تجهیزات ایرانی «کیفیت» دارند یا ندارند؟
نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان درحالی در یازدهمین روز از دومین ماه فصل پاییز افتتاح شد که درست 4 روز قبل، حادثه ای مهیب در صنعت نفت ایران رخ داده بود. وقوع آتش سوزی در «رگ سفید» رویدادی بود که مدیران ارشد صنعت نفت را از افتتاحیه دور کرد و به محل حادثه برد تا پیام های آنها در مراسم افتتاحیه قرائت شود. با همۀ این اوضاع و احوال، نه تنها از اهمیت نمایشگاه صنعت نفت خوزستان کاسته نشد، بلکه این بار، پررنگ تر از سال های گذشته برگزار شد؛ تا جایی که رونمایی از 4 قلم کالای ساخت داخل، عقد قراردادهای مختلف با سازندگان داخلی، برگزاری سیمنارها، کارگاه ها و نشست های تخصصی متعدد را می توان از نقاط بارز آن برشمرد. در این میان شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب با میزبانی خوب از شرکت کنندگان، بازدیدکنندگان و اصحاب رسانه، موجب شد پوشش خبری خوبی از این رویداد تاریخی برجای بماند و در ذهن ها ماندگار شود.با حضور حبیب اله، بیطرف معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فنّاوری بود که نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان در یازدهم آبان آغاز به کار کرد. در این مراسم که مدیران ارشد شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت های تابع، مدیران عامل سایر شرکت های نفتی مستقر در استان خوزستان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اعضای کمیسیون انرژی مجلس، مقام های وزارت نفت و شرکت ملّی نفت ایران و مسئولان استانی حضور داشتند، از 4 قلم کالای تجهیزات ساخت داخل رونمایی شد. همچنین معاون امور مهندسی، پژوهش و فنّاری وزارت نفت در مراسمی با حضور حمید رضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی، تفاهم نامه ای را به امضا رساندند که براساس آن، همکاری پنج ساله ای در زمینۀ ساخت داخل، انتقال فنّاوری، شناسایی زمینههای به کارگیری بیشتر از ظرفیتهای دانشگاهی و علمی در حوزۀ صنعت نفت و گاز رقم خورد.براساس اعلام طبیبی، جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط گستردهای که با تمام دانشگاههای کشور دارد و در هر کدام از این دانشگاهها ظرفیت های مهندسی، اجرایی و مطالعاتی ایجاد کرده است، ظرفیت بسیار ارزشمندی برای توسعه پژوهش و فنّاوری در کشور به شمار میرود.
۸۰ درصد از قطعات مورد نیاز صنعت نفت در کشور تولید می شودمدیرعامل شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب به عنوان میزبان این رویداد و به هنگام بازدید از این نمایشگاه به «تازه های انرژی» گفت: «با تلاش های صورت گرفته در زمینۀ خودکفایی، هم اکنون ۸۰ درصد از قطعات مورد نیاز صنعت نفت در کشور تولید می شود.» عالی پور با اشاره به تلاش های این شرکت برای بومی سازی و توسعه ساخت داخل براساس برنامه های کلان کشور تأکید می کند: «صنعت نفت، شاگرد اول اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی در کشور محسوب می شود.» در خلال این مراسم، همچنین از 4 کتاب فنی و تخصصی و تمبر یادبود نمایشگاه نیز رونمایی شد.
نمایشگاه، نقطه اتصال صنعت نفت، دانش ورزان و صنعت گران جهانگیر پورهنگ، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون، نمایشگاه ساخت داخل و تجهیزات صنعت نفت را نقطۀ اتصال صنعت نفت، دانش ورزان و صنعت گران می داند و به «تازه های انرژی» می گوید: «از آنجا که صنعت نفت در ایران به عنوان بزرگ ترین صنعت و پایۀ اقتصاد کشور به حساب می آید، همواره تحت تأثیر شرایط خاص قرار داشته و به همت کارکنانش، هیچ گونه خللی در روند فعالیت ها ایجاد نشده است.»این موضوع درحالی عنوان می شود که برخی از سازندگان داخلی، نمایشگاه را فقط یک «شو» و ابزار تبلیغاتی می دانند و معتقدند شرکت های تابعۀ وزارت نفت، فقط با برخی شرکتهای انتخابی و خاص، کار میکنند.
