مصائب زیست محیطی پس از زلزله
شینا انصاری، مدیرکل دفترپایش فراگیر سازمان محیطزیست، در یادداشتی نوشت: آنچه طی هفته گذشته از رخداد زلزله ویرانگر در کرمانشاه مطرح بود؛ عمدتا ضایعات و لطمات انسانی و معضلات اقتصادی و اجتماعی موضوع را در بر میگرفت و به مخاطرات محیطزیستی پس از وقوع زمین لرزه، آنگونه که ضرورت داشت، پرداخته نشد. بالطبع عوارض انسانی این رخداد بیش از هرچیز حائز اهمیت است، لذا این نوشتار درپی آن نیست که به تشریح تأثیرات مخرب زلزله بر موجودات زنده،بهخصوص جانداران آسیبپذیر اکوسیستمهای آبی – که در زمان وقوع زلزله هیچگونه راه فراری ندارند و مرگ سرنوشت محتوم آنان است – بپردازد، هرچند که در جای خود این موضوع بهعنوان یکی از تبعات اکولوژیک زلزله جای بحث دارد.
وی در این یادداشت که در روزنامه «جامعه فردا» منتشر شد؛ افزود: بیشک میتوان یکی از مهمترین اثرات زلزله را تشدید آلودگیهای زیستمحیطی همچون افزایش آلایندههای آبهای سطحی و زیرزمینی، دفع غیراصولی پسماندهای ویژه صنعتی، آلودگی ناشی از زبالههای عفونی (بهخصوص در زمان مدیریت بحران) و مهمتر از همه خطرات بالقوه نخالههای ساختمانی که بهطور قطع واجد پسماندهای خطرناک هستند برشمرد.
وی افزود: متأسفانه محدودیت زمانی پس از رخداد زمین لرزه ایجاب میکند که با کمترین اتلاف زمانی، عملیات آواربرداری انجام گیرد و دپوی آوارها و نخالهها که میتوانند حاوی انواع و اقسام آلایندههای خطرناک نظیر فلزات سنگین، ترکیبات آلی پایدار سمی و سرطانزا باشند از یکسو و مواجهه محتمل مردم در سکونتگاههای جایگزین با این آلایندهها از سوی دیگر، بر پیچیدگی و صعوبت امر میافزاید. هرچند در منطقه تحتتأثیر زمین لرزه اخیر، صنایع شیمیایی و نواحی متمرکز صنعتی به آن شکل که در برخی استانها نظیر بوشهر و خوزستان شاهد هستیم وجود نداشت، لیکن شدت زلزله به حدی بود که میبایست از انتشار آلایندههای صنعتی در صنایع پراکنده بهویژه اثرات آنها بر منابع آب و خاک نگران شد.
انصاری ادامه داد: ارزیابی سریع مخاطرات زیستمحیطی این واقعه توسط کارشناسان و متخصصین ذیربط با هدایت استانداری و اداره کل حفاظت محیطزیست استان همراه با تبیین مشکلات اولویت دار زیستمحیطی مثل جانمایی مناسب مکانهای دپوی پسماند و نخاله در شهرستانها و روستاهای متأثر و مدیریت مؤثر دفع پسماندها به تفکیک پسماندهای قابل بازیافت و تَر در مکانهای اسکان موقت زلزلهزدگان و همچنین پسماندهای دارویی و عفونی مراکز درمانی، پایش ضربتی صنایع آلاینده و واحدهای بالقوه آلودهکننده در منطقه، بررسی آلودگی رودخانهها و منابع آب شرب مناطق زلزله زده (با همکاری متولیان بهداشت)، و پایش ذرات معلق هوای محیط (و آزبست) میبایست مبنای اقدامات ضربالاجلی برای کاهش و کنترل عواقب و پیامدهای محیطزیستی و بهداشتی آتی در منطقه باشد.
مدیرکل دفترپایش فراگیر سازمان محیطزیست تصریح کرد: با علم به زلزلهخیز بودن کشورعزیزمان و تأثیرات محرز تغییر اقلیم و خشکسالی در افزایش ریسک بلایای طبیعی درکشور، ضرورت دارد پیش از هرگونه رخداد فاجعه باری، با سیاستهای مدون و پیشگیرانه، مناطق خطرپذیر از حیث آلایندهها در استانها شناسایی شوند تا در هنگام مواجهه با حوادث غیرمترقبه، آسیبهای محیطزیستی در محیطهای انسانی و طبیعی به حداقل ممکن برسد.
