پاس‌کاری مسوولان در عدد گوگرد بنزین!

در طی روزهای اخیر با گسترش دامنه آلودگی هوای کلانشهرهای ایران باز هم موضوع استانداردهای بنزین به صدر اخبار ایران راه یافت و هر کدام از مسوولین مملکتی در سمت‌های مرتبط با بنزین، اظهارنظرهایی کرده‌اند که گاه این اظهار نظرها با تناقض‌هایی هم همراه بوده است.

به گزارش خبرنگار توسعه پایدار «انرژی امروز» بحث استاندارد بودن میزان گوگرد در بنزین توزیعی در کلانشهرهای ایران باز هم اوج گرفته است.

هرچند جامعه ایرانی عادت دارد که به هنگام آلوده شدن هوا و خیمه زدن آلودگی به مدت چند روز بر سر شهرهای بزرگ، به تکاپو افتادن مسوولان را مشاهده کند، تکاپویی که اغلب در حد اظهار نظرها و توپ را به میدان دیگر مسوولان انداختن فراتر نرفته است، این بار نیز بعد از مشاجراتی که مسوولان در خصوص عدد اکتان بنزین و تولید سرب در هوای شهرها داشتند، نوبت به گوگرد  و اظهارات متناقض مسوولان در خصوص این آلاینده در بنزین شهرها رسیده است.

گوگرد ترکیبی است که در نفت خام وجود دارد و بنابراین ناچارا در محصولات نفتی چون بنزین و گازوئیل نیز وجود خواهد داشت. وجود این ماده در بنزین باعث خواهد شد که نبرد علیه آلودگی هوا با مشکل مواجه شود و یا کلا به شکست انجامد.

مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط زیست در خصوص اکسیدهای گوگرد می‌نویسد: دی‌اکسیدگوگرد گازی غیرقابل اشتعال، غیرقابل انفجار و بی‌رنگ می‌باشد که به طور متوسط بین 2 تا 4 روز در هوا باقی بماند. بیش از 80 درصد اکسیدهای گوگرد به دست بشر در جریان احتراق سوخت‌های فسیلی از منابع ثابت آلوده کننده تولید می‌شود. اکسیدهای گوگرد در ترکیب با مواد معلق و رطوبت زیانبارترین اثرات مرتبط با آلودگی هوای اتمسفری را ایجاد می‌کنند.

تقربباً تمامی سوخت‌های فسیلی دارای گوگرد هستند که در جریان احتراق به صورت دی‌اکسید گوگرد وارد هوا می‌شود. تقریبا همه دی‌اکسید گوگرد انسان ساخت، ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی است. مقدار گوگرد در سوخت‌ها و فرآورده‌های نفتی با هم تفاوت دارد.

  تنگ شدن راه‌های هوایی تنفس، اسپاسم برونش (Bronchospasm)، سرفه شدید، سوزش چشم و مجاری تنفسی، کاهش کارایی تنفسی و تنگی نفس، کم شدن عمق تنفس و در نهایت تشدید عوارض قلبی و عروقی و تنفسی از اثرات بهداشتی منتسب به دی‌اکسید گوگرد به شمار می‌رود.

اما نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا مشکل دی‌اکسید گوگرد با مسئله تولید بنزین در هم آمیخته است.

براساس استاندارد یورو 4 میزان گوگرد نباید بیش از 50ppm  یعنی 50 قسمت در یک میلیون قسمت باشد. این در حالی است که در استانداردهای قبلی میزان مجاز در نظر گرفته شده برای گوگرد موجود در سوخت خودرو ها 100 تا 200 یا حتی 600ppm در نظر گرفته می‌شد. استاندارد یورو 4 از جمله استانداردهای سختگیرانه است که در تعیین این استاندارد حد مجاز در نظر گرفته شده برای بسیاری از ترکیبات بیماری‌زا که به افزایش آلودگی در شهرهای بزرگ منجر می‌شود تغییر پیدا کرده است.

در بنزین یورو 5 میزان گوگرد به پنج برابر کاهش یافته و بر اساس این استاندارد میزان گوگرد در بنزین باید حداکثر 10ppm باشد.

ضد و نقیض‌های بنزینی ایران

هر کدام از مسوولین ایرانی که در خصوص استانداردهای بنزین صاحب نظر هستند تقریبا در اظهار نظر در خصوص بنزین صحبت‌های ضد و نقیضی مطرح کرده‌اند.

در 25 دی‌ماه شینا انصاری، مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود یورو 4 بودن سوخت کلانشهرها و به‌ویژه تهران، این میزان گوگرد بالاتر از حد استاندارد بوده است، گفت: اندازه‌گیری‌ها در تمام استان تهران بوده و ممکن است مشکلات ناشی از بالاتر بودن گوگردها از حد استاندارد به شهرستان‌های استان تهران مربوط شود.

انصاری با بیان اینکه نمونه‌برداری به طور مستمر در کلانشهرها انجام می‌گیرد، گفته بود: نتایج پایش از بیست و هفتم مهر ماه در تهران و کرج از منظر بنزن و آروماتیک‌های موجود در سوخت مصرفی نشان می‌دهد که این میزان در حد استاندارد بوده اما میزان گوگرد در برخی نمونه‌ها، بیش از حد مجاز بوده است.

