توفان شن در ایران می‌تواند به بیماری‌های مرگبار منجر شود
بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، طوفان‌های شن در کیفیت بد هوا مؤثر هستند و عامل مرگ سالانه هفت میلیون انسان در سراسر جهان شناخته می‌شوند.
برپایه گزارش سال گذشته ارزیابی جهانی طوفان‌های شن سازمان ملل متحد، این طوفان‌های شن پدیده‌هایی طبیعی هستند که در نتیجه عوامل انسانی تشدید می‌شوند و کشورهای واقع در کمربند غباری، که از صحرای بزرگ آفریقا تا چین گسترده شده و شامل ایران نیز می‌باشد، بیشترین میزان آسیب پذیری نسبت به آنها را دارند.
دیوید میکل همکار غیر مقیم مرکز استمسون در واشنگتن می‌گوید: «سراسر کشور ایران در مجموع شاید هر سال شاهد ۵۰۰ رویداد شنی مختلف باشد و شهرها و مناطقی که مشخصا تحت تاثیر قرار می گیرند، مانند شهر زابل در شرق ایران، در یک سال ممکن است ۹۰، ۱۰۰، یا ۱۲۰ طوفان شن را به خود ببینند.»
بر پایه چندین پژوهش علمی، بادها در مسیر خود شن را بر می‌دارند، اما خاک و ته‌نشست‌های نمکی دریاچه‌های خشک و کف رودخانه‌ها، فلزات سنگین، باکتری‌ها و ویروس‌ها را نیز جا به جا می‌کنند. به گفته میکل، استنشاق مکرر این آمیزه می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
میکل، همکار غیر مقیم، مرکز استمسون، واشنگتن می‌گوید: «آنها بر سیستم‌های قلبی و عروقی، سیستم‌های تنفسی، آسم، و بیماری‌های ریوی اثر می‌گذارند. و این طوفان‌ها آن قدر شدید و متراکم هستند که بادها بخشی از شن و غبار را به درون خانه‌ها و دفاتر کار مردم می‌برند.»
در یک پژوهش انجام شده توسط آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده و دانشگاه کارولینای شمالی از یک افزایش چشمگیر، تا حدود ۷.۴ درصدی، در مرگ و میر مرتبط با بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی منتج از طوفان‌های شن در ایالات متحده بین سال‌های ۱۹۹۳ و ۲۰۰۵ مشاهده شده است.
این پژوهش سال گذشته در نشریه علمی «چشم انداز تندرستی زیست‌محیطی» منتشر گردید.
بر بنیاد یک پژوهش دیگر تحت هدایت دانشمندی به نام «دنیل تانگ» که اوایل امسال توسط مجله مقالات پژوهشی ژئوفیزیکی منتشر شد، به نظر می‌رسد که وضعیت در جنوب غربی آمریکا به مراتب خطرناک‌تر باشد.
«دنیل تانگ» در اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده در مریلند، در حال تهیه یک پایگاه داده‌های بلندمدت برای ردگیری طوفان‌های شن در جهان است.
او یک مدل تازه مشخص کرده است که طوفان‌های شن در آریزونا، کالیفرنیا، نوادا، نیومکزیکو، و یوتا بین سال‌های دهه ۱۹۹۰ تا دهه ۲۰۰۰ به میزان ۲۴۰ درصد افزایش داشته‌اند، و نیز این که این گرد و غبار ممکن است یک قاتل پنهان‌تر را نیز در خود جای داده باشد.
دنیل تانگ، دانشمند اقلیم شناس در اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده می‌گوید: «ما در همان منطقه‌ای که شاهد افزایش طوفان‌های شن بودیم، شاهد افزایش چشمگیر تب دره نیز بودیم. این یک بیماری عفونی است که بر اثر استنشاق نوعی قارچ که در خاک زندگی می‌کند، ایجاد می گردد.»
