اصلاح ساختار اقتصادی و تحقق رویای بن سلمان در امریکا

سفر شاهزاده محمد بن سلمان به هیوستون و ارتباط مستقیمش با برنامه اصلاح ساختار اقتصادی عربستان، مسئله ای نبود که از نگاه تیزبین تحلیلگران حوزه انرژی پنهان بماند.

اغلب از هیوستون، پرجمعیت ترین شهر ایالت تگزاس و چهارمین شهر پرجمعیت ایالات متحده با عنوان مرکز انرژی آمریکا یاد شده است، زیرا چندین پالایشگاه، نیروگاه پتروشیمی و حتی تعدادی میادین گازی در آن جای گرفته اند.

این شهر همچنین میزبان بزرگ ترین پالایشگاه در جهان، موتیوا است که تحت مالکیت آرامکوی عربستان قرار دارد.

علاوه بر آن، مقر شماری از غول های انرژی دنیا از جمله شل و اکسون  نیز در این شهر واقع شده است.

بالغ بر 95 درصد از بودجه و 45 درصد از تولید ناخالص داخلی عربستان از طریق صادرات نفت به دست می آید. هفته گذشته نیز محمد بن سلمان در مصاحبه با مجله تایمز عنوان کرد برای تولید هرچه بیشتر نفت در آینده برنامه ریزی طولانی مدتی درنظر گرفته است.

در حالی که دلایل اصلی سفر شاهزاده سعودی به هیوستون هنوز به درستی مشخص نشده، اما تعدادی از افراد نزدیک به وی اعلام کرده اند که مقارن با سفر بن سلمان، مذاکراتی درباره سرمایه گذاری بر حوزه شیل و توسعه صنعت پتروشیمی صورت خواهد گرفت.

مقابله با نفت شیل

در اواخر دهه 2000 و همزمان با افزایش قیمت نفت بیش از بشکه ای 100 دلار توسط عربستان و سایر اعضای اوپک، فرصت مغتنمی برای تولیدکنندگان فراهم شد تا پالایشگاه های متعددی در آمریکا بویژه منطقه تگزاس احداث نموده و با حفاری های گسترده و تولید نفت شیل، سود سرشاری نصیبشان گردید.

به گفته اد هیرس تحلیلگر انرژی از دانشگاه هیوستون، در آن زمان اوپک اشتباه فاحشی مرتکب شد، زیرا با افزایش قیمت نفت، توسعه شیل با وجود کمبود تکنولوژی و پرهزینه بودن، باز هم مقرون به صرفه به نظر می رسید. اما در طولانی مدت، تنها استراتژی مطمئن، تولید بیشتر با کمترین هزینه بود.

اصلاح ساختار اقتصادی عربستان

به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران حوزه انرژی، برنامه اصلاح ساختار اقتصادی عربستان با موانع بیشماری مواجه خواهد شد.

علاوه بر طرح های جاه طلبانه ای که محمد بن سلمان برای توسعه داخلی کشورش در ذهن دارد که از جمله آنها می توان به چشم انداز 2030 اشاره کرد، دولت وی درگیر تنش های دیپلماتیک با قطر، جنگ سرد با ایران و درگیری های نظامی در یمن است که خود، تلاش بسیاری را می طلبد.

به گفته جین فرانکو سزنک، کارشناس مسائل کشورهای حوزه خلیج فارس از مرکز مطالعات بین الملل دانشگاه جان هاپکینز، برای تحقق برنامه چشم انداز 2030، شاهزاده سعودی می بایست ساختار کلی جامعه عربستان را تغییر دهد. آنچه وی درنظر دارد جایگزینی نفت خام با دیگر صنایع است. در واقع او می خواهد به عوض وابستگی مردم به دولت، دولت به مردم کشور تکیه کند.

اما گذار از اقتصاد متکی به نفت و تاثیرگذاری تغییرات اقلیمی بر نحوه زندگی مردم، دو مولفه ای هستند که به احتمال بسیار زیاد تحقق برنامه های محمد بن سلمان را با چالش های جدی مواجه خواهند ساخت.

با کاهش تقاضا، قیمت نفت کاهش یافته و متعاقب آن، بودجه کشور نیز با کسری قابل توجهی همراه خواهد بود. به همین دلیل نیز این مرد جوان، راهی دشوار پیش روی خود دارد.