ابتکار: هورالعظیم دیگر خشک نیست

در دوازدهمین جلسه علنی مجلس دهم که امروز با حضور 246 نماینده و به ریاست علی لاریجانی آغاز شد و  معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با حضور در این جلسه گزارشی درباره ریزگردها، آلودگی هوا، مشکلات زیست‌محیطی و اقتصاد مقاومتی به نمایندگان ارائه کرد.

درخواست تصویب سریع لوایح زیست‌محیطی

چندین لایحه مهم زیست‌محیطی در مجلس نهم ماند و تصویب نشد، از مجلس دهم درخواست می‌کنم برای داشتن محیط زیست سالم هرچه سریع‌تر به این لوایح زیست‌محیطی رسیدگی و آنها را به تصویب برساند. هفته گذشته دولت مصوبه‌ای را تصویب کرد که تمام ابعاد مسئله گرد و غبار در آن دیده شده است. این نشان می‌دهد که اراده برای رفع این معضل بسیار جدی است. این سازمان از مجلس درخواست می‌کند که لایحه هوای پاک را درکنار لوایح دیگر از جمله لایحه حفاظت از دریاچه‌ها و تالاب‌های ایران که در مجلس نهم نهایی شد اما متاسفانه به تصویب نرسید، در دستور کار قرارداده و آن را به تصویب برساند.  یکی دیگر از لوایح مسکوت مانده در مجلس نهم لایحه حفاظت از خاک بود که این لایحه نیز به دلیل اینکه خاک کشور در حال فرسایش بادی و آبی و آلودگی‌ها و از دست رفتن است، بسیار مهم و دارای اهمیت است.

مشکل بودجه داریم

بودجه ما بسیار ناچیز است. متاسفانه 17 درصد بودجه عمومی کشور، بودجه محیط زیست است که تازه اگر اختصاص یابد. باتوجه به گسترة عظیم مسائلی که داریم بودجه ما بسیار ناچیز است که امیدواریم مجلس به ما کمک کند.

عرضه بنزین یورو 4

بنزن یک عامل 100درصد سرطان‌زاست. بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی بنزن یک کارسینوژن گرید A است و این وضعیت بنزن در شهر تهران بوده است و شهرهای دیگر ما نیز وضعیت بهتری نداشته‌اند. میزان بنزن در شهر تهران به شدت کاهش یافته و این روند کاهنده ادامه دارد و ما هم نظارت کافی و دقیقی داریم. این گام بسیار بزرگی بود که وزارت نفت برداشت و اکنون در تمام جایگاه‌های شهرهای بزرگ کشور، بنزین یورو 4 عرضه می‌شود و از 2 روز گذشته در آبادان نیز توزیع بنزین یورو 4 آغاز شده و این اقدام بسیار تاثیرگذاری در کاهش بنزن بوده است.

50 روز به تعداد روزهای سالم تهران اضافه شده

تقریبا 50 روز به تعداد روزهای سالم هوای تهران اضافه شده است. البته هنوز باید کارهای زیادی باید انجام دهیم. درمورد اصفهان تعداد روزهای سالم و پاک بین امسال و 1392 سه برابر شده است. یکی از دلایل مهم آن اقدامات دولت در حذف مازوت بوده است. نیروگاه‌های ما در سال 92 تقریبا بیش از 40 درصد مازوت مصرف می‌کردند اما اکنون حدود 9 درصد بیشتر مازوت مصرف نمی‌کنند. تاکید ما این است که وزارت نفت دیگر مازوت به نیروگاه‌ها ندهد و نیروگاه‌ها بتوانند با گاز طبیعی کار کنند و آلودگی هوای کمتری داشته باشیم.

تبعیت تمام خودروسازهای کشور از استاندارها

علاوه بر این در بحث استانداردسازی خودروی کشور گام‌های مهمی برداشته‌ایم. در 1392 خودروسازها 10 سال در اجرای استانداردهای خوردو عقب بودند که فشارها و پیگیری‌هایی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست دنبال شد و از 1393 خودروسازی کشور استاندارد یورو 4 را به اجرا گذاشت. اکنون تمام خودروسازهای کشور استاندارد یورو 4 را تبعیت می‌کنند.