به گفتۀ مراکز مدیریت و پیشگیری بیماری ایالات متحده، کوکسیدیومایکوزیس که به تب دره معروف است نوعی بیماری مشابه آنفلوآنزا است که می‌تواند به یک عارضه مزمن ریوی و در نهایت مرگ منجر شود.
این مرکز، افزایشی برابر با ۸۰۰ درصد را در موارد ابتلا به این بیماری در جنوب غربی ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ ثبت کرده است.
تانگ یک رابطه همبستگی داده‌ای را بین موارد تب دره و روند فزاینده طوفان‌های شن در منطقه ثبت کرده است، که البته این روند تا حدی به خاطر گرم‌تر بودن دمای هوا در اقیانوس آرام بوده است.
با این حال، او گفت که ماهیت این رابطه همبستگی و تاثیرات کامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، یا قارچ‌هایی که توسط باد آورده می‌شوند، هنوز روشن نیست.
دانشمند اقلیم شناس در اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده افزود: «اصولا هر چیزی که اندازه مناسبی داشته باشد در زمان و مکان مناسب می‌تواند توسط باد برداشته شده و به شهرها منتقل گردد. و وقتی مردم قارچ را تنفس کنند، ممکن است بیمار شوند … طی ۱۰ سال گذشته بیش از ۳۰۰۰ نفر بر اثر ابتلا به عفونت تب دره جان باخته‌اند … سال گذشته فقط در یک شهرستان، یعنی شهرستان کرن در کالیفرنیا، شش نفر بر اثر تب دره جان باخته‌اند و ۱۹۰۰ نفر دیگر مبتلا شده‌اند.»
اما خطر ابتلا به یک عفونت مرگبار که به همراه باد می‌آید، ممکن است فقط به ایالات متحده و به تب دره محدود نگردد.
دنیل تانگ افزود: «علاوه بر تب دره، در بیماری‌های دیگر نیز رابطه همبستگی بسیار مشابهی بین گرد و غبار و قارچ یا ویروس‌ها وجود دارد. برای نمونه در آفریقا و اکثرا در نیجر و سایر کشورها مننژیت وجود دارد. و همین طور تب دره ریفت را داریم که بیشتر جانوران اهلی مانند گوسفند و گاو را مبتلا می کند. و همچنین بیماری های دیگری هم هستند که ما شاید آنها را نشناسیم؛ زیرا ما تازه شروع کرده ایم که به این مشکلات توجه کنیم.»
این باید به منزله هشداری برای خاورمیانه باشد. نمونه‌های رایانه‌ای تهیه شده توسط تانگ و همکارانش نشان می‌دهند که رویدادهای مرتبط با شن در آن جا رو به افزایش هستند. و این موضوع همچنین برای ایران نیز صدق می‌کند، جایی که به گفته دیوید میکل همچنان برای یافتن اقدامات متقابل جهت مبارزه موثر با بیابان‌زایی، مانند به کارگیری تکنیک‌های پیشرفته کشاورزی و یا آغاز برنامه‌های بازجنگل‌کاری، همانند آن چه که مثلا در ایالات متحده انجام شده است، دست و پا می زند.
دیوید میکل، همکار غیر مقیم، مرکز استمسون، واشنگتن می گوید «{در ایران} هم سیاستگذاران و هم مردم به گونه فزاینده‌ای درک می کنند که تصمیمات اتخاذ شده در رابطه با سیاست‌های مدیریت آب و کشاورزی به تشدید این طوفان‌های شن کمک می کنند، و برای گرفتن پاسخ بیشتر و بیشتر پافشاری می ورزند.»
میکل توصیه کرد که مقامات ایرانی باید تلاش‌هایشان را شدت بخشند؛ چرا که به گفته او، با گذشت زمان افزایش دما و کاهش بارندگی می‌تواند معضل طوفان های شن در ایران را از امروز هم چالش برانگیزتر کند.
