دست خالی وزارت نیرو و پز عالی
کاهش 70 درصدی بارندگی در استان تهران، بالاخره مسوولین را مجاب به برخورد جدی‌تر با مشترکین پرمصرف کرد؛ اما باید دید حساب و کتاب این پرمصرفی چگونه است و کدام قانون بازدارنده مشترک پرمصرف است؟
به گزارش خبرنگار نیروی «انرژی امروز»، از سال‌های قبل وزارت نیرو به دنبال جریمه مشترکین پرمصرف بود، چه در حوزه برق و چه در بخش آب، آرزویی که همواره تبعات اجتماعی احتمالی، امری بازدارنده در برابر آن بود. با این وجود بالاخره کاهش 70 درصدی بارندگی ظاهرا احتمال جریمه مشترکین پرمصرف را افزایش داد.
این درحالی است که کنتورهای آب در تهران، در بسیاری از ساختمان‌ها مشترک است و درصورتی که افراد بخواهند کنتور آب را مجزا کنند مجبور به پرداخت هزینه بسیار به دلیل تغییر ساختار واحد مسکونی هستند؛ هزینه ای که این موضوع را از توجیه اقتصادی دور می‌کند. از طرفی نیز چندین سال است که شرکت‌های آب و فاضلاب و شرکت‌های آب‌منطقه‌ای درحال انجام اقدامات فرهنگی برای آموختن استفاده بهینه از آب به مردم هستند. اقداماتی که باید درمورد تاثیرگذاری آنها بیشتر بحث شود.
ما مردم ایران‌زمینیم و تقریبا همه به این باور رسیدیم که حافظه تاریخی ضعیفی داریم. شاید یادمان رفته باشد که ابتدای دهه 80، آب در تهران جیره‌بندی شد. شاید حس آن زمان که چه دشواری‌ای را باید تحمل می‌کردیم یادمان نباشد. آب در دست است و قدرش را نمی‌دانیم. ایرانیان در زمینه استفاده درست از آب و قدردانی این مایه حیات، متمدن‌ترین افراد در دنیا هستند اما چرا امروز فرهنگ اروپا و سایر کشورها الگوی ما معرفی می‌شوند؟
واضح است که نه در زمینه آب و نه در زمینه برق، زیرساخت‌ها، ابزار استفاده و روش‌های زندگی در ایران با کشورهای اروپایی قابل قیاس نیست؛ میزان درآمد هم که جای خود دارد و قیاس تعرفه آب و برق با سایر کشورها را دچار چالش می‌کند. تخصیص سوبسید نیز به قدری هوشمندانه نیست که منجر به کاهش مصرف شود. اما اگر اصرار داریم خود را با کشورهای دیگر بسنجیم، چه خوب است که از نظارت و زیرساخت شروع کنیم.
وزارت نیرو تنهاست
در بسیاری از کشورهای اروپایی، وقتی شهروندی رفتار مناسب در خیابان نداشته باشد، زباله بریزد یا آب را هدر دهد یا… ، جریمه می‌شود اما در ایران سال‌هاست که می‌گویند با آب شهری، حیاط و کوچه را نشویید!
در همین بخش، حیاط منزل که هیچ، شاید نظارت بر آن دشوار باشد اما هرکدام از ما هر روز یا یک روز در میان به ویژه در فصل گرما و کاهش منابع آب، می‌بینیم همسایه یا شهروندی را که شلنگ از پارکینگ و منزل بیرون آورده و با لبی خندان درحال آبیاری کوچه و خیابان است! و بداقبال کسی که بخواهد با احترام به آنها یادآوری کند که آب کم هست و نباید اسراف کرد، جوابی سخت می‌گیریم. در چندین سال اخیر هزاران بار آبیاری کوچه را دیدیم اما یک‌بار برخورد قانونی با این امر را خیر. شستن ماشین نیز به همین صورت. در این بین جای سوال دارد که چرا وزارت نیرو در حوزه مدیریت آب و حتی مدیریت آب شهری تا این حد تنهاست که سال‌ها به دنبال ابزار قانونی برای جریمه چنین مصارفی است و درنهایت دست خالی به سر می‌برد.
