بن‌سلمان، پمپئو، بولتون و نفت شیل!
رییس جمهور آمریکا یکی یکی گزینه‌هایش را تغییر می‌دهد. وقتی رکس تیلرسون به وزارت خارجه ایالات متحده پیوست، نگرانی‌ها از حضور یک نفتی در راس وزارت خارجه ایالات متحده در میان فعالین محیط زیست بالا گرفت. اما بعدها که مایک پمپئو جانشین وی شد، این نگرانی‌ها صد چندان گشت. حالا هم گزینه ترامپ برای مشاور امنیت ملی کاخ سفید، یعنی جان بولتون، صلح دوستان جهان را نگران کرده است. مخصوصا با سیاست‌های نه‌چندان خوشایند او در خصوص خاورمیانه ملتهب.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل «انرژی امروز» فارین‌پالیسی معتقد است این مشاور امنیت ملی، خود تهدیدی برای امنیت ملی ایالات متحده است. اکونومیست بولتون را «جنجالی‌ترین سفیر آمریکا در سازمان ملل» نامیده است.
وندی شرمن، مذاکره کننده پیشین توافق هسته‌ای هم به صراحت تصمیم ترامپ برای انتصاب بولتون را به این سمت، خبر بدی برای تنش در روابط با ایران و کره شمالی می‌داند.
مارک دوبوویتز، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی هم در مصاحبه با وال‌استریت ژورنال، بولتون را آخرین میخ بر تابوت توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی می‌داند.
بولتون کیست؟
جان بولتون برای ایرانی‌ها هم چهره آشنایی است. او مواضع بسیار تندی علیه جمهوری اسلامی دارد و بارها خواستار حمله نظامی به ایران نیز شده، زیرا به گفته او حکومت ایران پیوسته باعث بروز کشمکش‌های تازه در منطقه می‌شود.
بولتون می‌گوید که ایران نه تنها یک تهدید تروریستی بلکه یک تهدید هسته‌ای نیز به‌شمار می‌رود.
او به حسن روحانی به عنوان یک رییس جمهور میانه‌رو «هیچ اعتمادی» ندارد و «تنها راه جلوگیری از اقدامات خرابکارانه» ایران را تغییر آن می‌داند.
اما این جانشینی هم مثل بسیاری از تغییرهای دیگر ترامپ در توییتر اعلام شد. بولتون جانشین هربرت مک‌مستر شده است. با وجود اینکه دونالد ترامپ در این پیام از ژنرال سه ستاره به خاطر خدماتش قدردانی کرد و او را «دوست» خود نامید، بسیاری از کارشناسان بر این نظرند که ترامپ از او ناراضی بوده، زیرا در بسیاری از موارد خواسته‌هایشان با هم همخوانی نداشته و به‌ویژه در رابطه با ایران اختلاف نظر شدید داشته‌اند.
سمت مشاور امنیت ملی رییس جمهوری آمریکا، یکی از سمت‌های مهم کاخ سفید است که در سیاست‌گذاری‌های خارجی دولت این کشور و به ویژه در زمینه استراتژی‌های نظامی آن بسیار تعیین کننده است.
در حالی که ترامپ اعلام کرده بود که در ماه مه از تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران خودداری خواهد کرد، مک‌مستر خواهان پایبندی کشورش به توافق هسته‌ای با ایران بود و بدین ترتیب در این زمینه با رکس تیلرسون، وزیر پیشین امور خارجه آمریکا، هم‌نظر بود.
در این میان بولتون به موضع‌گیری‌های تند علیه هر کشور مخالف ایالات متحده و به ویژه ایران و کره شمالی مشهور است. او و جانشین تیلرسون، یعنی پمپئو، هر دو دیدگاه‌های مشترکی در خصوص سیاست خارجی ایالات متحده دارند.
همین که خبر انتصاب بولتون به این سمت در خبرگزاری‌ها منتشر شد، فاکس‌نیوز از قول او نوشت حالا کار بولتون این است که اطمینان حاصل کند رییس جمهوری ایالات متحده «طیف کاملی از گزینه‌ها را در اختیار دارد».
جان بولتون در سال ۲۰۱۵، کمی مانده به سرگرفتن توافق هسته‌ای بین ایران و شش قدرت جهانی از جمله آمریکا، مقاله‌ای در روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت که چنین تیتری داشت: «برای از کار انداختن بمب ایران، ایران را بمباران کنید».
او در دولت جورج بوش پسر، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد بود و از جمله افراد کلیدی در مطرح‌شدن این ادعا بود که صدام حسین، دیکتاتور عراق، سلاح کشتارجمعی دارد؛ ادعایی که ایالات متحده و بریتانیا به اتکای آن به عراق حمله کردند و بعدا روشن شد که غلط بوده است.
بولتون با مدرک دکتری حقوق، فعالیت سیاسی خود را در دوران ریاست جمهوری رونالد ریگان آغاز کرد و در زمان جورج دبلیو بوش پله‌های ترقی را در وزارت دادگستری و وزارت امور خارجه طی کرد و به مقام معاونت وزیر امور خارجه در امور کنترل تسلیحات و امنیت بین‌المللی نیز رسید.
بولتون یک دهه قبل از این که در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ سفیر ایالات متحده در سازمان ملل باشد در یک سخنرانی گفته بود «ملل متحد وجود ندارد. فقط یک اجتماع بین‌المللی وجود دارد که در مواردی می‌تواند به‌وسیله ایالات متحده آمریکا، به عنوان تنها قدرت واقعی که در جهان مانده است هدایت شود، چه وقتی متناسب با منافع ما باشد چه وقتی که بتوانیم دیگران را هم با خود همراه کنیم.»