رعایت نکنند اجازه شماره‌گذاری نمی‌دهیم

سازمان حفاظت محیط زیست سامانه و نظام مستمر نظارت بر خطوط خودروی کشور را دارد اجرا می‌کند و هر جا با استاندارد یورو 4 انطباق نداشته باشد اجازه شماره‌گذاری خودرو را نمی‌دهیم و این کار اخیرا برای تعدادی از خودروها انجام دادیم. به شکل بسیار جدی پیگیر این موضوع هستیم و از مجلس می‌خواهیم از این موضوعات که در ارتباط با سلامت و زندگی میلیون‌ها شهروند ایرانی است از ما حمایت لازم را انجام دهند. در شهرهای دیگر نیز روندهای مشابهی دارد البته این کارها استمرار دارد.

دوبرابر دنیا افزایش دما داشته‌ایم

ایران جزو کشورهایی است که به شدت تحت تغییرات اقلیمی قرار گرفته به این مفهوم که با افزایش دما و کاهش بارندگی و مشکلات ناشی از تغییر اقلیم را داریم مستقیما تجربه می‌کنیم. طی 30 سال گذشته دنیا 85 صدم درجه افزایش دما داشته اما ایران 1.5 درجه سانتیگراد افزایش دما را داشته است. در این ما افزایش دما در بسیاری از شهرهای ما مشاهده می‌شود و موج گرما که خود معضل است.

جزو 10 کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای هستیم

ایران جزو 10 کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است. یعنی ما هم آثار تغییر اقلیم را داریم می‌بینیم و هم خودمان جزو کشورهای تولیدکننده هستیم که در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب درمورد اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی مصرف انرژی باید حتما موضوع تولید گازهای گلخانه‌ای را که شامل بهینه‌سازی مصرف انرژی است در دستور کار کشور قرار دهیم.

80 درصد کشور تحت تاثیر گرد و غبار است

گردوغبار برای کشور ما بحث بسیار مهمی است. درحال حاضر 80 درصد کشور ما کم و بیش تحت تاثیر موضوع گردوغبار است و بسیاری از شهرهای غربی و جنوبی ما دچار مشکلات زیادی در این رابطه هستند و تعداد روزها و شدت آن رو به افزایش بوده است. گرد و غبار 2 منشا داخلی و خارجی دارد که منشا خارجی آن عمدتا عراق است و غرب و شمال غرب و جنوب عراق کانون‌های اصلی آن است. غرب و شمال غرب عراق الان کاملا جزو اراضی متصرفی داعش است و از کنترل دولت عراق خارج است و ناحیه‌ای (بیان ربع الخالی) در جنوب عربستان است که آن هم از کانون‌های گردو غبار است. عراق 8 میلیون هکتار کانون بحرانی گردوغبار دارد و عربستان 11 میلیون هکتار.

نیازمند بسیج عمومی برای مقابله با بیابان‌زایی هستیم

از اول دولت یازدهم ستاد ملی مقابله با گردوغبار شکل گرفت و کار اصلی این ستاد انجام مطالعه در مورد کانون‌های داخلی گردوغبار ایران قرار دارد و الان در 15 استان شناسایی کامل و تدوین کامل برنامه گرو غبار آنها انجام شده و استان‌های دیگر در دست اقدام است. ‌علاوه بر این خیلی از برنامه‌های اجرایی که به عهده سازمان جنگل‌ها و مراتع است در این استان‌ها حدود 40 هزار هکتار که البته خود سازمان جنگل‌ها معتقد است که تا 100 هکتار را هم می‌تواند انجام دهد اما با چه بودجه‌ای و کدام امکانات؟ با این بودجه فعلی مقابله با کانون‌های گردو غبار شاید 30 سال هم یعنی ما 2.8 میلیون هکتار را باید بتوانیم مدیریت کنیم که این نیازمند یک بسیج عمومی برای مقابله با بیابان‌زایی است و اعتباری معادل حداقل هزار میلیارد تومان برای مالچ پاشی و کاشت نهال لازم دارد.

