کلاف سردرگم تعیین قیمت خوراک پتروشیمی
تعیین تکلیف واحدهای پتروشیمی‌های گازی اگرچه به سرانجام رسید، اما گویا واحدهای پتروشیمی مایع در سرازیری نابودی قرار گرفته‌اند. از دید فعالان مجتمع‌های پتروشیمی‌های مایع، اگر دولت برای صیانت از این واحدها گامی برندارد، روند فنا شدن پتروشیمی‌های مایع که 70 درصد مجموع پتروشیمی‌ها را به خود اختصاص داده است، تندتر خواهد شد. بر حسب گزارش کمیسیون انرژی مجلس در دی ماه امسال، عملکرد مالی شرکت‌های پتروشیمی خوراک مایع نشان می‌دهد با توجه به اینکه بیش از 85 درصد هزینه‌های این شرکت‌ها را خوراک تشکیل می‌دهد، حاشیه سود آنها بین 5 تا 15درصد است که با توجه به سیاست‌های دولت جهت تک‌نرخی کردن ارز همین حاشیه سود نیز در حال کاهش بوده و عملا این شرکت‌ها زیانده خواهند شد.
احمد مهدوی، دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفته که محصولات پتروشیمی‌های مایع سهم نزدیک به 60 درصدی از مجموع محصولات صادراتی پتروشیمی را به خود اختصاص داده‌اند. با این شرایط سوال اینجاست که آیا نرخ خوراک برای واحدهای پتروشیمی مایع با قیمت 95 درصد فوب خلیج فارس نرخی مناسب است؟ مدیران پتروشیمی‌های مایع به دلیل سود 5 تا 15 درصدی از دولت و مجلس خواسته‌اند تا نرخ خوراک برای این واحدها کاهش یابد. این درخواست به‌صورت کتبی از طریق انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی تقدیم دولت و مجلس شده تا نرخ کنونی 5 تا 10 درصد کاهش یابد که این موضوع تاکنون عملیاتی نشده است.
تلاش‌های ما برای مصاحبه با مسئولان پتروشیمی‌های مایع از جمله پتروشیمی زاگرس و بندرامام به دلیل نگرانی از وضعیت نرخ خوراک از سوی وزارت نفت بی‌نتیجه بود. در این‌باره حتی عادل نژادسلیم، مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج فارس که تعداد 10 پتروشیمی مایع را در زیرمجموعه خود دارد، حاضر به طرح مشکلات این واحدها نمی‌شود و تنها می‌گوید: «انتظار داریم براساس قانون منطقی مجلس برای خوراک مایع نیز تمهیداتی از جمله کاهش قیمت نرخ خوراک بیندیشد.» او موارد دیگری را نیز به خبرنگار ما اعلام می‌کند اما انتظار دارد که این مسائل رسانه‌ای نشود.
سیدجواد سلیمانی، مدیرعامل پتروشیمی تبریز می‌گوید: «سیاست‌های این پتروشیمی تابع هلدینگ غدیر است و نمی‌توان درباره مشکلات موجود در این زمینه به راحتی سخن گفت اما بدون شک هر واحد پتروشیمی با مشکلات عدیده‌ای مواجه است که نرخ خوراک آن یکی از این موارد است.»
نبود نقدینگی دولت برای حمایت
درخواست برای کاهش قیمت خوراک پتروشیمی‌های مایع (نفتا) همزمان با نرخ خوراک پتروشیمی‌های گازی تقدیم مجلس شده است، اما در نهایت با اعلام فرمول توسط مجلس برای پتروشیمی، دولت تنها برای واحدهای پتروشیمی گازی تصمیم‌گیری می‌کند. در این باره حمید ستوده‌فر، مدیرعامل سابق پتروشیمی اصفهان که کمتر از یک ماه است مدیریت این پتروشیمی را واگذار کرده است، می‌گوید: «طی جلسات متعدد از وزیر نفت خواستیم که قیمت خوراک پتروشیمی مایع را به 85 یا 90 درصد فوب خلیج فارس کاهش دهد اما وزیر نفت اعلام کرد برای این تخفیف به منابعی نیاز است که در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی این امر شدنی نیست، این در حالی است که 55 تا 60 درصد از محصولات تولید شده در پتروشیمی‌ها با خوراک مایع تولید می‌شود اما سود حاصله از این تولید 5 تا 15 درصد است که عمدتا این سود در بسیاری از واحدهای پتروشیمی زیر 7 درصد است.«
او با بیان اینکه 80 درصد قیمت تمام شده محصولات تولید شده در پتروشیمی‌های مایع را خوراک تشکیل می‌دهد، می‌گوید: «اگر دولت مشکل را حل نکند در آینده نزدیک بسیاری از واحدها EPS منفی خواهند داشت، از این رو باید دولت حمایت‌های خود را از واحدهای پتروشیمی با خوراک مایع داشته باشد، در غیر‌این‌صورت سرمایه عظیمی را از دست خواهیم داد.»