زیرساخت های لازم برای بومی سازی فنّاوری ها ایجاد شده استدر حالی که محور اصلی برگزاری این نمایشگاه، توجه به موضوع ساخت داخل تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت محسوب می شود، باقرپور قاسم، رئیس پژوهش و فنّاوری شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب، با تشریح فعالیتهای پژوهشی این شرکت در حوزۀ ساخت داخل به «تازه های انرژی» می گوید: «زیرساختهای لازم برای بومیسازی فنّاوریها از ۱۰ سال گذشته در کشور ایجاد شد و امروز شاهد پیشرفتهای خوبی هستیم.»او بومی سازی دانش فنی ساخت ماشینآلات فرایندی را یکی از محورهای فعالیت مناطق نفتخیز جنوب در حوزۀ ساخت داخل برمی شمارد و می افزاید: «هم اکنون در حوزۀ ساخت تجهیزات ماشین آلات فرایندی، 5 پروژۀ جاری، 4پروژۀ مصوب و 7 پروژۀ در حال تصویب داریم. همچنین در حوزۀ استفاده از علوم و فنّاوریهای جدید نانو و لیزر نیز ۳ پروژۀ جاری، ۳ پروژۀ خاتمه یافته، یک پروژۀ مصوب و یک پروژۀ در حال تصویب داریم.»
درحالی که مسئولان ارشد حمایت وزارت نفت بر حمایت از تولیدکنندگان داخلی تأکید می کنند که برخی از سازندگان داخلی، نمایشگاه را فقط یک «شو» و ابزار تبلیغاتی می دانند و معتقدند شرکت های تابعۀ وزارت نفت، فقط با برخی شرکتهای انتخابی و خاص، کار میکنند.
توان شرکت های ایرانی بالاستدرحالی که مباحث پیرامون ساخت داخل در این نمایشگاه به طور جدّی در حال طرح و بررسی بود، ابراهیمی پیرامون، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری، ضمن اشاره به توان شرکت های دانش بنیان و صنعت گران ایرانی، به «تازه های انرژی» می گوید: «خوشبختانه توان شرکت های ایرانی بسیار بالاست و پتانسیل های ارزشمندی در آن دیده می شود و خیلی راحت در تعامل با این شرکت ها می توانیم نیازهای خود را در بخش ساخت قطعات تجهیزات و ماشین آلات فرایندی تأمین کنیم.»
عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی در شرکت نفت و گاز گچسارانهوشنگ صیدالی، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، نمایشگاه نفت را فرصت مناسبی برای آشنایی و همکاری با شرکت های داخلی و راهی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می داند و به «تازه های انرژی» می گوید: «در این راستا، بیش از 450 مورد قطعات مورد نیاز توربین های ورکسپور، کلارک، سولار، رستون و رولزرویس شامل نشت بندهای تفلونی، بوش و چرخ دنده ها، ساخت داخل شده است.» او انجام اصلاحیه های مختلف نظیر تلمبه های جدید روی بستۀ مواد شیمیایی ضدرسوب واحد نمک زدایی، اصلاحیۀ تعویض لوله، تعمیر110 دستگاه شیرآلات متنوع فرایندی در سایزها و نمونه های مختلف را از دیگر نقاط قوت کارکنان ادارۀ نگهداری و تعمیرات شرکت نفت و گاز گچساران برمی شمارد و تصریح می کند: «فرایند این عملیات ها در سالی که ازسوی مقام معظم رهبری به نام اقتصاد مقاومتی، اشتغال و تولید نام گذاری شده است، نقش بی بدیلی در تولید نفت و گاز داشته است.»
