«دلواپسی ویژه» آقای رییس برای ترکمن‌گاز! زمان قطع سوآپ کجا بودید؟
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که اخیرا در اظهاراتی نسبت به کم شدن زوابط اقتصادی ایران و ترکمنستان به دلیل دفاع ایران از حقوق خود در مناقشه گازی اظهار نگرانی کرده بود؛ در تازه‌ترین اقدام خود با سفیر ترکمنستان هم دیدار کرد.
به گزارش «انرژی امروز»، علاءالدین بروجردی روز گذشته با سفیر ترکمنستان در خصوص مسائل فی‌مابین دو کشور و از جمله مناقشه گازی با ترکمنستان دیدار و گفتگو داشت که در این دیدار، سفیر ترکمنستان بر تداوم گفتگو برای حل فنی مسائل مربوط به پروژه‌های گاز بین ایران و ترکمنستان تاکید کرد.
این تاکید از سوی سفیر ترکمنستان در حالی است که بیست و هفتم دی ماه بروجردی در نطق میان دستورش در مجلس شورای اسلامی وزارت نفت و شرکت ملی گاز را متهم به «بی‌تدبیری در خصوص مناقشات گازی با ترکمنستان» کرده و گفته بود: این بی‌تدبیری که منجر به ضرر صدها میلیون دلاری می‌شود.
بروجردی در این نطق گفت: ترکمنستان به دلیل ندانم‌کاری‌های ما به مراجع بین‌المللی شکایت کردند و در این شرایط اگر ما بار دیگر در این مراجع محکوم شویم؛ باید صدها میلیون دلار دیگر از بودجه بیت‌المال به آنها پرداخت کنیم.
بروجردی اضافه کرد: «همه اینها باعث شده تا روابط اقتصادی ما با ترکمنستان از ۵ میلیارد دلار به ۱۰ درصد این میزان برسد. اینگونه نمی‌توان اقتصاد را مدیریت کرد. چون یکی از راه‌های مطرح شده در اقتصاد مقاومتی این است که ما تولید و صادر کنیم و ارزآوری کنیم و بتوانیم اقتصاد بیمار خود را نجات دهیم و دولت باید در این زمینه تجدیدنظر جدی کند».
حال بروجردی در جریان دیدار با سفیر ترکمنستان، با اشاره به اشتراک‌های تاریخی و فرهنگی دو ملت گفت: همواره روابطی خوب و مثبت میان ۲ کشور برقرار بوده که پشتوانه محکمی برای توسعه و گسترش مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است.
وی با ابراز امیدواری نسبت به برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکمنستان افزود: اجرایی شدن هرچه سریع‌تر پروژه‌های مشترک و حل موانع موجود در موضوع پروژه خط لوله انتقال گاز می‌تواند به ارتقای سطح مناسبات اقتصادی و تجاری منجر شود.
بروجردی همچنین بر تبادل هیئت بلندپایه سیاسی و پارلمانی و تبادل کمیسیون‌های تخصصی مجالس ایران و ترکمنستان تاکید کرد.
در این دیدار احمدقربان اف، سفیر ترکمنستان، با ابراز خرسندی از روند رو به رشد مناسبات میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران افزود: ظرفیت‌های بسیاری در دو کشور برای توسعه ارتباط سیاسی و اقتصادی وجود دارد که باید با برنامه‌ریزی مناسب همسو با منافع دو ملت از آنها بهره برد.
دلواپسی ویژه
هرچند سخن رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره ضرورت اتخاذ تدابیر دیپلماتیک برای حفظ منافع و مراوردات اقتصادی به‌خصوص با کشورهای همسایه حرف درستی است؛ اما انتقاد تند و نامتعارف بروجردی در نطق مجلس و در ادامه، دیدار صمیمانه او با سفیر ترکمنستان، سوالات و ابهاماتی را درباره دلایل این «دلواپسی ویژه» بوجود آورده است.
بروجردی که از چهره‌های باسابقه حوزه دیپلماسی ایران محسوب می‌شود؛ بطور جدی و در شرایطی که ایران و ترکمنستان به شکایت متقابل از یکدیگر روی آورده‌اند و در انتظار داوری بین‌المللی هستند، با نطق خود در مجلس و در ادامه دیدار اخیر با سفیر ترکمنستان خواسته یا ناخواسته در قامت متحدی قدرتمند از درون ایران برای ترکمن‌ها و شرکت ترکمن‌گاز ظاهر شده است که برای حفظ مراودات تجاری دو کشور، پیشنهاد کنار گذاشتن مناقشه و گفتگو و تعامل را مطرح می‌کند.
یادآوری ماجرای سوآپ
این مساله، زمانی سوال‌برانگیز می‌شود که در قبال سایر کشورهای همسایه و حتی در حوزه آسیای میانه و قفقاز، چنین پیگیری‌هایی را شاهد نبوده و نیستیم. به‌عنوان مثال، زمانی که مسعود میرکاظمی، وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد، سوآپ نفت را «شوآپ» خواند و قرارداد فی‌مابین با قزاقستان و دیگر کشورهای حاشیه دریای خزر را منتفی ساخت؛ چنین ابراز نگرانی‌هایی را از «بی‌تدبیری وزارت نفت» از سوی آقای بروجردی شاهد نبودیم.
این درحالی است که بر اساس اطلاعات موجود، درآمد ایران از طرح سوآپ طی سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹ میلادی حدود ۲۵۹ میلیون دلار بوده است. حال با فرض کارمزد ۱۰ ۱ دلار برای سوآپ هر بشکه نفت خام در ایران، چنانچه ایران نقش استراتژیک خود در ترانزیت نفت خام را از دست نمی‌داد و همچنان، قادر به افزایش حجم سوآپ به ۵ ۱ میلیون بشکه در روز بود؛ درآمد سالانه ایران از این محل به بیش از ۶۰۰ میلیون دلار می‌رسید.
این درآمد جدا از صرفه‌جویی‌هایی است که با انتقال نفت کشورهای حاشیه خزر به پالایشگاه‌های نیمه شمالی کشور حاصل می‌َشد. در زمانی که سوآپ نفت خام از دریای خزر جریان داشت، ایران نفت خام دریافتی از کشورهای شمالی را که کیفیت بالایی نیز نسبت به نفت تولید داخل داشتند را به‌عنوان خوراک از طریق خط لوله نکا-تهران به پالایشگاه‌های اراک، تهران، ری و تبریز می‌داد و از انتقال نفت از جنوب کشور به این نقاط بی‌نیاز بود.
با کم شدن فاصله حدود 2000 کیلومتر برای انتقال نفت از جنوب کشور به مناطقی مانند تهران و تبریز، ریسک‌های جاده‌ای و زیست محیطی نیز برای ایران در آن زمان کاهش یافت. در عوض معادل این نفت‌ها از تولیدات میادین جنوب کشور به جزیره خارک منتقل می‌شد تا به دست مشتری‌های کشورهای سوآپر برسد.
