اقتصاد سبز را باید از نفت و گاز شروع کنیم

دکترای برنامه ریزی محیط زیست، توجه به ذات مسئولیت اجتماعی را یکی از ارکان توسعه دانست و گفت: مسئولیت اجتماعی در اقتصاد سبز باید از نفت وگاز شروع شود.

به گزارش خبرنگار «انرژی امروز»، نغمه مبرقعی دینان در خصوص اقتصاد سبز گفت: رابطه محیط زیست و اقتصاد از دیرباز چندان رابطه مسالمت آمیزی نبود و همیشه در تقابل با یکدیگر بودند.

وی با بیان اینکه اما واقعیت این است که محیط زیست چند نقش اساسی در نظام اقتصادی دارد، گفت:محیط زیست تامین کننده تمام مواد اولیه و موادی است که در اقتصاد  و در حین فرایند تولید استفاده می شود. در واقع هر آنچه که در حیطه اقتصاد بکارگرفته می شود، منشاء آن از محیط زیست است.

مبرقعی خاطر نشان کرد: محیط زیست، جاذب ضایعات ناشی از تولیدی است که در فرایند اقتصادی اتفاق می افتد.همچنین تامین کننده بستری لازم برای توسعه است.

دکترای برنامه ریزی محیط زیست تصریح کرد، با این حساب به نظر می رسد که اقتصاد خیلی هم با محیط زیست بیگانه نیست. گرچه در سال های گذشته فکر می کردند این دو منفک از هم هستند، به همین دلیل شاید فعالیت اقتصادی به حدی نبود که تاثیر چشمگیری روی محیط زیست بگذارد. ولی وقتی جمعیت زیاد شد و تبعات اثرات اقتصادی و فعالیت های اقتصادی بر محیط زیست، نمایان شد، آن زمان بود که متوجه شدن محیط زیست، به اقتصاد وابسته است.

وی با تعریفی از اقتصاد و محیط زیست گفت: اگر قرار باشد، رابطه محیط زیست و اقتصاد را بگویم، باید گفت: ما بستری به اسم سرمایه طبیعی داریم که همین محیط زیستی است که در آن زندگی می کنیم. در این بستر سرمایه های فیزیکی، انسانی و اجتماعی وجود دارند که لازمه وجود این سرمایه ها، وجود سرمایه طبیعی به عنوان بستر است.

مبرقعی خاطر نشان کرد، اگر سرمایه طبیعی به خوبی وجود داشته باشد، ارتباط بین این سرمایه ها می تواند ما را به رفاه  پایدار بشری برساند ولی اگر این بستر وضعیت نامناسبی داشته باشد، بقیه سرمایه ها هم کاری از دستشان بر نمی آید.

دکترای برنامه ریزی محیط زیست تاکید کرد: ما در تلاشیم، به گونه ای بین محیط زیست و اقتصاد ارتباط برقرار کنیم تا علاوه بر بهره برداری از سرمایه های طبیعی، آسیبی به اجتماع و جامعه وارد نشود.

وی گفت: زمانی که فعالیت اقتصادی در شرکتی رخ می دهد، اینکه آن شرکت مسئولیتی در قبال محیط زیست داشته باشد یا نه می تواند در صدمه زدن به این سرمایه طبیعی که در بستر توسعه ما از آن یاد کردیم، بسیار موثر باشد. اینجا بود که اقتصاد سبز که سابقه حدود 50 سال در دنیا دارد، شکل گرفت و شروع به کار کرد.

مبرقعی در تعریف اقتصاد سبز گفت: اقتصاد سبز، نوعی از اقتصاد است که فعالیت های اقتصادی را به گونه ای هدایت می کند که صدمات محیط زیستی چشمگیری نداشته باشد و موجب کاهش رفاه بشری نشود.

وی با اشاره به جنبه های مختلف این اقتصاد گفت: سرمایه گذاری سبز،اقتصاد اکولوژی، صنعت بازیافت، رشد سبز از انواع این اقتصاد هستند. اما اگر بخواهیم این را رصد کنیم و ببینیم چه میزان از اقتصاد یک کشور سبز است، قطعا نیاز به شاخص دارد، که این شاخص ها در دنیا  مشخص است و با این میزان، سنجیده می شود.

چه کشورهایی در اقتصاد سبز پیشگام هستند؟

مبرقعی آلمان به عنوان پیشگام ترین کشور در اقتصاد سبز خواند و گفت:30 درصد کل سرمایه گذاری اقتصاد سبز به آلمان تعلق دارد. البته کشورهای دانمارک و سوئد هم جز کشورهای پیشگام در اقتصاد سبز هستند.

وی تعداد شاغلین در بخش انرژی های تجدید پذیر در سال 2010 در آلمان را نسبت به 2004، با رشد130 درصدی عنوان کرد که سهم مناسبی به دستیابی اقتصاد سبز داشته است. همچنین سرانه انتشار گازهای گلخانه ای آلمان در سال 2010 نسبت به سال 1990، 23 درصد کاهش داشته است .اتفاقی که متاسفانه هیچ وقت در کشور ما نیفتاد و ماهیچگاه شاهد کاهش گازهای گلخانه ای که نبوده ایم، هیچ بلکه با روند فزاینده ای رو به افزایش است.

دکترای برنامه ریزی محیط زیست  عنوان داشت: در سال 2012 یک طبقه بندی انجام شد که 60 کشور مطرح دنیا را از نظر شاخص های اقتصاد سبز باهم مقایسه کرده اند و آلمان با 99.6 امتیاز رتبه اول را کسب کرد.