سازندگان داخلی مؤلفههای زمان و کیفیت را رعایت کننددرحالی که بسیاری از شرکت های ایرانی تولیدکنندۀ تجهیزات صنعت نفت، بر ضرورت حمایت هرچه بیشتر وزارت نفت از محصولات ایرانی در مقایسه با تجهیزات خارجی تأکید می کنند، مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان در نشستی که با سازندگان داخلی در این نمایشگاه برگزار شد، بر ضرورت تقویت هستههای مهندسی ساخت تجهیزات نفت در کشور تأکید داشت و تصریح کرد: «سازندگان داخلی باید مؤلفههای زمان و کیفیت را به طورت توأمان رعایت کنند.»سلطان کمالی با اشاره به اینکه چند مشکل با پیمانکاران داخلی داریم که نخستین مورد، رعایت زمان بندی که سازندگان داخلی باید به آن توجه داشته باشند، ادامه می دهد: «با توجه به اینکه شرکت نفت و گاز اروندان هرساله، حدود ۱۷ هزار قلم کالا خریداری می کند، سازندگان داخلی باید در سامانۀ کالای صنعت نفت ثبت نام کنند، زیرا در غیر اینصورت این شرکت نمی تواند از سازندگانی که در این سامانه حضور ندارند، کالا خریداری کند.»
ضرورت توجه بیشتر به استانداردها و کیفیت محصولات ساخت داخلقباد ناصری، مدیرعامل شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجد سلیمان، را می توان ازجمله مدیران صنعت نفت برشمرد که از حضور سرمایهگذاران خارجی برای افزایش واحدهای این شرکت استقبال می کند. او با طرح گلایه هایی از برخی سازندگان داخلی، به «تازه های انرژی» می گوید: «این یک واقعیت و ضرورت است که در تولید محصولات داخلی، باید به استانداردها و کیفیت تجهیزات و قطعات، توجه ویژه ای شود.»استقبال از شرکت های خارجی و گلایه از برخی سازندگان داخلی، درحالی مطرح می شود که از یکسو، فضای غالب بر کشور و نمایشگاه نفت خوزستان، حمایت از تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی است و ازسوی دیگر، نمی توان از واقعیت هایی همچون زمان تولید، کیفیت و رقابت سالم با تولیدکنندگان غیرایرانی نیز چشم پوشید. در همین راستا، بسیاری از تولیدکنندگان باسابقۀ تجهیزات صنعت نفت که در این نمایشگاه نیز حضور داشتند، در گفت و گو با «تازه های انرژی» گلایه های متعددی مطرح می کنند: «ما نمی گویم همۀ کالاهای ساخته شده در ایران با کیفیت بالا و دارای تمام استانداردهای لازم هستند. ممکن است برخی کالاها کیفیت و استاندارد لازم را نداشته باشند، اما ازسوی دیگر و در قبال کالاهایی که با استانداردهای بالا و کیفیت لازم تولید کرده و تحویل وزارت نفت داده ایم، هنوز پول هایم را دریافت نکرده ایم و بیش از 9 ماه است که موفق به دریافت مالبات خود نشده ایم.»
* چرا انبوهی از پول های بلوکه شدۀ سازندگان داخلی پرداخت نمی شود؟* آیا شفاف سازی لازم درخصوص نحوۀ خرید و تأمین تجهیزات تمام شرکت ها صورت خواهد گرفت؟* سرنوشت سامانۀ الکترونیکی تأمین کالا چه خواهد شد؟
نتیجۀ مثبت اعتماد به سازندگانطرح گلایه های متعدد ازسوی سازندگان و تأکید توأمان بر ضرورت حمایت و البته رعایت استانداردها و کیفیت محصولات داخلی ازسوی مدیران صنعت نفت، در حالی محور بسیاری از مباحث مطرح در نمایشگاه نفت خوزستان را تشکیل می داد که عبدالامیر حویزاوی، مدیر تعمیرات تجهیزات صنعتی و ماشین آلات فرایندی شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب، به «تازه های انرژی» می گوید: «تعامل بسیار سازنده ای بین ما، شرکت های دانش بنیان و سازندگان ایجاد شده است. همواره رویدادها، دستاوردها و خدمات ارائه شده در نمایشگاه های پیشین را رصد کرده و پس از ارزیابی کمّی و کیفی محصولات ارائه شده، اقدام به ارتباط گیری و همکاری با ارائه دهندگان خدمات و محصولات ایرانی می کنیم. حویزاوی تأکید می کند: «درحالی که با توجه به وضعیت صنعت نفت، ریسک بزرگی کردیم، اما نتیجۀ اعتماد ما به سازندگان، بسیار مثبت بود و به جرئت می گویم که شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی، به طرح و ایده های سازندگان اعتماد کرد و در اقدامی منحصر به فرد، فرایند عظیم تولید نفت را تبدیل به بستری برای فعالیت های صنعتگران ایرانی کرد و نتیجه نیز، ورود بسیاری از شرکت های توانمند ایرانی به مسیر بهسازی، تعمیر و ارتقای ماشین آلات و تأسیسات عملیاتی صنعت نفت شد.»
