رقابت گازی ترکیه و اسرائیل

روابط آنکارا با اسرائیل از زمان به رسمیت شناخته شدن اسرائیل از سوی ترکیه در سال 1949 با فراز و فرودهای بسیار همراه بوده است، اما با تشدید اتهامات رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان علیه دولت اسرائیل، به نظر می رسد برنامه تحت حمایت آمریکا برای ساخت خط لوله ای بر بستر دریا مابین اسرائیل و ترکیه، با مشکلات عدیده ای مواجه شود.

به گزارش خبرنگار بین الملل `انرژی امروز`، به همین دلیل نیز طی ماه های اخیر و علیرغم تلاش های مکرر برخی مقامات دو کشور، به دلیل عدم توافق با دولت ترکیه، اسرائیل مقاصد صادرات گازش را تغییر داده و سایر کشورها از جمله مصر را در اولویت قرار داده است.

اما به نظر می رسد اختلافات بوجودآمده بین دو کشور، یکی از ارکان ثبات استراتژی صادرات گاز اسرائیل را به چالش کشیده است. در سال 2016 و به دنبال 6 سال تنش، آمریکا در نقش یک میانجی تلاش کرد روابط حسنه ای بین دو کشور برقرار سازد، به ویژه این اقدام می توانست از طریق صادرات گاز به ترکیه و متعاقب آن به بازارهای اروپایی، چشم انداز روشنی برای ورود گاز اسرائیل به بازارهای بین المللی به حساب آید.

از سوی دیگر، ترکیه نیز به دلیل بروز برخی اختلافات با مسکو، درتلاش بود منبعی جایگزین برای تامین نیازهای گازی خود بیابد؛ اما اکنون اسرائیل برای توسعه منابع گازیش، خود را درگیر پروژه هایی مملو از مخاطرات سیاسی و مالی نموده است. شرکت هایی نظیر Nobel Energy و Delek Group که از مهم ترین شرکت ها برای توسعه بزرگ ترین اکتشاف گازی این کشور Levithan به شمار می روند، در سال 2016 قراردادی 10 میلیارددلاری نیز با مراکش منعقد ساخته و هم اکنون نیز آمادگی شان برای انجام پروژه های دیگری را اعلام نموده اند.

عدم پیشرفت مذاکرات

به گفته سخنگوی وزارت انرژی ترکیه، صادرات گاز به ترکیه همچنان از اهمیت زیادی برای اسرائیل برخوردار است، زیرا گفتگوها بین مقامات دو کشور همچنان ادامه دارد.

انتقادات تندوتیز اردوغان بعد از انتخاب بین المقدس توسط ترامپ به عنوان پایتخت اسرائیل در 6 دسامبر شدت گرفت، به نحوی که وی در سخنانش اظهار داشت ترکیه، بیت المقدس را به دست کشوری که کارش کشتن کودکان بیگناه است، نمی سپارد و سربازان این کشور را تروریست نامید. در واکنش به این اقدام رئیس جمهور ترکیه، مقامات اسرائیل نیز حمایت این کشور از حماس را مورد انتقاد قرار دادند.

اما به گفته نیهات علی اوزکان، تحلیلگر مرکز تحقیقات راهبردهای اقتصادی آنکارا، با وجود روند کند مذاکرات درباره پروژه خط لوله مابین دو کشور، نیاز ترکیه به گاز اسرائیل واقعی است.

خطرات بالقوه

برای اسرائیل، ترکیه مقصدی با اقتصادی نسبتا باثبات و نیازهای انرژی بالاست، اما موانع سیاسی بر روند صادرات گاز سایه افکنده است. در ماه دسامبر، شرکت ترکیه ای بوتاش، دیدار رسمی برخی از مقامات خود از اسرائیل را کنسل نمود و به گفته تحلیلگران، ترکیه از تعلیق پروژه هایش با اسرائیل به عنوان اهرم نفوذی علیه مسکو برای انتفاع از واردات مقادیر معتنابهی گاز استفاده می کند.

در عین حال، جایگزینی ترکیه با مصر نیز تبعاتی برای اسرائیل درپی خواهد داشت. از یک سو، مصر در مجاورت اسرائیل قرار دارد و رئیس‌جمهور این کشور نیز از روابط حسنه ای با اسرائیل برخوردار است، پس انعقاد هرگونه قرارداد گازی در کوتاه مدت بسیار محتمل بنظر می رسد. اما از سوی دیگر، اقتصاد مصر به توانمندی ترکیه نیست و نمی تواند انتظارات این کشور از صادرات گاز را برآورده سازد.

اما این کشور گزینه سومی هم مدنظر دارد: خط لوله ای که از قبرس به سمت یونان و ایتالیا امتداد داشته و اتمام آن حداقل 6 میلیارد دلار هزینه دربر خواهد داشت. مقامات اسرائیلی هنوز مردد هستند که آیا این پروژه در نهایت سودمند خواهد بود و آیا کنترل ترکیه بر شمال قبرس می تواند مانعی بر سر راه توسعه پروژه به شمار آید؟ در حالی که پاسخ به این سوال هنوز به درستی مشخص نشده است، رهبران کشورهای منتفع توافق نامه ای برای اجرای آن به امضا رسانده و اتحادیه اروپا نیز بالغ بر 34.5 میلیون یورو به این طرح اختصاص داده است.

طبق اظهارات مالکوم هونلین، مدیراجرایی شرکت حفاری Delek، در حال حاضر مصر مناسب ترین گزینه برای صادرات گاز به شمار می رود، زیرا تاسیسات گازی مناسبی در شمال این کشور وجود دارد. علاوه بر آن، دولت مصر علاقمندی خود برای مشارکت در توسعه ذخایر گازی فراساحلی اسرائیل، مصر و به ویژه قبرس را اعلام نموده است.

با وجود مناقشات بین دو کشور، بنیامین نتنیاهو نخست وزیر اسرائیل، هنوز هم ترکیه را یکی از مقاصد گازی کشورش می داند و در سخنان خود طی سفر اخیرش به هندوستان اظهار داشت: متاسفانه ما همچنان سخنان کنایه آمیزی علیه دولت اسرائیل می شنویم و شاهد حمایت ادامه دار دولت ترکیه از حماس هستیم. اما علیرغم تمامی اختلافات، کشور اسرائیل برای صادرات انرژی خود سه گزینه در اختیار دارد که در صورت لزوم، از تمامی آنها استفاده خواهد کرد.