فاز 19 رکورددار سرعت در پروژه های 35 ماهه

«پروژه‌های 35 ماهه» عنوانی بود که در سال 1389 برای توسعه همزمان فازهای 13، 14، 19، 20-21 و 22-24 انتخاب شد. عنوانی که به گفته کارشناسان صنعت نفت، کارشناسی نشده بود و از ابتدا هم مشخص بود که تحقق نمی‌یابد.  برای همین بود که تقریبا دو برابر 35 ماه، طول کشید تا اردیبهشت سال گذشته با راه‌اندازی نخستین ردیف شیرین سازی پالایشگاه فاز 19 پارس جنوبی، نخستین پروژه موسوم به 35 ماهه به ثمر بنشیند و در طول کمتر از یک سال رکورد دار راه اندازی 4 ردیف گازی شود. نعمت‌الله علیرضایی، مدیر عامل شرکت پتروپارس ایران مهمترین علت پیشتازی فاز 19 را سوابق و تجربیات شرکت پتروپارس در اجرای مگاپروژه‌های ملی می داند. وی که 12 سال عضو هیات مدیره شرکت پتروپارس و فارغ‌التحصیل مهندسی عمران سازه از دانشگاه ایالتی آرکانزاس آمریکا است، از اولین پروژه EPC پتروپارس ابراز رضایت کرده و معتقد است، فاز 19در میان فازهای 35 ماهه به لحاظ هزینه و سرعت کار رکورد‌شکنی کرده است.

چه شد که بعد از اجرای چند پروژه به عنوان پیمانکار عمومی، وارد حوزه پروژه‌های EPC شدید؟

پیش از فاز 19، در فازهای 4 و 5 که مشارکت داشتیم و فاز یک و فازهای 6، 7 و8، همه اینها بیع متقابل بود. ما علاقه‌مند بودیم که به روش EPC کار کنیم یا حداقل شاخه‌ای از شرکت را به این مدل تبدیل کنیم تا بتواند در پروژه‌های پایین‌دستی و میان‌دستی هم ورود کند تا فعالیت شرکت را گسترش دهیم. اواخر سال 88 مذاکرات درباره ورود به پروژه‌های ایی‌پی و سی و ایجاد شرکتی با ساختار ایی پی سی شکل گرفت.

اصل پتروپارس در جزیره ویرجین انگلستان ثبت شده است که با تشدید تحریم‌ها به مالزی انتقال دادیم. پتروپارس نمی‌توانست در ایران مالکیت داشته باشد، از این رو همان اوایل شکل‌گیری این شرکت در سال 81، پتروپارس ایران را به عنوان جمع‌دار اموال در کیش ثبت کردیم. بعد از مذاکرات و صحبت‌هایی که شد اساسنامه شرکت را عوض کردیم و با ایجاد تغییراتی بنا شد که این شرکت ایی پی سی کار شود.

ما شرکت پوسکو را هم برای حفاری ایجاد کرده بودیم. با نفت و گاز پارس صحبت کردیم، گفتیم که حفاری‌ فاز 19 را به پوسکو می‌دهیم. پتروپارس پروژه را گرفت و قرداد حفاری بخش دریا با پوسکو بسته شد. قرار شد خشکی را به ما بدهند، دیدیم که اگر خود پتروپارس بگیرد و بخواهد به پتروپارس ایران واگذار کند مالیات و هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کند.

از این رو مذاکره کردیم که قراداد مستقیمی‌با پتروپارس ایران بسته شود. قرارداد واگذاری بخش خشکی فاز 19 در 23 خرداد 89 در قالب طرح‌های 35 ماهه با حضور احمد قلعه بانی؛ مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت ایران، بین علی وکیلی؛ مدیرعامل وقت شرکت نفت و گاز پارس و غلامرضا منوچهری؛ مدیرعامل پتروپارس امضا شد. قراداد خط لوله و سکوها هم با تاسیسات دریایی امضا شد.

زمانی که قرارداد پروژه را امضا کردید این اطمینان را داشتید که در 35 ماه آن را تحویل دهید؟

ما از همان ابتدا معتقد بودیم که امکان اجرای این طرح‌ها در 35 ماه، وجود ندارد. چون بهترین زمان اجرای پروژه، در فاز 4 و5 بود که تولید اولیه آن 48 ماه طول کشید، آن هم در شرایطی که تحریم نبودیم و خارجی‌ها هم حضور داشتند.

