افسانه یک تانکر، گاز روسیه و سیاستهای انرژی
ماهها بعد از آنکه دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده قول داد دوران جدیدی از «تسلط انرژی» آمریکایی را به وجود خواهد آورد، آن هم از طریق افزایش شدید تولید نفت و گاز شیل، عجیب است که میشنویم ایالات متحده هنوز هم مجبور است در زمستانها گاز طبیعی وارد کند. و عجیبتر اینکه آمریکا گاز را از روسیه وارد میکند، گازی که تولید میدان یامال است که تحت تحریمهای مالی ایالات متحده است.
به گزارش خبرنگار بینالملل «انرژی امروز» در کشاکش این تحریمها و کمبود گاز، خبر رسید که محمولهای از گاز یامال وارد ایالات متحده شده است.
در حالی ترامپ در مجمع جهانی اقتصاد باز هم صحبت از پیادهسازی دوران جدید سیاستهای انرژی میکند، مسیر نفتکش گاسلیز که حامل LNG پروژه یامال است، داستان واقعی بازار انرژی است، تشدید رقابت روسیه آمریکا برای فروش جهانی گاز و تردیدهایی که در مقابل هدف ترامپ برای رساندن ایالات متحده به مقام صادرکننده محض انرژی مطرح میشود.
برهمین اساس، رویترز مینویسد که در سالهای اخیر به نظر میرسید کارتهای بازی به نفع ایالات متحده است. تولید نفت شیل، که نشاندهند تولید نفت و گاز نامتعارف بود، ایالات متحده را در سال 2011 به عنوان تولید کننده پیشگام گاز طبیعی در دنیا مطرح کرد. در سال 2016، شرکت انرژی آمریکایی چنیر، آغاز صادرات گاز به اقصی نقاط دنیا را اعلام کرد، از آسیا تا آمریکای لاتین تا اروپا، مقصد گاز ایالات متحده بودند. دوران طلایی گاز آمریکا بالاخره فرا رسید.
این خبرها برای همپیمانان شرق اروپای ایالات متحده خبر خوبی بود، همپیمانانی که سالهاست وابسته به گاز طبیعی وارداتی از دشمن منطقهای خود روسیه هستند. تابستان گذشته، دو کشور اروپایی آسیبپذیر در برابر انرژی یعنی لهستان و لیتوانی، اولین محموله گازی خود را از ایالات متحده دریافت کردند.
در اجلاس انرژی ویلنیوس در پایتخت لیتوانی در ماه نوامبر، وزیر انرژی لیتوانی، زیگمانتاس واکییوناس، شادمان و هلهله کنان گفت که امیدوار است روابط نزدیکتری با واشینگتن برقرار نماید. او گفت «امیدواریم این اقدام تاریخی باعث همکاریهای ثابت دو کشور شود و دو کشور روابط بسیار نزدیکتری باهم برقرا کنند».
در عین حال، بزرگترین صادرکننده گاز دنیا، روسیه، به دنبال پیروزی خود در رقابت برای بازارهای گاز اروپا بود. غول گازی گازپروم، قراردادی 10 ساله برای عرضه گاز از طریق خط لوله به کروواسی امضا کرد، که ظاهرا در تلاش است تقاضا برای واردات اضافی گاز را کاهش دهد درحالی که اتحادیه اروپا هم 121 میلیون دلار برای این کشور درنظر گرفته است تا بتواند ترمینال LNG بسازد تا بلکه وابستگی این کشور به گاز روسیه کاسته شود.
از طرفی روسیه هم در تلاش است تا صادرات LNG خود را توسعه دهد و به بازارهای جهانی وارد شود. علی رغم سرآمد صادرکنندگان گاز دنیا بودن، روسیه در پشت ظرفیت صادرات LNG خود پنهان است.
اما در ماه دسامبر گذشته، دومین واحد LNG روسیه، یامال، وارد مرحله تولید شد و اولین محموله خود را نیز صادر کرد.
خبرها از یامال سیبری نشان میدهد که این محموله از طریق بریتانیا وارد بوستون ایالات متحده شده است، یعنی یک هدیه کریسمس از طرف ولادیمیر پوتین به دونالد ترامپ.
