فروش بین‌الملل سهام آرامکو، شاید هرگز
خصوصی سازی جزئی آرامکوی عربستان از دو سال پیش و با تلاطم بازار نفت آغاز شده است و توقعاتی را در خصوص قیمت نفت به وجود آورده است اما اگر این فروش سهام هرگز صورت نگیرد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
به گزارش خبرنگار بین‌الملل «انرژی امروز» جان کمپ، تحلیل‌گر بازار در خبرگزاری رویترز می‌گوید: در ژانویه سال 2016 و در یک مصاحبه با یک روزنامه بود که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، امکان فروش بخش بسیار کوچکی از سهام غول نفتی آرامکو را پیش کشید.
در میانه اصلاحات اقتصادی و متنوع‌سازی و خصوصی‌سازی دارایی‌های عربستان توسط این ولیعهد، طرح امکان فروش بخش کوچکی از این سهام چیزی بیش از یک یادآوری خلاصه‌وار بود.
اما همین هم کافی بود تا مشاوران، بانک‌ها، بازارهای بورس، دولت‌ها و روزنامه‌نگاران همگی درقابت باهم بتوانند سودی از آن به جیب بزنند.
بازارهای بورس نیویورک، لندن و هنگ‌کنک هر کدام در تلاش هستند تا بتوانند بخشی از این سود فهرست نویسی آرامکو را به سوی خود جلب کنند.
به نظر می‌رسد آماده‌سازی‌های فنی برای فروش این سهام از دوسال پیش تا حدودی مهیا شده است اما زمان واقعی فروش آن مرتب عقب انداخته می‌شود.
تصمیم‌گیری در خصوص مکان، زمان و چگونگی فروش آرامکو هیچ ربطی به شرکت آرامکو ندارد بلکه تمامی اینها بستگی به نوع تصمیم‌هایی است که دولت عربستان سعودی می‌گیرد.
اما به اعتقاد تحلیل‌گر رویترز هنوز هیچ زمان‌بندی مشخصی برای اعلام این تصمیمات گرفته نشده است و حالا به نظر می‌رسد جدول زمانی این فروش هم به سال 2019 واگذار شده است.
سیاستمداران عربستانی نشان داده‌اند که یک بورس داخلی کار فهرست‌نویسی را انجام خواهد داد اما در واقع هیچ تهعد قطعی برای بین‌المللی کردن آن ندارند.
دولت گزینه‌های بسیاری پیش روی خود دارد، گزینه‌هایی چون فهرست نویسی صرفا داخلی، فروش خصوصی سهم به یک شریک استراتژیک، فهرست‌نویسی بین‌المللی، یا ترکیبی از این سه گزینه.
هرچه قدر که تصمیم‌گیری در این خصوص عقب افتد، احتمال اینکه این فروش سهام هرگز اتفاق نیفتد بیشتر می‌شود.
ابتکار گازی
این اولین بار نیست که یک ابتکار استراتژیک به طور اساسی تعدیل می‌شود یا از بین می‌رود.
ابتکار گاز عربستان سعودی هم در سال 1998 راه‌اندازی شد آن هم در زمانی که قیمت نفت به شدت کاهش یافته بود و این کشور از نظر مالی به شدت در مضیقه بود.
این ابتکار بخشی از بسته اصلاحاتی وسیعی بود که هدف از آن تنوع بخشی به اقتصاد این کشور و کاهش نقش دولت در این اقتصاد و افزایش حضور بخش خصوصی در آن بود.
این ابتکار توانست سرمایه‌های بیشماری از شرکت‌های نفتی خارجی جذب کند اما در پیچ و خم سالیان دراز عقب انداخته شد تا در سال 2002 کنار گذاشته شد.
حال سوال این است که آیا خصوصی سازی جزئی آرامکو نیز به همان سرنوشت دچار خواهد شد؟
رویترز می‌گوید: اصلاحات در عربستان سعودی همیشه حالت چرخشی دارد. قیمت نفت کاهش می‌یابد و درنتیجه درآمدها باید متنوع شوند و خصوصی‌سازی در دستور کار دولت قرار گیرد و زمانی که قیمت‌ها به تعادل رسید همه چیز کنار گذاشته می‌شود.