او در سال‌های اخیر در کنار شغل‌های گوناگون، به عنوان تحلیلگر شبکه فاکس نیوز آمریکا نیز فعالیت می‌کرد.
بولتون، برجام، ترامپ، محمد بن سلمان و نفت شیل؟
دوازدهم ماه مه سال جاری آخرین فرصت برای ایالات متحده برای تصمیم‌گیری در خصوص تحریم‌های نفتی علیه ایران است.
هر چه به این تاریخ نزدیک‌تر می‌شویم ترامپ مهره‌های ضد ایرانی و ضد برجامی بیشتری را وارد کاخ سفید می‌کند.
رویترز در بخشی از گزارشی در این خصوص می‌نویسد که «بولتون در ماه آگوست یک یادداشت 5 صفحه‌ای منتشر کرد با عنوان «چگونه می‌شود از توافق هسته‌ای ایران خارج شد» و در آن در خصوص چگونگی و ابزارهای در دسترس سیاسی و دیپلماتیک برای یافتن موارد نقض برجام توسط ایران و در نهایت خروج آمریکا از برجام تاکید کرده است».
سوال اصلی این است که چرا ترامپ به یکباره تصمیم می‌گیرد پمپئو را جانشین تیلرسون و بولتون را جانشین مک‌مستر کند آن هم درست زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به واشینگتن سفر می‌کند و در جریان دیداری با ترامپ، از او می‌خواهد مواضعش علیه ایران را تندتر کند؟
در دیدار بین ترامپ و محمد بن سلمان، ترامپ می‌گوید «چیزهای بد زیادی با محوریت ایران اتفاق افتاده است. در یک ماه آینده خواهید دید چه بر سر توافق هسته‌ای خواهد آمد».
توافق اتمی ایران با قدرت‌های جهانی باعث شد، روزانه یک میلیون بشکه نفت بیشتری از سوی ایران وارد بازارهای جهانی شود. با این حال هنوز معلوم نیست که اگر ایالات متحده از برجام خارج شود، تحریم‌های نفتی چطور دوباره پای ایران را خواهد گرفت یا اینکه اقدامات یک‌جانبه ایالات متحده چه تاثیری بر این تحریم‌ها خواهد داشت.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، ایران بعد از توافق هسته‌ای توانسته است از 2.8 میلیون بشکه در روز تولیدی سال 2015 را به 3.83 میلیون بشکه در روز فوریه سال جاری برسد.
از سویی بلومبرگ هم در گزارشی از تاثیر انتخاب جان بولتون به سمت مشاور امنیتی کاخ سفید بر قیمت نفت می‌نویسد که «انتخاب یک فرد جنگ‌طلب به این سمت باعث شده است که تنش ژئوپلیتیکی در خاورمیانه بالا رود چون احتمال بازگشت تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد و همین امر باعث خواهد شد قیمت نفت افزایش یابد».
کارشناسان بر این باورند که انتخاب بولتون به این سمت یعنی به هم خوردن آرامش بازار، آرامشی که بعد از توافق هسته‌ای بر بازار نفت حاکم شده است.
اوپک و هم‌پیمانان نفتی این سازمان بر اساس یک توافق کاهش تولید توانستند قیمت نفت را از 30 دلار سال 2014 به بالاتر از 60 دلار امسال برسانند. اما با انتخاب بولتون به این سمت قیمت نفت به آستانه 70 دلار هم رسید.
هر نوع تحریمی علیه ایران به معنی کاهش صادرات نفت ایران و افزایش جهانی قیمت نفت خواهد بود. کشورهای نفت‌خیز از این افزایش قیمت نفت، هرچند به طور موقت، سود خواهند برد. اما سودی که عربستان و در راس حکومتی این کشور، محمد بن سلمان، از این افزایش قیمت انتظار دارد، فراتر از خواسته دیگر کشورهاست.
بانک آمریکایی مریل لینچ پیش‌بینی کرده است که امسال تقاضای نفت دنیا 1.5 میلیون بشکه در روز و سال آینده 1.3 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
محمد بن سلمان، برای تحکیم پادشاهی خود به قیمت بالای نفت نیاز دارد. این کشور برنامه‌ای برای فروش بخش کوچکی از سهام آرامکو، غول نفتی عربستان، دارد. اما هر بار به امید افزایش قیمت نفت، عرضه عمومی سهام آرامکو، IPO را عقب انداخته است.
از سویی برنامه «چشم‌انداز 2030» ولیعهد عربستان به شدت متکی بر پول نفت است. آرامش در خاورمیانه یعنی کاهش قیمت نفت. و این اصلا به مذاق بن‌سلمان خوش نخواهد آمد.
از سویی، افزایش قیمت نفت، یعنی افزایش تولید نفت شیل ایالات متحده. ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی خود به صنایع نفت این کشور قول داده است از هیچ تلاشی برای حمایت از این صنعت فروگذار نکند. تحریم‌های نفتی ایران یک تیر و دو نشان ترامپ است برای حمایت از صنعت شیل.
محمد بن سلمان، ترامپ، پمپئو و بولتون حالا چهار ضلع اتحادی هستند که آرامش خاورمیانه را به قیمت بالا بردن بهای نفت هدف گرفته‌اند.
