زنان نفت 9درصد مردان مردان نفتی با ابلاغیه وزیر همراه شوند

سهم اشتغال زنان در صنعت نفت 8.6 درصد است؛ این در حالی است که سهم اشتغال زنان در کشور 12.8 درصد است؛ نگاه جنسیتی به توانمندی زنان و بی توجهی به عامل شایسته سالاری، از رشد زنان و ارتقای آنها به پست های مدیریتی در صنعت نفت جلوگیری کرده است؛ علاوه بر این بازار کار دانشجویان دختری که رشته نفت را انتخاب کرده اند بیش از پسران در هاله ای از ابهام است.

به گزارش خبرنگار نفت و گاز «انرژی امروز»، با وجود اینکه وزیر نفت، بیژن زنگنه در حکمی موارد رفع تبعیض در جذب و به کارگیری زنان در مشاغل و سمت‌های متناسب با توانمندی‌های آنها را ابلاغ کرد و در سخنرانی خود در مراسم معارفه مرضیه شاهدایی- قائم مقام وزیر نفت از پررنگ‌تر شدن نقش زنان در صنعت نفت خبر داد و اظهار کرد که « از این به بعد در استخدام‌ها، آگهی‌ها و دانشگاه‌ها فرقی بین خانم‌ها و آقایان در صنعت نفت نخواهد بود و تبعیض‌های ناروایی که علیه خانم‌ها در صنعت نفت وجود داشت کنار گذاشته خواهد شد» اما در همین اواخر، در آزمون استخدامی که قرار بود در دی ماه برگزار شود، ثبت نام در رشته مهندسی دریایی برای زنان ممنوع شد، این در حالی است که در شرکت های مختلف فراساحلی دنیا علی رغم شرایط دشوار فعالیت در بخش اقماری، زنان نیز امکان حضور دارند؛ علاوه براین اعلام شد که اشتغال بانوان در برخی مناطق عملیاتی شرکت های تابعه وزارت نفت شامل سکوهای میدان گازی پارس جنوبی، منطقه عمومی خارک، دیلم، سیری، و لاوان امکان پذیر نیست.

نگاهی آماری به وضعیت زنان شاغل در صنعت نفت نشان می دهد که هم اکنون بیش از 8 درصد از کارکنان صنعت نفت ایران را زنان تشکیل می دهند که در مناطق عملیاتی، مسوولیت های مهمی بر دوش دارند، اما فرهنگ سازمانی معمولا در برابر ارتقای زنان مقاومت نشان می دهد و پست های مدیریتی صنعت نفت تاکنون کاملا مردانه تفویض شده و غالبا با تغییر پست ها، دوباره مردان به پست های مدیریتی گمارده شده اند. این در شرایطی است که برخی از زنان با وجود سطح تحصیلات بالا و همچنین سوابق کاری بسیار در سمت های خود یا فریز شده اند یا به ندرت به سطوح بالای مدیریتی و سرپرستی ارتقا یافته اند. به راستی جای این تفکر که «نفت» زن و مرد ندارد در صنعت نفت ایران خالی است!

در این خصوص با یکی از زنان شاغل در صنعت نفت ایران به گفتگو نشستیم؛ مهندس الینا باقری، رییس برنامه ریزی حفاری شرکت نفت و گاز پارس که برای صنعت نفت ایران افتخارآفرینی نیز کرده و دارنده مدال طلای المپیک جهانی نفت نیز هست، با انتقاد از نگاه مردسالارانه در صنعت نفت، آن را عاملی می داند که موجب کمرنگ ترشدن حضور زنان در پست های مدیریتی گردیده است و معتقد است نگاه صرفا فمنیستی به حضور زنان در صنعت نفت نادرست است. گفتگو را در ادامه بخوانید.

**********

 آیا از تمام توانمندی های زنان در صنعت نفت استفاده می شود؟ حضور زنان در سطوح ارشد به چه صورت است؟

زنان در بحث کارشناسی به نظر جایگاه قابل قبولی کسب کرده‌اند اما وقتی رده‌های سازمان مطرح می‌گردد، متاسفانه توانمندی‌های زنان انکار شده و نادیده گرفته می‌شود. در دنیا به دلیل افزایش بهره‌وری با ایجاد تنوع در سن، جنسیت و فرهنگ مورد توجه قرار می‌گیرد، چرا که نوع نگاه متفاوت می‌تواند تصمیم‌های مناسب‌تری را حاصل کند؛ به دلیل سبک رهبری زنان که مشارکتی بوده، همچنین مدیریت ذینفعان به صورت ذاتی و غیره سعی می‌شود پازل حضور زنان در کنار مردان را کامل کرده و با ترکیب دو نگاه به بهره‌وری بالاتر دست یابند، اما در وزارت نفت به خصوص در سطوح ارشد سهم زنان بسیار اندک و گاهی صفر بوده است.