2 سال در عراق درخت کاشتیم اما…

چندین تفاهم‌نامه با عراق داریم. در اسفند 1393 برای اینکه طرح‌های مقابله با گردوغبار داخل عراق را کلید بزنیم در آن کشور درخت کاشتیم اما باوجود همه پیگیری‌ها امکانی برای دولت عراق برای اجرای طرح‌هایش نبود. هفته گذشته وزیر محیط زیست عراق تلفنی اعلام کرد که آمادگی کامل دارند ولی تمام کانون‌های اصلی که طی توفان گردوغبار ماه گذشته غرب کشور ما را به شدت تحت تاثیر قرار داد در نقطه‌ای است که وزیر محیط زیست عراق اعلام کرد در اختیار ما نیست و هر وقت این مشکلات برطرف شد ما برای مالچ‌پاشی آن آمادگی داریم.

هورالعظیم دیگر خشک نیست

پیگیر موضوع هستیم که به عنوان یک مرکز منطقه‌ای در ایران بتوانیم از تمام تجربیات جهانی استفاده کنیم. سال گذشته هم اجلاس بین‌المللی را در اهواز برگزار کردیم که بسیار موثر بود در انتقال تجربیات و توان‌افزایی کشور ما برای مقابله با موضوع گردوغبار که البته سازمان جنگل‌ها و مراتع خیلی در این زمینه تجربیات و توان خوبی دارد. تمام تلاش خود را انجام می‌دهیم و پیگیر مسائل هستیم و اتفاقات خوبی هم افتاده است. به طور مثال در استان خوزستان سال گذشته 8 هزار هکتار سازمان جنگل‌ها کاشت نهال و مالچ‌پاشی داشته است. در خوزستان احیای تالاب هورالعظیم را داشتیم که آبگیری شده و دیگر خشک نیست. این تالاب کانون گردوغبار برای استان خوزستان بود.

برگزاری دوره آموزشی برای محیط‌بانان

یک دوره آموزشی ویژه محیط‌بانان در ماه گذشته در کشور اتریش برگزار شد و محیط‌بانان این سازمان علاوه بر طی کردن دوره‌های تخصصی در ایران، برای حضور در دوره‌های آموزشی بین‌المللی و بهره‌گیری از علوم روز حمایت می‌شوند.

احیای تالاب‌ها و منابع آبی

احیای تالاب‌ها از برنامه‌های اصلی دولت یازدهم است. تالاب اگر زنده باشد، خدمات آن چندین برابر زمین کشاورزی است. می‌گویند تالاب تا 40 برابر یک زمین کشاورزی خدمات تنوع زیستی برای مردمان از آبزی‌پروری تا دامپروری دارد. الان چند مسئله در این مورد داریم که یکی سوءمدیریت در نحوه مدیریت منابع آب بوده، یعنی سدسازی‌های بی‌رویه که بدون ارزیابی‌های زیست‌محیطی سبب خشک شدن تالاب، رودخانه و آب‌های زیرزمینی شده است. همچنین در بخش کشاورزی مصرف بی‌رویه با حداقل بازدهی و  بهره‌وری را داشته‌ایم.

اقدامات آموزشی درمورد آب

احیای دریاچه ارومیه که اقدامات بسیار موثر دولت یازدهم در کنار بارندگی‌های خوبی که اتفاق افتاده باعث شده دریاچه ارومیه امروز تراز آن یک متر بالاتر رود و 5برابر شده است. خیلی‌ها که ناامیدانه می‌گفتند موضوع را رها کنیم الان باور کردند که دریاچه ارومیه احیا شده است.  آموزش کشاورزی و اصلاح کشاورزی برای مردم اطراف این تالاب‌ها داریم. با کشورها و سازمان‌های مختلف برای دریاچه ارومیه انجام همکاری گسترده در سطح بین‌المللی داریم.درمورد تالاب انزلی با هم ژاپن همکاری می‌کنیم. برای هامون سیاست ویژه‌ای که شامل برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی بوده انجام داده‌ایم. متاسفانه یکی از موانع ورود آب به داخل هامون، موانع خودمان بود که با همکاری دولت یازدهم با وزارت کشور و مرزبانی، بخش‌هایی از دایک‌های مرزی که این طرف را جهنم و آن طرف را بهشت کرده بود، برداشته شد که در نوبت‌های مختلف در 2 سال گذشته این اتفاق افتاده و وضعیت هامون نسبت به سال‌های قبل بهتر بود. البته تا بازگشت هامون به شرایط اصلی خود فاصله زیادی داریم .