مشارکت و هم افزایی با پیگیری برنامه های توسعه ایدر اختتامیۀ نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان که چهاردهم آبان و با حضور غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان؛ رضا خلیلی، مدیر عملیات غیر صنعتی شرکت ملّی نفت ایران؛ جمعی از مدیران ارشد شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب؛ مدیران و نمایندگان شرکت های سازندۀ تجهیزات صنعت نفت برگزار شد، مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملّی مناطق نفتخیز جنوب خاطرنشان کرد: «مناطق نفتخیز جنوب با پیگیری برنامه های توسعۀ ساخت داخل، تمام توان خود را معطوف به مشارکت هرچه بیشتر و هم افزایی با تولیدکنندگان داخلی برایتحقق اقتصاد مقاومتی موردنظر مقام معظم رهبری کرده است.»سیدعبداله موسوی، رونمایی از 8 کالا و تجهیز راهبردی صنعت نفت را یکی از نقاط قوت و پررنگ بودن جنبه های کاربردی این نمایشگاه برمی شمرد و به «تازه های انرژی» می گوید: «به طور قطع نمایشگاه نفت خوزستان در راستای دکترین اقتصاد مقاومتی و منطبق بر نیازهای امروز و آیندۀ صنعت نفت است که اساس و بنیاد آن، تأکید بر توسعه و تقویت منابع داخلی است.»
«کیفیت» یا «پول های بلوکه شده» مسئله کدام است؟نهمین نمایشگاه تخصصی ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت خوزستان با حضور ۲۷۰ شرکت و با هدف ارائۀ توانمندی ها و آخرین دستاوردها در زمینۀ طراحی و ساخت تجهیزات صنعت نفت به کار خود پایان داد که در مراسم اختتامیۀ آن، از ۵۳ شرکت ایرانی سازندۀ تجهیزات، قدردانی شد.با اتمام مراسم اختتامیه، پروندۀ این نمایشگاه در حالی بسته شد که گفت و شنودهای متفاوت و متناقض درخصوص حمایت از سازندگان داخلی و کیفیت محصولات ایرانی، همچنان ادامه دارد. برخی از مدیران و سازندگان راضی و بسیاری نیز همچنان ناراضی هستند؛ چالشی که در چند سال اخیر، همچنان به قوت خود باقی مانده و پرسش های انبوهی را نیز ایجاد کرده که امید است پیش از افتتاح دهمین نمایشگاه خوزستان در سال آینده، به آنها پاسخ داده شود: * به راستی آیا شرکت های سازندۀ داخلی، کیفیت و استانداردهای صنعت نفت را رعایت نمی کنند؟* آیا شرکت های تابعۀ وزارت نفت، فقط با برخی شرکت های سازندۀ داخلی همکاری می کنند؟* چرا انبوهی از پول های بلوکه شدۀ سازندگان داخلی پرداخت نمی شود؟* آیا شفاف سازی لازم درخصوص نحوۀ خرید و تأمین تجهیزات تمام شرکت ها صورت خواهد گرفت؟* سرنوشت سامانۀ الکترونیکی تأمین کالا چه خواهد شد و آیا تمامی شرکت ها، خود را ملزم به حضور در آن خواهند دید ؟