براین اساس با توجه به حاشیه سود نهایت 15 درصدی در واحدهای پتروشیمی مایع دلیل علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی برای واحدهای پتروشیمی گازی کاملا منطقی و بجاست. ستوده‌فر، مدیرعامل سابق پتروشیمی اصفهان در این باره می‌گوید: «معتقدم حداقل تا 20 سال آینده باید از سرمایه‌های موجود در پتروشیمی واحدهای نفتا صیانت کرد و دولت باید کمک کند حتی اگر سرمایه‌گذاری جدیدی هم در این بخش صورت نگیرد، اما یادمان باشد که در حال حاضر بیش از 60 درصد صادرات محصولات پتروشیمی از این محل است. بدون شک سود حاصله از واحدهای پتروشیمی گاز بالاست اما باید تلاش شود تا مانع مرگ کنونی پتروشیمی‌های نفتا شد هر چند که این واحدها محکوم به فنا باشند.»
ستوده‌فر بر این باور است که دولت به دلیل کمبود منابع نقدینگی نمی‌تواند مانع از نابودی پتروشیمی‌های مایع شود و البته دوران پساتحریم ما را امیدوار کرده است که با تقویت اقتصاد کشور، مرگ این واحدها به تعویق بیفتد.
صیانت دولت از پتروشیمی‌های مایع
با توجه به پیگیری موضوع نرخ خوراک برای واحدهای پتروشیمی‌های مایع توسط انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی، احمد مهدوی دبیرکل این انجمن از روند مذاکرات و مشکلات این واحدها سخن می‌گوید. وی با اشاره به اینکه در حال حاضر پتروشیمی‌هایی که با خوراک مایع (نفتا) فعال هستند، از حاشیه سود بسیار کمی برخوردارند، می‌گوید: «بیشترین نیاز واحدهای صنعتی تکمیلی و پایین دستی پتروشیمی که تبدیل به کالای نهایی می‌شود، توسط مجتمع‌های پتروشیمی مایع تامین می‌شود اما متاسفانه پتروشیمی‌های مایع در شرایط مناسبی قرار ندارند.«
او با بیان اینکه مسائل و مشکلات مرتبط با واحدهای پتروشیمی را به مجلس انتقال دادیم، می‌افزاید: «مجلس برای حل این موارد، قانونی برای خوراک پتروشیمی‌ها در اسفندماه سال گذشته ابلاغ کرد که در آن فرمولی برای خوراک واحدهای پتروشیمی مایع و گاز تعریف شده بود اما این فرمول تنها برای واحدهای گازی لحاظ شد و کمترین توجهی به واحدهای نفتا شد. این در حالی‌است که معاون اداره قوانین مجلس اعلام کرده است که برای واحدهای پتروشیمی مایع (نفتا) نیز فرمول تعریف شده تا براساس آن خوراک پتروشیمی‌های مایع و گاز تعیین تکلیف شود اما تفسیر دولت از این قانون درست نیست و آن را نمی‌پذیرد و تنها برای واحدهای گازی این فرمول را پذیرفته است.»
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با ابراز خرسندی نسبت به تعیین‌تکلیف خوراک پتروشیمی‌های گازی، می‌گوید: «سود واحدهای پتروشیمی نفتا بسیار پایین است. معتقدم باید از این پتروشیمی‌ها صیانت شود، شاید سیاست وزارت نفت عدم توسعه مجتمع پتروشیمی با خوراک مایع باشد که این سیاست قابل پذیرش است، اما معتقدم باید از پتروشیمی مایع که سهم 70درصدی از مجموع پتروشیمی‌های کنونی را دارد، صیانت شود تا شرایطی فراهم شود که محصولات آنها قابل رقابت در دنیا باشد.»
براساس اعلام این فعال بخش خصوصی در صورت اعمال فرمول مجلس، قیمت برای خوراک پتروشیمی‌های مایع حدود 85 درصد فوب خلیج‌فارس خواهد شد، البته فعالان در این بخش از صنعت پتروشیمی به قیمت 90 درصد فوب خلیج‌فارس نیز رضایت دارند اما دولت این را نمی‌پذیرد این در حالی‌است که هم‌اکنون «سابیک» عربستان رقیب اصلی ایران در منطقه، نرخ خوراک مایع خود را با 30 درصد تخفیف عرضه می‌کند.