اگر صحبت از تبعات اجتماعی قوانین باشد، باز جای بحث دارد؛ شستن خیابان به معنای اسراف آب در مکان عمومی است و جای توجیه ندارد؛ تصویب قانون برای برخورد با چنین رفتاری مسلما نه کسی را بیکار می‌کند، نه بی‌پول و نه افسرده! جای قانون خالی است.
از طرف دیگر سال‌هاست که از لزوم برخورد با چاه‌های غیرمجاز سخن گفته می‌شود؛ در این بخش بالاخره، نه تعهد قوی مسوولین و مدیریت قاطع، بلکه خشکی زمین و فرونشست‌ها، آقایان را وادار به برخورد کرد و اقدامات خوبی نیز در استان‌های مختلف صورت گرفته‌است به گونه‌ای که به قدری قاطعانه بوده که چاه را ببندند و به قدری محترمانه و رئوفانه بوده که مردم به ویژه روستاییان را دچار چالش و مشکل نکنند. اما در تهران جالب آنجاست که زمانی که اعلام می‌کنند نباید چاهی حفر شود، در شمال شهر و در همان بخش‌ها که خانه‌های رجال است، دستگاه حفاری چاه مشغول می‌شود البته این وظیفه شرکت آب‌منطقه ای است که بر این امر نظارت کند و حتما خبر از تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز دارد.
متفاوت بودن آمارها
همچنین متفاوت بودن آمارها نیز یکی دیگر از چالش‌های کشور پراحساس و پرواکنش ماست. شاید یه یاد داشته باشید، سال‌های اولی که ماشین ظرفشویی وارد کشور شد، این ندا پیچید که مصرف آب این ماشین‌ها بسیار زیاد است و اسراف می‌شود؛ پس از مدتی گفته شد که ماشین ظرفشویی باعث صرفه‌جویی آب در زمان شستن ظرف‌ها می‌شود. از سوی دیگر در بخش کتاب‌ها نوشته شد ابزار کاهنده، مصرف آب را به میزان 60 تا 70 درصد کاهش می‌دهد؛ در اولین همایش مدیریت مصرف، یکی از کارشناسان آب در صحبت‌های خود اظهار کرد که این ابزار باعث بیش از 80 درصد کاهش مصرف می‌شود؛ رقمی که خود تولیدکنندگان معتقدند از واقعیت بسیار دور است. چه درست چه نادرست، اتفاق قول درمورد میزان کاهش مصرف نیست و آمارها در زمینه آب همواره متغیر است!
از سوی دیگر شرکت آب و فاضلاب موظف است آب را با فشار مناسب تا طبقه چهارم آپارتمان تامین کند؛ با گشتی بیشتر در تهران و کمتر در شهرستان‌ها، مشاهده می‌شود که مشترکین از پمپ آب استفاده می‌کنند، درصورتی که پمپ قبل از کنتور به کار گرفته شود، اقدامی غیرقانونی است و درصورتی که بعد از کنتور و در منزل باشد، از دیدگان دور می‌ماند و شرکت آب و فاضلاب، عرفا آن را پذیرفته است، این درحالی است که برای استفاده از پمپ بعد از کنتور نیز حتما باید از مخزن آب استفاده شود اما نظارت بر این مساله با توجه به حریم خصوصی افراد کار سختی است و باید شهروندان، خود مسوولانه نسبت به این موضوع رفتار کنند. وقتی در یک خیابان آپارتمان‌ها از پمپ استفاده می‌کنند، آبرسانی دچار مشکل شده و سایر آپارتمان‌ها که پمپ ندارند از حقوق خود در دسترسی به آب برخوردار نمی‌شوند؛ در نهایت آپارتمان‌هایی که تسلیم خرید پمپ نشدند هم وادار به روی آوردن به این سیستم می‌شوند تا بتوانند در طبقات حتی سوم و چهارم از فشار حداقلی آب برخوردار شوند و گرفتار قطعی نباشند.