دستور العمل تحقق اقتصاد سبز

مبرقعی مراحل تحقق اقتصاد سبز برای کشورهایی که خواهان توسعه این اقتصاد در کشورشان هستند، را اینگونه بیان کرد: در این راستا به اولین چیزی که توجه شده است، توسعه سرمایه های انسانی است. هرچه ما فعالیت کنیم، اگر سرمایه های انسانی ما خواهان گذر از  یک مرحله به مرحله جدیدی نباشند، هیچ تغییری رخ نخواهد داد. باید روی سرمایه های انسانی کار کنیم و لازم است که دولت ها این بستر و ظرفیت سازی لازم را انجام دهند و آموزش های مشخصی در این زمینه داده شود و مسئولیت اجتماعی لازم را نسبت به محیط زیستشان داشته باشند.

وی همچنین گفت: اما نکته بعدی که در تحول اقتصاد سبز مهم است این است که از ارزش افزوده یک فرآورده، خسارات وارده به محیط زیست را کم نمی کنیم. اگر ما بخواهیم به اقتصاد سبز برسیم، باید اندازه گیری درستی از فعالیتمان داشته باشیم. بعضی وقت ها آماری که از اقتصاد سبز ارائه می شود، آمار واقعی نیست و گمراه کننده است و بسیاری از کشورها که رشد 8 و  10 درصدی دارند، درواقع اگر خسارت محیط زیستی را از آن کم کنیم، رشد منفی خواهد داشت.

دکترای برنامه ریزی محیط زیست مسئله بعدی را تاثیر گذاری و هدایت جریان های مناسب با این اقتصاد عنوان کرد و گفت: ما باید با ابزارهای اقتصادی همانند مالیات و سوبسید، وضعیت مالی این اقتصاد را هدایت کنیم.

مبرقعی با بیان اینکه سوئد در سال 2012 اعلام کرد سرمایه گذاری در اقتصاد سبز  بین 5 تا 10 سال می تواند سودآوری بیشتری نسبت به اقتصاد قهوه ای داشته باشد، گفت: اما مسئله این است که در کشورهای در حال توسعه مانند ایران همیشه دنبال سودآوری های زودبازده هستیم و منتظریم ظرف دو سه سال بازگشت سرمایه را داشته باشیم، ولی اقتصاد سبز، ماهیت و نهادش به این گونه است که بازدهی آن طولانی است.

وی با اشاره به اینکه ایران یک کشور نفتخیز است، گفت: اگر بخواهیم اقدام به سبز کردن اقتصاد کشورمان کنیم، باید ابتدا به صنعت نفت و گاز بپردازیم.

این استاد دانشگاه گفت: در اتحادیه اروپا 3.4 میلیون شغل برای مشاغلی که مستقیما در اقتصاد سبز فعال هستند، وجود دارد که این عدد بیش از مجموع شاغلین در صنعت خودرو اروپا  است و پیش بینی شده است که در 10 سال آینده ظرفیت ایجاد 60 میلیون شغل در این زمینه وجود دارد.

مدیریت مناسب سرمایه های طبیعی

مبرقعی با بیان اینکه مدیریت مناسب سرمایه های طبیعی هم نکته دیگری است که در اقتصاد سبز باید به آن توجه کرد، گفت: بسیاری از ارزش هایی که در محیط زیست وجود دارد، ارزش بازاری نیست. خیلی از منابعی که از محیط زیست جذب می کنیم، منابعی است که قابل تبدیل به عدد و رقم  و محاسبات عادی اقتصادی نیست.

وی خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم اقتصاد سبز تحقق پیدا کند، باید دو اصل را در نظر گرفت، ابتدا اینکه نیاز به سرمایه گذاری اولیه دارد. شاید یکی از بزرگترین موانع عدم توسعه در کشورهایی چون کشور ما هیمن نکته باشد. اما باید دید اگر جایگزین سوخت نفتی یا فسیلی شود، خسارت آن به محیط زیست چقدر است. نکته دیگر، دیربازده بودن این نوع توسعه است.

این استاد دانشگاه گفت: متاسفانه ایران تنها نیم درصد از ارزش کل اقتصاد سبز را به خود اختصاص می دهد درحالی که کشورهایی 50 درصد از اقتصادشان برای اقتصاد سبز هزینه می کنند.

مبرقعی در پایان خاطر نشان کرد:سیستم های اقتصادی هیچگاه بدون حمایت سیستم های اکولوژیکی نیستند و همیشه به آنها وابسته هستند و باید مراقب آنها باشیم. لذا لازم است در امکان سنجی در توسعه، حتما قابلیت ها و محدودیت های طبیعی را وارد این فرایند کنیم. مسئولیت اجتماعی شرکت ها در کنترل هزینه های اشتباهی می تواند مهم باشد و نقش بسزایی در تحقق اقتصاد سبز داشته باشد.

وی با بیان اینکه برای فرا گرفتن از پتانسیل طبیعی سرزمین زمینه ساز تحقق توسعه پایدار باشد گفت: در جمع بندی باید گفت، اینکه قطعا در فرآیند توسعه باید توجه داشته باشیم، همچنین اگر خواهان اقتصاد سبز هستیم، ما سه وضعیت نسبی در کشور داریم، یکی توسعه انرژی های نو، که ما در کمربند طلایی انرژی خورشیدی کشور قرار گرفته ایم، همینطور در انرژی بادی، کورودیرهای بادی خوبی داریم، در زمینه اکوتوریسیم قابلیت های بسیارخوبی کشور دارد و حتی در توسعه صنعت بازار؛اگر این سه مورد در کشور فعال شود، ما  می توانیم سهم اندک خود را در بازده زمانی مناسب داشته باشیم.