بنابراین این خبرگزاری به این نتیجه می‌رسد که همانند ابتکار گاز، پیشنهاد فروش سهام آرامکو هم زمانی مطرح شد که قیمت نفت در سال 2016 در سراشیبی سقوط بود.
حالا قیمت در حال بازیابی خود است، چرا دستور برای خصوصی سازی محو نشود؟
منطق درهم برهم
رویترز در ادامه می‌نویسد، از آغاز، منطق فروش سهام آرامکو هرگز رویه‌ای مشخص نداشت.
خصوصی سازی بخشی از آرامکو بهبود کنترل و نظارت بر امور شرکت را به همراه داشته باشد. ولیعهد عربستان تاکید دارد که شفافیت را افزایش خواهد داد و با فساد مبارزه خواهد کرد.
فروش سهام می‌تواند اولین قدم در بلندپروازی متنوع‌سازی درآمدهای دولت و کاهش نقش نفت در این درآمدها باشد.
و یا به سادگی تلاشی باشد در جهت افزایش درآمدها. این بحث زمانی مطرح شد که درآمد دولت عربستان به کمترین میزان خود رسیده بود و بودجه عربستان با کسری بزرگی همراه بود.
در خود آرامکو هم بحث فروش سهام آن همیشه مورد مناقشه بوده است و بسیاری همیشه این سوال را مطرح کرده‌اند که این امر چگونه ممکن خواهد بود.
مدیران آرامکو همیشه در برابر این سوال که این شرکت بد مدیریت می‌شود، مدیریت شرکت را یکی از بهترین رویه‌های مدیریتی در این کشور دانسته‌اند.
اگر قرار باشد که تنوع بخشی باعث استفاده غیرمجاز از این وجوه به نفع ثروتمندان عربستانی و مالکان خارجی آن باشد، فروش سهام این شرکت چه در بورس داخلی و چه در بورس خارجی می‌تواند مزایای ثروت نفت را برای کم‌درآمدهای عربستان بیشتر کاهش دهد.
منتقدین از این نگرانند که فروش این سهام در زمانی که قیمت نفت در کمترین حد سیکل قیمتی خود است می‌تواند ارزش آرامکو را کاهش دهد.
در نهایت مقدار سهامی که قرار است به فروش برسد آنقدر کم است که معنی تنوع بخشی به اقتصاد هم در آن از بین می‌رود.
فقط فروش 5 درصد از ین سهام برای کاهش وابستگی دولت به نفت کافی نخواهد بود.
حتی اگر این شرکت 2 تریلیون دلار هم ارزش داشته باشد فروش 5 درصدی سهام 100 میلیارد دلاری چندان پولی دست دولت نمی‌دهد که بتواند تغییرات بزرگ ایجاد کند.
در حال حاضر ذخایر خارجی عربستان برابر با 500 میلیارد دلار است و 100 میلیارد دلار برای بلندپروازی‌های اجتماعی اقتصادی دولت چندان کافی نخواهد بود.
افزایش درآمدهای نفتی
درنهایت رویترز می‌نویسد: قیمت نفت افزایش یافته است و کسری بودجه دولت عربستان در حال کاهش است و درآمدهای خارجی این کشور نیز به ثبات رسیده است.
عربستان به دنبال دیگر منابع مالی چون سلب مالکیت از ثروتمندان در برنامه‌های مبارزه با فساد است و امیدوار است از این منظر 100 میلیارد دیگر نیز درآمد کسب کند.
با افزایش درآمدهای نفتی، سود فروش سهام آرامکو در مقایسه با مشکلات غیرقابل اجتناب آن و هزینه‌های آن کاهش خواهد یافت و در نتیجه فروش این سهام هم احتمال کمی می‌یابد.
بنابراین عربستان مشتاق است که تا حد ممکن این فروش را به تاخیر اندازد و شاید کلا درها را به روی فروش بین‌المللی آن ببندد.
فعلا که رهبران این کشور عجله‌ای برای فروش یا ارائه زمان‌بندی مشخص برای آن ندارند. شاید هم در نهایت یک فهرست‌نویسی ساده داخلی انجام دهند و در این فهرست نویسی بخشی از سهام آرامکو را بفروشند یا نفروشند.