تجربه توزیع لامپ کم‌مصرف
سال‌ها پیش، وزارت نیرو برای فرهنگ‌سازی در زمینه استفاده از لامپ‌های کم مصرف، اقدام به توزیع لامپ کم‌مصرف سوبسیددار کرد که این امر منجر به جایگزینی لامپ‌های کم‌مصرف به جای لامپ‌های رشته‌ای شد. امروزه نیز همواره با حراج لامپ‌های LED و … مواجه می‌شویم که رضایت مصرف‌کننده را درپی دارد، در زمینه آب نیز سخن از توزیع پرلاتور و شیرآلات کاهنده مصرف به صورت سوبسیددار و اقساطی بود؛ اقدامی که در حرف بیان شد اما در عمل دیده نشد چرا که موانع خاص خود را دارد.
جالب آنجاست که شرکت آب و فاضلاب هر اقدامی را بخواهد انجام دهد با مانع برخورد می‌کند! وزارت نیرو همواره از لزوم افزایش تعرفه آب و برق یاد کرده اما دست و پای بسته متولی آب در زمینه نظارت بر مصرف شاید مهمترین چالش باشد و تا به امروز نیز نادیده‌ها در تمام بخش‌های اقتصادی مهمتر از بهانه‌هاست.
قیمت آب و برق باید واقعی شود و شکی در آن نیست؛ اما به روش درست، و قبل از آن موارد بسیار جدی‌ای است که باید اصلاح شود. واقعیت این است که متولی آب هرچقدر هم از جریمه مشترکین پرمصرف و برخورد با اسراف‌کنندگان بگوید، دست آن برای این کار خالی از قانون و پشتوانه است.
در مجموع با نگاهی به وسایل برقی می‌بینیم که تخفیف‌ها و حراج‌ها از لامپ‌ها گرفته تا تلویزیون و … جذاب است؛ اما وسایل مصرفی آب، از شیرآلات گرفته تا ماشین ظرفشویی قیمت بالایی دارند و خبری از شرایط جذاب خرید نیست بنابراین بسیاری از افراد که می‌توانند با استفاده از چنین ابزاری، مصرف آب را کاهش دهند و در نهایت رفاه زندگی را نیز به همراه دارد، بی‌بهره می‌مانند.
مشترکان پر مصرف آب جریمه می‌شوند
با همه بی‌قانونی بازهم شرکت آب و فاضلاب استان تهران در تلاش برای اخذ حمایت و برخورد با مشترکین پرمصرف با توجه به کاهش 70 درصدی بارندگی در سال آبی جاری است. شرایطی که هوای غیرزمستانی تهران از چشم هیچ شهروندی دور نگاه نداشته و همه بر این مساله اذعان دارند.
در این راستا، علیرضا نوذری‌پور، قائم‌مقام آبفای استان تهران اظهار کرد که «در صورت ادامه روند کاهش بارندگی مشترکان پر مصرف آب جریمه می‌شوند. بر اساس آمار از شروع سال آبی جدید تا ۱۳ دی‌ماه میزان بارندگی استان تهران ۳۰.۷ میلی‌متر بوده که این عدد نسبت به سال گذشته ۷۰ درصد کاهش داشته است. میزان بارش‌های امسال نسبت به میانگین بلندمدت نیز ۶۶ درصد کاهش داشته است که این امر بحرانی‌بودن شرایط منابع آب را نشان می‌دهد؛ از این رو شرکت آب و فاضلاب استان تهران از هم‌اکنون برنامه‌ها و تدابیر متعددی را در نظر گرفته است.اصلی‌ترین سیاست شرکت آب و فاضلاب را جیره‌بندی‌نکردن و تامین منابع آبی پایدار است اما برای تامین منابع آب از روش‌هایی چون مدیریت مصرف و برخورد با مشترکان پرمصرف استفاده خواهیم کرد تا کار به جیره‌بندی آب نرسد».
نوذری‌پور با بیان این‌که سهم عمده مدیریت بحران در بخش آب در دست مردم است، اظهار کرد که «معمولا در تهران در پایان خردادماه و اردیبهشت‌ماه می‌توانیم وضعیت بارندگی‌ها را به صورت دقیق ارزیابی کنیم، اما با توجه به این‌که در این مقطع زمانی ذخیره برف نداریم می‌توان گفت که ممکن است در زمان اوج مصرف آب با مشکلاتی مواجه شویم».
