سه سناریو روی میز مذاکره تولیدکنندگان بزرگ نفت

روزنامه ایران در شماره امروز خود گزارشی درباره نتایج و تصمیمات احتمالی جلسه 30 نوامبر تولید کنندگان عضو و غیر عضو اوپک منتشر کرده است که در ادامه می آید: 

فردا، همزمان با برگزاری اجلاس 173 اوپک، توافق کاهش تولید نفت خام اعضای این سازمان و غیر اوپکی‌ها یک ساله خواهد شد، توافقی که توانست قیمت نفت خام را از کانال 27 دلار به کانال 60 دلار برای هربشکه برساند و دور دوم آن نیز تا ماه مارس 2018 ادامه خواهد داشت. اما آیا اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام و دیگر کشورهای نفتخیز غیر عضو در این سازمان بازهم تصمیم به تمدید این توافق خواهند گرفت؟ این سازمان تا چه زمانی می‌تواند به همکاری کشورهای غیرعضو نظیر روسیه برای کاهش مازاد عرضه نفت خام در بازار و ثبیت بازار امیدوار باشد؟ احیای قیمت نفت چقدر امکان پذیراست؟ آیا سیاست کاهش تولید اوپک با بالا رفتن قیمت نفت خام و اقتصادی شدن تولید نفت غیر متعارف امریکا توجیه‌پذیر است؟

بازار جهانی نفت خام چشم انتظار نتیجه اجلاس 173 اوپک است و هنوز نمی‌توان با قاطعیت نتیجه اجلاس 173 را پیش‌بینی کرد. با این حال روز گذشته احتمال تمدید توافق اوپک و افزایش تولید نفت شیل امریکا، به‌عنوان یک تهدید جدی برای ثبات بازار، موجب کاهش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شد.

سناریوهای احتمالی

پس از آنکه قیمت نفت خام از بشکه‌ای 115 دلار در اواسط سال 2014 روند نزولی در پیش گرفت، نتایج نشست‌های وزارتی اوپک و همین طور نشست‌های فوق‌العاده این سازمان برای بازار نفت سرنوشت ساز شد. هر اجلاس اوپک به وضوح بر قیمت نفت خام اثر داشته و این تأثیر در یک سال اخیر از نوع مثبت بوده است، چراکه اوپک در نشست رسمی 30 نوامبر 2016 (دهم آذرماه 1395) خود در وین، برای نخستین بار از سال 2008 میلادی با کاهش تولید موافقت کرد تا با کاهش مازاد عرضه نفت در بازارها، به بالا رفتن سطح قیمت‌ها کمک کند.

اوپک همچنین موفق شد بیستم آذرماه 1395، تولیدکنندگان نفت غیراوپک شامل روسیه، قزاقستان، گینه، جمهوری آذربایجان، سودان، مالزی، عمان، بولیوی، مکزیک، بحرین و برونئی را با خود همراه سازد. این تولیدکنندگان نیز در مجموع با کاهش 600 هزار بشکه در روز از تولید نفت خود موافقت کردند. وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک در نشست رسمی چهارم خرداد امسال این سازمان با تمدید توافق کاهش تولید نفت برای 9ماه دیگر موافقت کردند و اکنون یکی از نشست‌های مهم و تأثیرگذار این سازمان فرا رسیده است. در خصوص نتیجه این نشست مهدی عسلی، کارشناس ارشد اقتصاد انرژی معتقد است سه سناریو را می‌توان برای نتیجه مذاکرات اجلاس آتی اوپک تصور کرد.

نخست تمدید توافق سال گذشته تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی. در این‌صورت احتمال تداوم روند افزایشی ملایم قیمت‌ها در سال ۲۰۱۸ به‌دلیل افزایش تقاضای جهانی برای نفت ناشی از رشد سریع تر اقتصادی امریکا، چین و اروپا وجود خواهد داشت. چنانچه این تصمیم گرفته شود سازمان اوپک باید احتمال قوی افزایش سرمایه‌گذاری و تولید نفت خام نامتعارف (با توجه به چرخه کوتاه مدت فناوری تولید نفت غیر متعارف) در سال‌های آینده و سقوط قیمت‌ها مانند آنچه در نیمه دوم ۲۰۱۴ اتفاق افتاد را برآورد و نفع حاصل از افزایش قیمت نفت ناشی از تداوم کاهش تولید توافق شده در ۲۰۱۶ را با ضرر احتمالی سقوط قیمت‌ها در سال‌های بعد مقایسه کند.

دوم، تعویق تصمیم‌گیری در خصوص تمدید توافق نوامبر سال گذشته (برای کاهش ۱.۲ میلیون بشکه‌ای اوپک و ۶۰۰ هزار بشکه غیر اوپک) به یک کنفرانس فوق‌العاده در ماه مارس آینده. در این صورت لازم است ریسک تغییر انتظارات بازار به‌ دلیل تصور احتمال پیدایش مازاد عرضه در فصل دوم سال آینده و سقوط احتمالی قیمت‌ها حتی سریع تر از سناریوی پیشین را در نظر گرفته هزینه آن را با عدم النفع حفظ سطح تولید در حد تعیین شده مقایسه کند.

حالت سوم که مناسب‌تر به نظر می‌رسد تمدید مشروط و انعطاف پذیر توافق سال گذشته است. به عبارت دیگر کنفرانس توافق سال گذشته را با لحاظ افزایش تقاضا برای نفت اوپک اجرا کند، یعنی چنانچه طبق پیش‌بینی دبیرخانه اوپک مثلاً ۴۰۰ هزار بشکه (یا هر میزان) به تقاضای برای نفت اوپک اضافه شد (به دلیل رشد اقتصادی سریع تر دنیا یا عدم تحقق تولید غیراوپک) سازمان تنها به همان میزان به تولید خود اضافه کند یعنی در حد تقاضا برای نفت اوپک تولید کند نه کمتر (که بازار را از دست بدهد) و نه بیشتر (که قیمت‌ها سقوط کند).

مأموریت ظریف اوپک

اوپک باید مراقب باشد تا بیش از حد شکاف بین عرضه و تقاضا را در بازار نفت کاهش ندهد، زیرا در این صورت با افزایش بیشتر قیمت‌ها موجب کند شدن رشد تقاضا و احیای تولید نفت شیل خواهد شد.

خبرگزاری رویترز در این باره نوشت: در واکنش به افزایش قیمت جهانی نفت و بهبود چشم‌انداز بازار برای سال 2018، تولید‌کنندگان نفت شیل امریکا شروع به افزایش تعداد سکوهای حفاری خود کرده‌اند.تجربه نشان می‌دهد که تغییر در تعداد سکوهای حفاری نفتی در امریکا با تأخیری 16 تا 20 هفته‌ای از تغییرات در قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت تبعیت می‌کند. به راه افتادن مجدد موج افزایش تعداد سکوهای حفاری نفتی در امریکا نشان دهنده اهمیت توازن ظریفی است  که این هفته عربستان، روسیه و دیگر تولید‌کنندگان عضو و غیر عضو اوپک باید در نشست وین آن را برقرار کنند.