دو راهی تردید در بازار نفت
سمیه مقدم در شماره امروز روزنامه اعتماد یادداشتی درباره توافق کاهش تولید نفت نوشت، که در ادامه می آید:
تعهد ایران برای کاهش سطح تولید میتواند با کاهش سرمایهگذاریهای نفتی این کشور توام شود و در بلندمدت موجب شود که سرمایهگذاران بازار ایران، به عراق تغییر مسیر دهند؛ همان اتفاقی که در زمان تحریمها افتاد و عربستان آن را تصاحب کرد.
روسیه در روزهای آینده (نوامبر)، موضع خود درباره تمدید احتمالی توافق جهانی برای کاهش تولید نفت، را اعلام خواهد کرد. اظهارات الکساندر نوآک، وزیر انرژی روسیه در حالی نشان از تردید روسیه برای ادامه کاهش سطح تولید پس از مارس ٢٠١٨ است که اخبار حکایت از نقض سهمیه تولید دومین صادرکننده بزرگ اوپک به دلیل بحران افت تولید دارد. موضوعی که میتواند سیاستگذاری سازمان اوپک برای تصمیمگیری درباره مدت زمان تمدید توافق کاهش سطح تولید را با مشکل مواجه کند. بحران افت تولید نفت عراق که به دنبال درگیری میان ارتش و نیروهای کردستان عراق رخ داده است باعث شده تا فعالیت میادین نفتی در استان کرکوک مختل شود و اگرچه هفتههاست که این درگیریها فروکش کرده اما آمار رهگیری نفتکشها از صادرات میادین شمالی عراق در نیمه اول نوامبر نشان میدهد که میزان صادرات عراق ۴٠درصد نسبت به پیش از زمان درگیری کاهش یافته است. با این اوصاف سازمان اوپک در حالی هفته آینده برای ادامه کاهش سطح تولید در سال ٢٠١٨ تصمیمگیری خواهد کرد که عراق سال گذشته پس از چند دهه معافیت، سهمیه تولید پیدا کرده است. بنابراین هرگز با محدودیتها کنار نیامده و خواهان افزایش حداکثری تولید خواهد بود. این مساله محاسبه سازمان اوپک را با چالشی بیش از تولید متغیر نیجریه و لیبی مواجه خواهدساخت. با توجه به رخدادهای اخیر و درگیریهای داخلی در عراق بعید نیست باردیگر این کشور نه تنها خواستار معافیت از کاهش سطح تولید، که خواهان افزایش آن شود. چرا که درگیری دولت فدرال و ایالت خودمختار این کشور، میزان تولید نفت عراق را به میزان ۱۲۰ هزار بشکه در روز کاهش داد که بیشترین کاهش از ماه ژانویه بود. این به معنای آن است که عراق در اکتبر ۴میلیون و ٣۵٠هزار بشکه نفت در روز تولید کرد که برای نخستینبار در سال جاری به زیر سهمیه اوپک رسید.
نفت عراق تنها مجرای تامین منابع مالی دولت عراق است. این مساله در کنار بحرانهای گسترده سیاسی و اقتصادی که عراق سالهاست با آن دست و پنجه نرم میکند، توانسته رای سازمان اوپک را به سمت افزایش سطح تولید عراق درشرایطی که بعید نیست ایران هم مشمول کاهش سطح تولید شود، تغییر داده است. امن شدن کشور عراق با سرنگونی داعش و سرازیر شدن سرمایه شرکتهای بزرگ نفتی در این کشور، نگرانیها برای از دست رفتن مقبولیت ایران برای سرمایهگذارانی که هنوز هم در انتظار و بررسی حضور یا عدم حضور خود در ایران هستند، را تقویت میکند. در این بین امنیت انرژی ایران که سالها فشار تحریم را به دوش کشیده و تنها یک سال است که توانسته میزان تولید نفت خود را به زمان پیش از تحریم برساند و هر روز هم با شایبه تحریمی جدید روبهروست که اجرای پروژههای نفتی این کشور را به تعویق میاندازد، اینبار از طریق کشور همسایه و دوست که سهم عمدهای در بازسازی و تامین امنیت آن دارد؛ ناخواسته مورد تهدید قرار گرفته است. چرا که تعهد ایران برای کاهش سطح تولید میتواند با کاهش سرمایهگذاریهای نفتی این کشور توام شود و در بلندمدت موجب شود که سرمایهگذاران بازار ایران، به عراق تغییر مسیر دهند؛ همان اتفاقی که در زمان تحریمها افتاد و عربستان آن را تصاحب کرد.
عمق نگرانیهایی که میتواند در آینده جامه عمل به خود بگیرد را از اظهارات جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق در کنفرانسی در امارات متحده عربی در سپتامبر سال جاری میتوان به روشنی دریافت. به گفته وی، شرکتهای بینالمللی که در عراق فعالیت دارند، همچنان برنامههایشان برای افزایش ظرفیت تولید را ادامه میدهند و دولت تولید در میادینی که خود اداره میکند را برای عمل به سهمیه تولید اوپک محدود کرده است. بنابراین باید دید که در وضعیت نابسامان منطقه چه سرنوشتی در انتظار بازار نفت به خصوص نفت ایران است.
