زنگ آلودگی هوا در ایران نواخته شد مصوبات تکراری برای بحران تکراری
با ادامه خیمه آلودگی هوا بر روی کلانشهرهای کشور، روز یکشنبه دوباره در گوشه و کنار ایران، کمیته‌های اضطرار آلودگی هوا تشکیل شد و همگی این کمیته‌ها به یک نتیجه واحد رسیدند: تعطیلی مدارس.
به گزارش خبرنگار توسعه پایدار «انرژی امروز»، برای چندمین روز متوالی آلودگی هوا مهمان ناخوانده و ناخواسته شهرهای بزرگ کشور شد و مطابق معمول، مقامات مسئول را به یاد مسوولیتشان برای مقابله با آلودگی هوا انداخت.
از طرفی مطابق معمول تمامی این جلسات، دم دستی‌ترین راهکاری که به نظر این مسوولان رسید، کوتاه کردن دست آموزش و پروش از آموزش و پروش مدارس شد تا جایی که شوخی‌های فضای مجازی دانشجویان دانشگاه‌ها با این مضامین منتشر شدند که «دانشجویان آب‌شش دارند» یا «دانشجویان دودشش دارند»…
در جلسه کارگروه شرایط ویژه آلودگی هوای تهران که بعدازظهر یکشنبه به ریاست حسن کریمی، معاون فنی عمرانی استاندار تهران، تشکیل شد؛ مصوب شد مهدهای کودک، پیش دبستانی و کلیه مقاطع تحصیلی مدارس استان تهران به غیر از دماوند، فیروزکوه و پردیس دوشنبه تعطیل شوند.
اجرای طرح زوج و فرد از درب منازل
از مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران اجرای طرح زوج و فرد از درب منازل بوده و تعطیلی مدارس. بازی پرسپولیس و نفت آبادان هم لغو شد. فروش طرح ترافیک روزانه تا آخر هفته ممنوع شد. همکاری مدیران در موافقت با مرخصی بانوان و مادران شاغل در استان تهران در روز دوشنبه از دیگر مصوبات این جلسه بود.
فعالیت معادن شن و ماسه همچنان ممنوع است، و کامیون‌ها نیز امکان تردد در تهران تا روز چهارشنبه را ندارند.
شدت آلودگی هوای تهران در حدی بود که اورژانس تهران در هشت میدان اصلی پایتخت آمبولانس‌ها و اتوبوس‌های امدادی مستقر کرد و اعلام شد که تمام بیمارستان‌های تهران برای پذیرش بیماران تنفسی آمادگی دارند.
اما از دیروز چشم تبریزی‌ها هم برای اولین بار به طرح زوج و فرد روشن شد و بر اساس تصمیم کمیته اضطرار کاهش آلودگی هوای کلانشهر تبریز و با توجه به پیش‌بینی هوا شناسی مبنی بر پایداری هوا در روزهای آتی و افزایش آلاینده‌های جوی، علاوه بر اینکه مدارس این کلانشهر در همه مقاطع تحصیلی صبح و عصر در نواحی پنجگانه تعطیل اعلام شد، طرح زوج و فرد نیز به قوت و برای دومین روز متوالی در این شهر اجرا خواهد شد.
قرار است این طرح برای دستگاه‌های دولتی با سخت‌گیری‌های بیشتری همراه باشد.
از طرفی این جلسه مصوبه دیگری هم داشت و آن اینکه با واحدهای صنعتی که موجب تشدید آلودگی برخورد شود و نیز تردد وسائط نقلیه سنگین در داخل شهر ممنوع شود.
فرزاد رحمانی، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی آذربایجان شرقی اظهار داشت: به دنبال افزایش میزان آلودگی هوا در کلانشهر تبریز میزان مراجعه به بیمارستان‌های این کلانشهر افزایش یافته است.
وی تاکید کرد در چنین شرایطی به افرادی که دارای مشکلات تنفسی و قلبی هستند همچنین زنان باردار و کودکان و سالخوردگان توصیه می‌شود از تردد در معابر پرتردد خوددداری نمایند.
در پی بالا رفتن آلاینده‌های جوی و آلودگی هوا، بر اساس تصمیم مدیریت کاهش آلودگی شهرستان ارومیه روز دوشنبه ۲۷ آذر تمامی مدارس شهری نواحی ۱ و ۲ ارومیه به استثنای مدارس روستایی این نواحی در نوبت صبح تعطیل اعلام می‌شود.
