منتظر بارشهای بیشتر باشیم
بارشهای بیسابقه برف در امریکا و بارانهای غیرمنتظره در ایران وعده وقوع «النینو» را تحقق بخشید. «النینو»یی که از چند ماه گذشته خبر از وقوعش، جهان را به انتظار تحولات آب و هوایی گذاشته بود به عنوان قدرتمندترین چرخه آب و هوایی تاثیرات عظیمی بر آب و هوا در سراسر جهان از جمله ایران خواهد داشت.
گرد و غبار نامنظم، بارندگی و تغییرات دمایی شدید از جمله تاثیرات پدیده «النینو» خواهد بود. براساس پیشبینی مرکز پیشبینی آب و هوای امریکا «النینو» سال جاری قویتر از همیشه خواهد بود و تاثیرات عظیمی بر شرایط دمایی زمستان امسال در سراسر جهان خواهد گذاشت. همچنین این پدیده علاوه بر تغییرات در شرایط آب و هوایی، افزایش بارندگی در 15 سال آینده را نیز به همراه دارد.
رویداد «النینو» (فاز گرم «انسو») یکی از مهمترین و شاخصترین رویدادهایی است که منجر به ظهور ناهنجاریهای بزرگ آب و هوایی در بسیاری از نقاط جهان میشود. بر اساس اعلام سازمانهای بینالمللی (هواشناسی جهانی و ناسا) سال 2015 میلادی سال شروع وقوع پدیده «انسو» با قدرتی بیشتر از سالهای گذشته خواهد بود.
به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس به طور کلی انتظار میرود که پدیده «النینو» تاثیر عمدهای بر میزان بارندگی کشورهای منطقه خاورمیانه داشته باشد و باعث سیلهای بزرگی در کشورهای مختلف از جمله ایران شود. برای زمستان امسال به ویژه نیمه دوم نیز دمای هوا تا 1.5 درجه بیش از نرمال پیشبینی شده است. «النینو» خود فاز گرم پدیده آب و هوایی بزرگتری به نام «انسو» است که تاثیرات مختلفی بر اقلیم جهانی دارد.
پدیده جهانی «انسو»
پدیده «انسو» با 2 فاز گرم (النینو) و سرد (لانینا) باعث سرد و گرم شدن آب سطح دریاها در اقیانوس آرام میشود و آثار اقلیمی جهانی دارد. این پدیده با مقیاس زمانی 2 تا 7 ساله بر اقلیم جهان اثر میگذارد. در سالهای وقوع «النینو» پتانسیل بارش و سیلاب در پرو، السالوادور و جنوب غرب امریکا افزایش مییابد ولی از طرفی کشورهای واقع در آسیای شرقی، کوبا، هند و افریقای جنوبی با خشکسالی مواجه میشوند.
از 1877 میلادی تاکنون 30 «النینو» در اقیانوس آرام به وقوع پیوسته است. آثار پدیده «لانینا» تقریبا برعکس «النینو» است. در مدت زمان مشخص شده 24 «لانینا» مشاهده شده است. پدیده «النینو» از 1726 میلادی ثبت شده و معمولا دوره آن یک سال طول میکشد. هیچیک از 2 دورهای که این پدیده بروز میکند کاملا مشابه هم نبوده است.
اثر پدیده «انسو» بر آب و هوای جهانی هنگامی کاملا محسوس است که این پدیده در فاز مرزی خود قرار داشته باشد. بعضی از آثار «انسو» در فاصله زمانی کوتاهی از وقوع آن در محل اصلی (اقیانوس آرام) در نقاط دیگر مشاهده میشود و سایر آثار آن، مدتی بعد از وقوع در دیگر نقاط جهان به چشم میخورد. شواهد آماری نشان میدهند که «انسو» حداکثر عامل 50 درصدتغییرات سالانه بارش امریکای جنوبی و شرقی است، ولی خشکسالیهای شدید سیلابها و طوفانها رابطه دوری با «انسو» دارند.
هنگام وقوع «انسو» هرجای جهان ممکن است دچار خشکسالی شود اما محققان خشکسالیهای شدید را در استرالیا، هند، اندونزی، فیلیپین، برزیل، بخشهایی از شرق و جنوب افریقا، جزایر حوضه آرام غربی، امریکای مرکزی و بخشهای مختلف ایالات متحده گزارش کردهاند که شدت و زمان وقوع این خشکسالیها نیز متفاوت است.
اثر «انسو» بر ایران
در 2 روز گذشته رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور از افزایش 25درصدی بارش در 4 ماه اخیر نسبت به شرایط بلندمدت در کشور خبر داد. از طرف دیگر مدیرکل پیشبینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با اشاره به تداوم فعالیت سامانه بارشی کشور، گفت: بارشها روز دوشنبه در شمال بوشهر، غرب فارس، شرق خوزستان، شمال خراسان رضوی، اردبیل و گیلان شدت خواهد داشت.
هرچه شدت «انسو» بیشتر باشد، وسعت و منطقه اثر آن نیز افزایش مییابد. کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیاییاش نسبت به مناطقی مانند جنوب شرقی آسیا کمتر از پدیده «انسو» متاثر میشود. تحقیقات زیادی در داخل کشور صورت گرفته که بعضی اثر «انسو» بر میزان بارش و دمای کل کشور و بعضی دیگر این اثر را به صورت محلی در کشور مورد بررسی قرار دادهاند.
مهمترین موردی که تقریبا تمام تحقیقات انجام شده در داخل کشور بر آن اتفاق نظر دارند این نکته است که «النینو» باعث افزایش بارشها در کشور و «لانینا» باعث کاهش بارشها در کشور میشود. افزایش و کاهش یاد شده عمدتا در فصل پاییز در کشور اتفاق میافتد. با بررسی نتایج این نکته عیان میشود که درمورد اثر پدیده «انسو» بر دمای کشور، عدم قطعیتهای بیشتری نسبت به میزان بارش وجود دارد. بر این اساس میتوان انتظار داشت که بارشهای بیشتری در کشور در فصل سرد نسبت به سالهای قبل به وقوع بپیوندد.