اول باید حقابه طبیعت رعایت شود

بعد از 10 سال خشکی مطلق احیای تالاب گاوخونی که یکی از کانون‌های گردو غبار شده بود، اتفاق افتاد و بخش‌های زیادی از آن آبگیری شد و جان تازه‌ای گرفت و بعد از سال‌ها وزارت نیرو حقابه زیست‌محیطی تالاب‌ها و رودخانه‌ها و دشت‌های ایران را اعلام کرد. این موضوع را قبلا نادیده گرفته می‌شد و می‌گفتیم آب اول برای شرب، دوم برای کشاورزی و سوم برای صنعت و اگر چیزی باقی ماند برای محیط زیست. امروز همه به این باور رسیده‌ایم که اگر حقابه محیط زیست نباشد، نمی‌تواند طبیعت آب بدهد و نه به آب شرب، نه به آب کشاورزی و نه به آب صنعت می‌رسیم. بنابراین باید اول حقابه طبیعت را رعایت کنیم و بدانیم که رودخانه، تالاب و آب‌های زیرزمینی یک حداقل نیازهایی دارد که اگر آنها را نادیده بگیریم فروچاله‌هایی می‌شود که الان در تهران، کرمان، یزد و میناب شاهد آن هستیم.

میناب تبدیل به فروچاله شده است

2 هفته دیگر به دعوت هزار نفر از شهروندان و تشکل‌های مینابی به میناب می‌روم. سفره آب‌های زیرزمینی میناب به حدی تخلیه شده که تمام میناب در حال تبدیل شدن به فروچاله است. اینها نکات مهم و حیاتی است. محیط زیست را اگر رعایت نکنیم و ارزیابی زیست‌محیطی برای طرح‌های بزرگ نداشته باشیم، نتیجه آن نابودی طبیعت است.

جلوی ساخت 15 سد غیرضروری گرفته شد

‌سوءمدیریت در منابع آب، در بخش مصرف عمدتا در بخش کشاورزی، مشکل خشکسالی و تغییر اقلیم باعث شده ایران جزو کشورهایی باشد که بیشترین تنش آبی را دارد. دولت یازدهم برای اصلاح این موضوع و اصلاح نگرش در بحث مدیریت منابع آب، اقداماتی را انجام داده است. ما فقط با ارزیابی زیست‌محیطی در این دوره جلوی 15 سد غیرضروری را گرفتیم و جاهایی در این کشور بوده که در گذشته آب نبوده اما سد برای عده‌ای نان می‌شده و سدها را ساخته‌اند و امروز آبی وجود ندارد که پشت آن سد برود.

پایش منابع آبی و تاکید بر احیای رودخانه‌ها

‌براحیای رودخانه‌ها تاکید زیادی داشتیم که نمونه آن کشف‌رود در خراسان و اقداماتی بود که برای رودخانه کارون کردیم. پایش منابع آب خیلی جدی بوده است. روی جنگل‌ها کار جدی را آغاز کردیم و اخیرا هم رئیس جمهور دستور داد تا یک کارگروه ویژه تشکیل شود. پیشنهاد ما استراحت جنگل‌های طبیعی هیرکانی کشور است. تمام شاخص‌ها نشان می‌دهد که بهره‌وری بی‌رویه، قاچاق، آتش‌سوزی، زباله و تغییر کاربری دارد جنگل‌های هیرکانی را که یک نوار باریک در شمال کشور است از بین می‌برد.

سمن‌ها دوبرابر شده‌اند

رشد تعداد سمن‌ها تقریبا دوبرابر شده و از حدود 400 سازمان در 1392 به 800 سازمان فعال و علاقه‌مند رسیده است. 14 محدوده را ارزش‌گذاری کردیم که معادل 23 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران ارزش دارد. مناطقی که روز به روز شاهد تخریب و فشار بیشتر روی آنها هستیم.بر روی دیپلماسی محیط زیست نیز در این دوره بسیار کار شد. همکاری‌های بین‌المللی بسیار خوب که 12 معاهده داریم که همه اجرایی و عملیاتی شده است. اسناد زیادی را در رابطه با توسعه پایدار داریم. ارزیابی زیست‌محیطی یک برنامه قوی و موثر شده، برنامه مدیریت سبز در دستگاه‌های دولتی دارد اجرا می‌شود، روی توانمندسازی خیلی کار کردیم که احیای شورای عالی محیط زیست مهم‌ترین آن بوده است.