از روز یکشنبه ۲۶ آذر تا روز چهارشنبه محدوده ترافیکی در بافت مرکزی ارومیه به اجرا گذاشته شده و تردد خودروها از ساعت ۷ تا ۲۱ به صورت زوج و فرد خواهد بود. از شهروندان خواسته شده تا حد امکان از وسایل نقلیه عمومی به جای خودروهای شخصی استفاده کنند.
ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا هم از کار افتادند
موضوعی که امروز در سطح خبرگزاری‌ها به آن پرداخته شد وضعیت آشفته ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در شهرهای مختلف به ویژه در شهرهای استان تهران بود.
محمد رستگاری، معاونت پایش محیط زیست استان تهران، گفته بود برخی از ایستگاه‌های سنجش آلایندگی هوا در استان تهران به‌درستی کار نمی‌کنند و اطلاعات آن‌ها به‌طور روزانه برای مدیران محیط زیست شهرستان‌های استان فرستاده نمی‌شود.
به گفته این مقام مسوول، ایستگاه‌های سنجش آلایندگی هوای این استان تمامی آلاینده‌ها از جمله ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را اندازه گیری می‌کنند ولی مشکل ارتباطی سبب عدم ارسال این اطلاعات به معاونت پایش می‌شود.
از تبریز هم گزارش می‌رسد که برخی از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا، به‌خصوص ایستگاه سنجش آلودگی هوا واقع در محل اداره کل محیط زیست استان، در حالی وضعیت هوای شهر را گل و بلبل نشان می‌دهد، که مدارس این شهر برای سومین روز متوالی تعطیل اعلام می‌شود و بحث بر سر تعطیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی همچنان داغ است.
میزان غلظت ذرات معلق در روز یکشنبه در جنوب تهران به ۱۸۵ میکروگرم در مترمکعب رسید و این غلظت در مرکز شهر ۱۷۴ میکرو گرم در متر مکعب گزارش شده است.
بر اساس استاندارهای سازمان بهداشت جهانی، حداکثر میزان مجاز غلظت ذرات معلق در طول ۲۴ ساعت، ۲۵ میکروگرم در متر مکعب است.
بر اساس تحقیق نشریه لنست، آلودگی هوا در سال ۲۰۱۵ در ایران «جان نزدیک به 50 هزار نفر را گرفته که ۱۲.۵ درصد موارد مرگ در این کشور را تشکیل می‌دهد.»
جلسات تکراری با مصوبات تکراری
گویی آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران حالا تبدیل به موضوعی عادی شده است. حتی قبل از تشکیل جلسات کمیته اضطرار آلودگی هوا هم می‌توان در تمام سوپرمارکت‌ها و نانوایی‌ها از نتایج و تصمیماتی که این کمیته‌ها در تمام شهرها خواهند گرفت، باخبر شد.
تمامی این جلسات یک خروجی دارند: تعطیلی مدارس، اجرای طرح زوج و فرد، تعطیلی کارخانجات شن و ماسه، صدور چند اخطاریه، و طبق معمول گله‌مندی از اجرا نکردن مصوبات مربوط به مثلا فیلتر خودروها و ساخت خودروهای با کیفیت و استفاده از بنزین کمتر آلاینده و…
دست آخر هم قرار است این آلودگی با همت باد و باران و برف برطرف شود آن هم اگر در فصل زمستان باشد. و مسوولان را برای جلسات بعدی آماده کند.
گویی ایران و آلودگی هوا و مسوولان کمیته اضطرار و دست آخر مردم در یک دور باطلی قرار گرفته‌اند که هر سال با ورود فصل پاییز و زمستان این دور باطل به راه می‌افتد و هوا پایدار می‌شود، از باد و باران خبری نیست، نفس‌ها تنگ می‌شود، دید افقی به حداقل می‌رسد، مسوولان مسوولانه دستپاچه می‌شوند، کمیته اضطرار تشکیل می‌شود و مطابق با اکثر برنامه‌هایی که برای اداره این مرز و بوم تهیه می‌شود و همگی فقط برنامه‌های کوتاه مدت یکی دو ساعته هستند، در کمیته اضطرار هم تصویب می‌شود که حالا فردا مدارس تعطیل شود. پس فردا را خدا کریم است.