آیا در صنعت نفت ما برای زنان فرصت های شغلی برابر با مردان وجود دارد؟

در وزارت نفت درصد ورودی زنان به مردان نزدیک به ۹ درصد است. با این درصد مسلما نمی‌توان انتظار فرصت‌های برابر داشت و چنانچه بخواهیم حتی فرصت‌های برابر در سالیان بعد ایجاد کنیم می‌باید در جذب نیروی انسانی، اجبارهایی در حداقل درصدهایی برای زنان قائل شویم؛ البته این به شرط شایستگی است که مسلما ورود زنان و کسب سهم بالایی از دانش آموختگان رشته های مرتبط به نفت نشان این شایستگی هست و ما در این حوزه، استعدادهای مناسبی داریم.

به نظر شما محدودیت هایی که زنان شاغل در نفت با آن روبرو هستند چیست؟

برای پاسخ به این سوال باید ابتدا گروه هدف مشخص گردد. آیا ما در مورد زنان در رده های ارشد صحبت می‌کنیم یا کارشناس یا اداری؛ اما اگر به صورت کلان نگاهی به محدودیت‌های زنان داشته باشیم، درنگاه مدیران کلان جز حضور زنان در دکل‌های حفاری هیچ‌گونه محدودیتی وجود ندارد اما موضوع کلیشه‌های موجود عملا محدودیت‌های خودساخته و سازمان‌ساخته ای را ایجاد کرده‌اند.

سطح درامد زنان در مشاغل مشابه با مردان برابر است؟ حقوق و مزایا چطور؟

سطح درآمد وزارت نفت حساس به جنسیت نیست اما در مسائل جانبی مانند اضافه کاری و یا ماموریت‌های سازمانی که بخش بزرگی از درآمدهای افراد است، متاسفانه برابری وجود ندارد. در خصوص حقوق نیز در اغلب موارد تبعیض وجود دارد اما تا جایی که اطلاع دارم بخش زنان نفت با تلاش خود، بسیاری از تبعیض‌ها را در طول این چندسال رفع کرده‌اند‌. ابلاغیه وزیر را در مورد رفع تبعیض در به کارگیری بانوان در مشاغل و سمت ها متناسب با توانمندی آنها در جهت ارتقای شغلی موثر می دانید؟

ابلاغیه وزیر محترم و انتصاب اولین معاون وزیر زن در وزارت نفت نقطه عطفی در زمینه حضور زنان در سمت‌های مدیریتی است اما مسئله‌ای اینجا وجود دارد که نباید از آن غفلت کرد. درصد حضور زنان در ستاد وزارت نفت بالاست اما وقتی به شرکت‌های تابعه نگاهی بیندازید می بینید که نه تنها این درصد پایین است بلکه برنامه ای هم جهت تغییر دیده نمی‌شود. درست است که ابلاغیه تاثیر بالایی در وزارت نفت داشته، اما چنانچه بخواهیم این مهم در سراسر وزارت نفت و شرکت‌های تابعه که اتفاقا درصد قابل توجهی از نخبگان زن ما را دارند، پیاده سازی شود باید مدیران عامل، مدیران میانی را جزو ذینفعان کلیدی دانسته و با مکانیزم‌های تشویقی آنها را همراه این مسیر نمود.

آیا فرصت و زمینه ارتقای شغلی و رسیدن به پست های مدیریتی و رسیدن به مدارج بالاتر  برای زنان وجود دارد؟

متاسفانه خیر. یک نگاه به آمار می‌تواند نوع نگرش به توانمندی و ارتقا بانوان را کاملا مشخص نماید. سهم تقریبا یک درصدی زنان از هیئت مدیره و سمت های بالاتر ازD!!!

هرچند که در ستاد وزارت نفت و صنایع پتروشیمی سهم زنان قابل توجه و بالاست اما در دیگر بخش ها این طور نیست. یکی از دلایل آن عدم ایجاد فرصت های برابر برای زنان و مردان توانمند در مدیران میانه است که این سبب ایجاد یک چرخه معیوب گشته و در مدیریت‌های بالاتر، مسلما زنانی که مراحل اولیه را طی نکرده‌اند کاندید قرار نمی‌گیرند که انتصاب صورت گیرد.

جایگاه زنان در صنعت نفت در مقایسه با سازمان های دولتی دیگر از لحاظ حضور در پست های مدیریتی و تصمیم گیری ها چگونه است؟

نگاه مردسالارانه در نفت متاسفانه موجب گردیده ما در حضور زنان به خصوص در نقش‌های مدیریتی نسبت به برخی صنایع مثل علوم پزشکی عقب تر باشیم هرچند که فعالیت های منسجم زنان در دو دوره اخیر وزارت نفت، در کل کشور بی‌نظیر بوده و انتظار می‌رود تغییرات بزرگی اتفاق افتد.

کلام آخردر پایان می‌باید ذکر کنم نگاه صرفا فمنیستی و بحث مسئولیت اجتماعی به حضور زنان کاملا غلط و نادرست است چنانچه نگاه دنیا به این مسئله و فلسفه آن را که ایجاد تنوع و بهره‌وری است، گسترش یابد، حضور زنان توانمند مطالبه سازمانی خواهد شد نه حق فردی. هرچند که بحث توانمندی نیز مسئله مهمی است و شرط لازم؛ و صرفا جایی باید به تنوع توجه کرد که ما زنان توانمند برای انتخاب داشته باشیم.