از آن موقع تا کنون ، محموله LNG و مسیر غیرمستقیم آن به بوستون تردیدهای بسیاری در میان تحلیلگران این صنعت به وجود آورده است.
در اواخر ماه دسامبر، شرکت کشتیرانی دولتی روسیه، ساوکامفلات، از تاسیسات یامال سیبری به بندر ایزلآو گرین بریتانیا، LNG تحویل داده است.
رسانههای بریتانیا نگران ورود «گاز طبیعی تحریم شده روسی» به کشور خود بودند اما آنچه که اتفاق افتاد این بود که این محموله به مدت بسیار کوتاهی در بریتانیا باقی ماند و هرگز از تانکر خارج نشد.
دو روز بعد، یک نفتکش فرانسوی به نام گاسلیز، به این بندر رسید و محموله LNG را تحویل گرفت. واحد آمریکای شمالی شرکت انرژی انجی فرانسه این محموله را از نشنال پترولیام مالزی خریداری کرده است.
در نهایت، گاسلیز راه خود را به سوی ترمینال اورت در بوستون کج کرد آن هم بعد از دو بار تغییر مسیر دادن. اولین اینکه گاسلیز در اسپانیا متوقف شد و بعد از طریق جزایر قناری به راه خود ادامه داد. سپس در 19 ژانویه، بعد از اینکه نیمی از راه خود را در اقیاونس اطلس پیموده بود دوباره به سوی اسپانیا بازگشت و دلیل آن «بدی آب و هوا» اعلام شد و در نهایت دوباره به راه خود به سوی بوستون ادامه داد.
در حالی که ترمینال اورت معمولا محمولههایی از ترینیداد و توباگو دریافت میکند، محموله جدید روسی برای این ترمینال یک مورد کاملا بیسابقه بود. این محموله به دلیل این که بخش بزرگی از سهام یامال در دست نواتک هست که این شرکت هم تحت تحریمهای مالی ایلات متحده است، آن هم به دلیل جنگ کریمه و اوکراین، از پیش از این هم جای بحث و جدل داشته است.
داستان محموله گاسلیز بیانگر واقعیتهایی از جهانی شدن بازار گاز طبیعی است. این جهانی شدن را تولید و صادرات گاز ایالات متحده تشدید کرد که حجم بسیاری گاز به بازار تزریق کرد. از طرفی بازار جهانی LNG هم در مقابل بازار صادرات سنتی گاز طبیعی در حال رشد است، لازمه وجود بازار سنتی صادرات گاز خطوط لوله منطقهای و قراردادههای طولانی مدت است.
با این مدل جهانی سازی، عرضه LNG از یکی از نقاط جهان میتواند به طور رو به رشدی برای تامین تقاضا در نقطهای دیگر حمل شود. دمای بسیار سرد در ایالات متحده در هفتههای اخیر باعث شد تا تقاضای گاز در این کشور افزایش یابد. مشخص است که در آینده هم روسیه میتواند به بازار ایالات متحده راه یابد.
برای کاهش قیمت گاز در نیوانگلد و کاهش وابستگی به LNG وارداتی، واشینگتن و بخش خصوصی این کشور باید سرمایهگذاری عظیمی در خطوط لوله انتقال گاز و زیرساختهای ذخیرهسازی داشته باشد تا بتواند مناطق تولید کننده و صادر کنندهای چون خلیج مکزیک و آپالاچیا را با مناطق وارد کننده در شمال شرق مرتبط سازد.
بازار گاز با جهانیسازی روبهرو است و ژئوپلیتیک جدید گاز در حال رخدادن است. این تغییرات وضع کنونی تجارت گاز را که پیش از این با خطوط لوله انجام میشد و از روسیه به اروپا بود تغییر میدهد.
مسیرهای جدید، عرضهکنندگان جدید و صادرکنندگان مجدد و شرکای جدید تجاری ظهور کردهاند.
همانطور که ایالات متحده خود را به عنوان قدرت برتر انرژی در دنیا معرفی میکند، معمای این زمستان سرد باید واشینگتن را تشویق به تقویت استراتژی انرژی خود نماید اما واشینگتن باید آگاه باشد که LNG پروژههای تحریمشده میتواند از طریق جهانی سازی بازار گاز وارد ایالات متحده شود.
