اما دولت سومالی توانسته است کمک‌های خود را از طریق برنامه‌ جهانی غذا گسترش دهد.

در مالاوی هم مورد مشابهی وجود داشت. بعد از این‌که مالاوی از سوی ARC کمکی 8.1 میلیون دلاری دریافت کرد بخشی از این کمک‌ها به صورت مالی و از طریق برنامه جهانی غذا WFP بود.

بیمه خشکسالی هنوز هم در کشورهای آفریقایی به نوعی جدید است و دولت سومالی هنوز هم نتوانسته است حق بیمه خود را پرداخت نماید. اما روشی مقرون به صرفه برای سازمان‌های خیریه سومالیایی است تا به‌جای این‌که بعد از رخ‌داد یک خشکسالی کمک‌های مالی برای افراد پرداخت کنند، 3 میلیون دلار از حق بیمه ARC را پوشش دهند.

گاردین بیمه خطر را روشی هدفمند، موثر و پایدار برای واکنش در برابر تغییرات اقلیم یا بلایای طبیعی می‌داند که می‌تواند کمک‌های بشردوستانه بی‌مطالعه و آنی را کاهش دهد. به نوشته این روزنامه، این کمک‌های آنی و دقیقه‌ای در دنیا بالغ بر 25 میلیارد دلار می‌شود. اما با این حال این کمک‌ها اصلا پایدار نیستند.

در این صورت به جای این کمک‌های ناپایدار، بیمه خطر به کشورها کمک می‌کند تا برنامه‌ای برای کمک‌های خود داشته باشند. سومالی با بیمه خطری که داشت توانست به جای این‌که ماه‌ها منتظر کمک‌های بین‌المللی باشد، میلیون‌ها دلار کمک فوری برای مقابله با قحطی دریافت کند.

این کمک‌های مالی 60 درصد احشام کشور را از تلف شدن نجات داد.

کشورهای آفریقایی در مقابل بلایای طبیعی حاصل از بدی آب و هوا می‌توانند با در کنار هم بودن در سیکل قحطی، خسارت و مرگ وقفه ایجاد نمایند.

از این رو هم جان مردم خود را نجات دهند و هم مدل جدیدی برای خودکفایی اقتصادی خود تعریف نمایند.

به گزارش «انرژی امروز» هر چند مقاله گاردین بر خشکسالی در کشورهای آفریقایی متمرکز است اما مدل ارائه شده برای هر سرزمینی قابل گسترش است.

همانطور که در این مقاله آمده است کشورهای حوضه کارائیب به دنبال راه‌اندازی چنین بیمه‌هایی برای بلایایی چون گردبادها و زلزله‌ها هستند.

ایران کشوری است که هم با خشکسالی، هم با سیل، هم زلزله و هم ریزگردها مواجه است. از این رو گسترش چنین مدل‌هایی برای ایران نیز تا حدی مدل «پیشگیری بهتر از درمان» را به دنبال خواهد داشت.

وقوع سیل در ماه‌های اخر سال 1395 در استان‌های جنوبی کشور مثل بوشهر، سیستان و بلوچستان و هرمزگان و در فروردین امسال در آذربایجان و به فاصله چند روز قبل از سیل آذربایجان، زلزله در مشهد، و مسله همیشگی ریزگردها همگی بر این نکته تاکید دارد که ایران سرزمینی است با رخ‌دادهای طبیعی فراوان.

بنابراین برنامه‌ریزی جمعی و منطقه‌ای و ایجاد چنین سرمایه‌گذاری‌هایی با مشارکت همسایگان ایران می‌تواند کمک موثری در حل بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی در کشورهای منطقه داشته باشد.