بعد از عقد قراردادها، 10 فاز همزمان شروع به کار کردند، البته ما دیرتر از همه شرکت‌ها شروع کردیم، علتش هم این بود که 70 روز بعد از ابلاغ قرارداد به ما اعلام کردند که زمین شما تغییر کرده است. ما بیش از یک میلیارد تومان برای تسطیح و فنس کشی زمین هزینه کرده بودیم و داشتیم برنامه‌ریزی می‌کردیم که ما را از «پرک» به «تنبک»، میان فازهای 11 و 12 بردند.

زمینی به ما دادند که هیچ شباهتی به زمین اول نداشت، یک زمین مستطیل شکل با ارتفاع بسیار زیاد که همین برای ما بیش از 500 میلیون دلار تلفات هزینه داشت. اختلاف ارتفاع در این زمین 80 متر بود و 15 تا 40 متر با فاز مرجع که فازهای 15 و 16 بود، اختلاف ارتفاع داشت.

جدای از این دوماه تأخیری که ایجاد شد ما مجبور شدیم دوباره تمام واحدهای چیدمان، طراحی جزئیات و برنامه‌ریزی پروژه را تغییر دهیم، در نتیجه مهندسی پروژه به هم ریخت.

در فاز 19 حدود 64 هزار تن اسکلت فلزی استفاده کردیم (استیل استراکچر) که روی آن تاسیسات نصب می‌شود، این اسکلت فلزی در فازهای دیگر حدود 2 سوم مقداری است که ما در این فاز استفاده کردیم. این افزایش به علت تغییراتی بود که در پروژه ایجاد شد و به همین نسبت توان و هد پمپ‌های ما تغییر کرد. خیلی از مشخصات فنی پروژه عوض شد که بار مالی وسیعی داشت که زمان زیادی را هم به خود گرفت و ما حدود 6 هفت ماه عقب افتادیم که مشاور ما، سازه نارگان و تکنیمونت بتوانند طراحی بدهند تا ما بر اساس آن اجناس تهیه کنیم.همه این شرایط باعث شد که پروژه حدود یک سال با تأخیر روبه‌رو شود. با این وجود الان یک سال است که ما تولید می‌کنیم و در این مدت حدود 2 میلیارد دلار گاز و میعانات گازی تولید کرده‌ایم در صورتی که هیچ یک از فازهای 35 ماهه از دریا تولید نداشته‌اند. ما اصلا شریک خارجی نداشتیم اما بدنه قوی تخصصی داشتیم. یک سال دیرتر شروع کردیم و میانگین یک سال زودتر از بقیه به تولید رسیدیم آن هم با هزینه کمتر، یعنی با همان قیمت قرارداد، فاز 19 را تمام کردیم. با وجودی که تغییر زمین حدود 500 میلیون دلار هزینه اضافه داشت.

در مجموع به دلیل تغییراتی که در محل اجرای فاز 19 ایجاد شد، مشکلاتی برای ما بوجود آمد اما موفق شدیم در اوج تحریم‌ها، در کمتر از 70 ماه  نخستین ترین را از بخش دریا راه‌اندازی کنیم که  در میان پروژه‌های 35 ماهه یک رکورد بود. همچنین در طول کمتر از یک سال سه ردیف دیگر گازی نیز راه اندازی شد، در حالی که برخی از پروژه‌های 35 ماهه تا یک سال آینده هم به اتمام نمی‌رسند.

دقیقا چه زمانی این پروژه به تولید رسید؟

در اواخر اسفند‌ماه 94 گاز از دریا به پروژه وارد شد، منتها زمانی که گاز وارد پروژه می‌شود ممکن است در مراحل راه‌اندازی یک سری مشکلاتی پیش بیاید و تا زمانی که این فرایند طی شود زمان ببرد که اواخر فروردین امسال از واحد 106 گاز به شبکه تزریق شد.

پنج ماه طول کشید که همه ترین‌ها را وارد مدار کنیم. چون این گاز ترش است و میعانات گازی همراه دارد. در هر بازه زمانی یک ترین وارد شبکه می‌شود. پالایشگاه‌هایی که با گاز 6 و 7 و 8 و شیرین راه‌اندازی می‌شود مشکلات کمتری دارند؛ چرا که گاز شیرین چالش‌های کمتری دارد، اما اینجا گاز دریا بود یعنی ما باید هم میعانات گازی را مدیریت می‌کردیم و هم گاز ترش را که گاز خطرناکی است و کوچکترین نشتی آن خسارات سنگینی به بار می‌آورد.