ابن درحالی است که معاون نظارت بر اجرای استاندارد سازمان ملی استاندارد در 23 مهر ماه سال جاری اعلام کرده بود که شهرهای تهران، مشهد، اراک، تبریز، اصفهان، کرج و اهواز هشت کلان‌شهری است که بر اساس مصوب دولت بنزین یورو چهاردر آن توزیع می‌شود.

مقصر پالایشگاه شازند است

اول مهر ماه سال جاری هم در پی نگرانی از بالا بودن میزان گوگرد بنزین تهران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌های نفتی ایران طی گزارشی دلیل این میزان گوگرد بالا را وجود مشکل فرآیندی در واحد کاهش میزان گوگرد پالایشگاه امام خمینی شازند اعلام کرده بود.

بنزین تهران از زمستان سال 1392 از پالایشگاه شازند تامین می‌‌شود. در اطلاعیه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌های نفتی ایران آمده بود «در بازه زمانی بسیار کوتاهی در تابستان سال جاری با توجه به مشکل فرآیندی واحد کاهش میزان گوگرد، در بنزین تولیدی پالایشگاه مزبور میزان گوگرد در محدوده 75 جزء در میلیون تولید و توزیع شده است که با رفع مشکل فوق در حال حاضر میزان گوگرد بنزین تولیدی پالایشگاه کمتر از 50 جزء در میلیون می باشد ».

اما دیروز، 16 بهمن ماه، پیروزبخت، رییس سازمان ملی استاندارد در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌‌ها ضمن اشاره به نتایج به دست آمده از نتایج به عمل آمده از 50 نمونه از بنزین توزیعی جایگاه های سوخت در 17 کلانشهر گفت: در شاخص گوگرد نیز شاهد بهبود وضعیت هستیم و در نمونه‌های دریافت شده در تهران، فقط یک مورد مشکل گوگرد وجود داشت که آن هم به دلیل مشکل پیش آمده در پالایشگاه شازند اراک بود که رفع شد. معاون رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: استاندارد شاخص گوگرد 50 است، اما در نمونه های یاد شده به 60 رسیده بود که غیراستاندارد است. 

با این حال، امروز، 17 بهمن ماه، پیروزبخت اعلام کرد: که به دلیل مشکل پیش آمده در تامین بنزین پایتخت توسط پالایشگاه شازند اراک و بالا بودن میزان گوگرد موجود در آن، در سال جاری استثنائا سه بار نمونه‌گیری از بنزین انجام می‌شود.

رییس سازمان ملی استاندارد ایران با اشاره به این‌که در دو نمونه‌گیری صورت گرفته، بنزین پایتخت با مشکل استاندارد گوگرد همراه بوده است، بیان کرد: علت این مساله تهیه بنزین پایتخت از پالایشگاه شازند اراک بوده که با مشکل مواجه شده است و پس از صحبت‌هایی که با وزارت نفت مدنظر قرار گرفت شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد به زودی این مشکل برطرف می‌شود.

پیروزبخت درعین حال ادامه داد: ما نیز جهت اطمینان از این مساله باید مجددا نمونه‌برداری را یا تا پایان سال جاری و یا ابتدای سال آینده در دستور کار قرار دهیم تا متوجه شویم که آیا مشکل به وجود آمده برطرف شده است یا خیر؟

وی با بیان این‌که میزان استاندارد گوگرد موجود در بنزین عدد ۵۰ است، اعلام کرد: طبق آخرین نمونه‌گیری صورت گرفته توسط این سازمان میانگین میزان گوگرد بنزین در حدود عدد ۶۰ بوده که بالاتر از استاندارد تعریف شده است.

رییس سازمان ملی استاندارد ایران همچنین در خصوص وضعیت میزان گوگرد موجود در بنزین در سایر کلانشهرها، توضیح داد: میانگین میزان استاندارد گوگرد موجود در بنزین سایر کلانشهرها کمتر از عدد ۵۰ و در سایر شهرهای هدف نیز براساس نمونه‌گیری‌های صورت گرفته وضع بر همین منوال است.

پیروزبخت ادامه داد: به دلیل این‌که بنزین مجموعه شهرهای تهران، کرج و اراک از یک پالایشگاه تامین می‌شود مساله بالابودن میزان استاندارد گوگرد موجود در بنزین برای این شهرها قابل تامل است و در مورد تهران به قطعیت می‌توان این موضوع را اعلام کرد هرچند که در خصوص شهرهای کرج و اراک نیز این احتمال بسیار زیاد است.

دفاع تمام قد زنگنه از بنزین کلانشهرها

امروز بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت به سخنان رییس سازمان ملی استاندارد واکنش نشان داد و اظهار کرد: ممکن است در یک یا دو جایگاه چنین گفته‌ای تایید شود اما به طور کلی بنزین عرضه شده در کلانشهرها از کیفیت مطلوبی برخوردار است.

با این حال از آن جایی که سازمان ملی استاندارد ارگان نظارتی برای بررسی استاندارد بودن یا نبودن هر آنچه که در ایران تولید یا وارد ایران می‌شود است، بنابراین به نظر می‌رسد وزارت نفت بایستی تابع نظرات این سازمان در خصوص تولید بنزین باشد. بنزینی که با وجود میزان آلودگی بالای هوای کلانشهرهای ایران، نقش کاملا مستقیمی در کاهش یا افزایش این آلودگی خواهد داشت.