و این دور باطل ادامه می‌یابد تا اتمسفر زمین دلش به حال ایرانی‌ها بسوزد و بادی یا بارانی بفرسد، بلکه چند روزی مردم تنفسی بکشند و بعد از آن روز همان و آلودگی همان.
باز هم جای شکرش باقی است که فعلا و امروزه دیگر مثل یک روزگاری نه چندان دور در گذشته، در این کمیته‌های اضطرار از تصمیم‌گیری‌های فوق فنی «پاشیدن آب بر سر شهرها» خبری نیست.
سوال‌های بی‌جواب: جایگاه برنامه‌ریزی‌های بلند مدت برای کاهش آلوگی هوای کلانشهرهای ایران کجاست؟
تا به کی قرار است کمیته اضطرار تشکیل شود و برنامه برای فردای همان روز جلسه تدوین شود؟
چه کسی مسوول پیگیری اخطاریه‌های صادره به کارخانجات آلاینده است؟ چه کسی مسوول پیگیری تولید سوخت و خودروی باکیفیت مصوبه این جلسات است؟
چند آمار جهانی
بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت که وضعیت سال ۲۰۱۲ را بررسی کرده، ۹۲ درصد مردم دنیا درگیر آلودگی هوا هستند و در سال ۲۰۱۲، هفت میلیون نفر به علت آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند و این بدان معنا است که علت ۱۱ درصد مرگ‌ها در جهان آلودگی هواست.
از طرفی آمار سال 2016 سازمان بهداشت جهانی از مرگ سالیانه 33 هزار و 500 نفر ایرانی در اثر آلودگی هوا در کلان‌شهرها گزارش می‌دهد.
آمارها می‌گویند کشور اوکراین رتبه اول مرگ بر اثر آلودگی هوا را دارد. در این کشور ۱۲۰ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. کشور بلغارستان نیز رتبه دوم مرگ بر اثر آلودگی هوا را دارد. در این کشور ۱۱۸ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. کشور ما شانزدهمین کشور در این رده‌بندی است.
آمار مرگ زودرس در جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۹ میلیون بوده، که از هر شش نفر یک مورد بر اثر تماس با آلودگی‌های مختلف آب و هوای محیط بوده است.
یافته‌های یک تحقیق جدید هم نشان می‌دهد میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا و آب‌های آلوده در هر سال، بیش از تلفات ناشی از جنگ و درگیری‌های خشونت‌بار است؛ بیش از مرگ و میر ناشی از مصرف دخانیات، گرسنگی یا حتی بلایای طبیعی و بیش از مجموع قربانیان ایدز و مالاریا.
خسارات مالی ناشی از مرگ و میرها، مبلغی معادل ۴ میلیارد و ششصد میلیون دلار در هر سال برآورد شده، که حدود 6.2 درصد مجموع کل اقتصاد جهانی است.
با این حال کارشناسان معتقدند آمار ۹ میلیون مورد مرگ و میر زودهنگام مورد اشاره در این گزارش، تنها بخشی از آمار واقعی است و تلفات ناشی از آلودگی‌های محیطی بیش از این میزان است.
80 درصد آلایندگی شهر تهران و دیگر کلانشهرهای ایران مربوط به منابع متحرک است و در حالی که در تمام کشورهای دنیا برای کاهش آلودگی هوا استفاده از وسایل نقلیه عمومی توصیه می‌شود، بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، فقط در شهر تهران 200 دستگاه اتوبوس فرسوده وجود دارد.
از سویی روحی معاون فنی راهور ناجا می‌گوید: خودروهای دوگانه‌سوزی که حدود 4 میلیون از 19.5 میلیون خودروی موجود در کشور تشکیل می‌دهند، در مصوبات دولت در خصوص معاینه فنی دیده نشده‌اند. بنابراین زیرساخت‌های اخذ معاینه فنی برای خودروهای دوگانه‌سوز وجود ندارد و یا بسیار کم است.
همچنین ۷۸۰ هزار موتورسیکلت روزانه در تهران مونواکسید کربن تولید می‌کنند و ۴۵ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از حرکت ۴۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت کاربراتوری و فرسوده است که در هر کیلومتر ۴۰ گرم گازهای آلاینده تولید می‌کنند.
بالاخره همه می‌دانند که قرار نیست آبی از این کمیته‌های اضطرار گرم شود. نگاه‌ها به آسمان است تا بلکه بادی بوزد و بارانی بیاید تا آلودگی‌ها را پاک کند.