حجم تولید در نهایت چه مقدار می‌شود؟

فاز 19 از چهار سکو گاز می‌گیرد، سه سکو همزمان با فاز 19 ساخته شد و یک سکو هم از فاز یک به این فاز اضافه شد. مجموع این‌ها 2 میلیارد فوت مکعب گاز می‌دهد. خوشبخاته یکی از معدود فازهایی هستیم که می‌توانیم با ظرفیت کامل کار کنیم. هم دریای ما ظرفیت مناسبی دارد و هم 4 ترین خشکی ما آماده است.

فاز 19 پارس جنوبی در مقایسه با سایر فازها چه ویژگی‌هایی دارد؟

فاز 19در میان فازهای 35 ماهه به لحاظ هزینه، رکورد شکنی کرده است. قیمت تمام شده این پروژه از تمامی‌فازها کمتر است در شرایطی که با توجه به تغییرات عمده‌ای که نسبت به طراحی پایه ایجاده شده بود ما باید حداقل 500 میلیون دلار بیشتر سایر فازها هزینه می‌کردیم.

در نقل و انتقال پول مشکلی نداشتید؟

یک نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که مشکل اساسی همه پروژه‌های 35 ماهه و طرح‌هایی که در دوران تحریم اجرا شد، نقل و انتقال ارز بود. امکان مبادله ارزی از طریق بانک‌های داخلی و خارجی شدنی نبود و نهایتا از طریق صرافی‌ها انجام می‌شد که با ریسک فراوانی همراه بود. شما پول را به شرکتی پرداخت می‌کردید که سازنده کالای مورد نیاز شما بود اما با شما قرارداد نداشت و صرافی‌ها هم از طریق شرکت ثالثی پول را انتقال می‌دادند و خودشان مانند بانک اقدام نمی‌کردند، یعنی این پول در یک فرایندی می‌چرخید تا به دست سازنده برسد که در این میان ریسک از دست رفتن پول را داشتیم، ما با دقت بالایی که انجام دادیم در این زمینه با مشکلی روبه رو نشدیم و وسواس زیادی به خرج دادیم تا پروژه بدون هیچ ریسکی در این زمینه انجام شود.مورد دیگر هزینه‌ای بود که این نقل و انتقال داشت، برای مثال پولی را در چین بابت فروش نفت به ما می‌دادند که می‌خواستیم پول را از آنجا به اروپا منتقل کنیم. این پول در چین به یوآن و در کره به وون پرداخت می‌شد، حال باید آن را به کشور ثالثی مثل ترکیه و امارت می‌بردیم به درهم و لیر تبدیل می‌کردیم. از طرف دیگر قراردادهای ما با یورو انجام می‌گرفت. ممکن بود چندین بار این پول تغییر کند و به همین علت افت زیادی پیدا کند؛ ‌همه این شرایط موجب می‌شد که هزینه‌ها افزایش پیدا کند. در جلسه‌ای که مدیران شرکت‌ها با معاون اول رئیس جمهور و وزیر نفت داشتند همه آنها از 15 تا 23 درصد افزایش می‌گفتند، در حالی که ما گفتیم این افزایش کمتر از 10 درصد است که همه اعتراض کردند که هزینه‌های ما بیشتر از این حرفهاست.در کل ما با نهایت صرفه جویی پروژه را اجرا کردیم به طوری فاز ما مرجع شده است و به دیگر پیمانکاران گفته‌اند که شما هم نقل و انتقال پول را مثل پتروپارس انجام می‌دادید.ما دو سال پیاپی گواهینامه HSE (شرکت برتر) را گرفتیم، یعنی میزان حوادث ما در پارس جنوبی بسیار کمتر از دیگر فازها بود. ما توانستیم در این فاز رکورد 1.8 میلیون نفرساعت کار بدون حادثه داشته باشیم. در مجموع 132 میلیون نفر ساعت نیروی داخلی در بخش خشکی فاز 19 استفاده کردیم، انگار که هر ایرانی یک ساعت و نیم در پروژه کار کرده است.

آمار دیگری هم دارید؟

برای نخستین بار از سیستم  RFID (کنترل هوشمند تردد افراد) در پالایشگاه استفاده کردیم.

تا امروز حدود 2 میلیارد دلار تولید داشتیم. در مجموع پتروپارس به چند ویژگی‌اش افتخار می‌کند، یکی اینکه در اوج تحریم‌ها کار کردیم، هیچ شریک خارجی نداشتیم، و قبل از همه پروژه را به مدار تولید آوردیم و در آخر اینکه اولین پروژه EPC ما بود و برای نخستین بار بحث تأمین و تجهیز داشتیم.